Dżarasz
![Ziemia](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Geographylogo.svg/20px-Geographylogo.svg.png)
![]() | |
Państwo | |
---|---|
Muhafaza |
Dżarasz |
Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Jordanii ![]() | |
![]() | |
Strona internetowa |
Dżarasz (arab. جرش, także Jerash, Jerasz, Dżerasz, starożytna Geraza) – miasto w Jordanii, ośrodek administracyjny muhafazy Dżarasz. Odległe ok. 50 km na północ od Ammanu.
Znane z odbywających się w lipcu festiwali kultury i sztuki z udziałem artystów z całego świata[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Założone najprawdopodobniej w IV wieku p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego lub jego generała Perdikkasa. Niektóre źródła podają również III wiek p.n.e. (przez Ptolemeusza II Filadelfosa) albo II wiek p.n.e. (przez Antiocha IV Epifanesa)[potrzebny przypis]. Pod koniec II wieku p.n.e. wcielone przez Machabeuszów do Judy, w 63 p.n.e. zostało zajęte przez rzymskie wojska Pompejusza. Rozkwit miasta przypadł na okres panowania cesarza Trajana (II wiek). Pochodził stamtąd m.in. neopitagorejski filozof Nikomachos z Gerazy. W VI w. za panowania bizantyjskiego Justyniana w mieście wzniesiono co najmniej 7 kościołów. W 614 Gerazę zdobyli Sasanidzi, a w 636 Arabowie. W 749 miasto uległo zniszczeniu wskutek trzęsienia ziemi. Ruiny odkrył w 1806 Ulrich Seetzen.
Stanowisko archeologiczne[edytuj | edytuj kod]
Stanowisko archeologiczne obejmuje ruiny jednego z najlepiej z zachowanych na świecie rzymskich miast z okresu starożytności. Do najważniejszych zabytków należą:
- Świątynia Artemidy, patronki miasta – zbudowana w latach 150-170, położona przy głównej ulicy (cardo maximus), od której prowadziły do niej monumentalne schody zaczynające się bramą. Główną część świątyni stanowiło pomieszczenie o wymiarach 160x120 metrów z ołtarzem ofiarnym pośrodku, otoczone kolumnadą (zachowanych 11 z 12 kolumn); całość niegdyś przykryta drewnianym stropem;
- Świątynia Zeusa (162 r.), z której zachowało się kilka potężnych 15-metrowych kolumn. Przed nią znajduje się taras, z którego pozostałości monumentalnych schodów prowadziły na Forum owalne;
- teatr rzymski (północny) zbudowany w 165, rozbudowa w 235, po której widownia mogła pomieścić 1 600 osób (częściowo odtworzona ściana proscenium);
- teatr rzymski (południowy) na 5 000 miejsc siedzących, zbudowany w latach 81-96 i zachowany w lepszym stanie niż teatr północny;
- hipodrom pochodzący z I-III w., o wymiarach 244x50 metrów, którego widownia mogła pomieścić 15 000 osób. Po zajęciu miasta przez Sasanidów wykorzystywany jako arena do gry w polo;
- Brama Południowa zbudowana w formie trójprzelotowego łuku triumfalnego, stanowi aktualnie wejście dla turystów (obok znajdują się kasy biletowe);
- Owalne Forum – położone za Bramą Południową, o wymiarach 90x80 metrów. Otoczone 56 jońskimi kolumnami, w centralnej części VII-wieczna fontanna;
- kompleks łaźni rzymskich zbudowanych na przełomie II i III wieku;
- nimfeum (ok. 191) – publiczna, bogato zdobiona fontanna, o półkulistym kształcie i dekoracyjnych niszach, w których kiedyś prawdopodobnie znajdowały się rzeźby. Z centralnej półkolistej części woda spływała do położonego niżej basenu w kształcie muszli. Dolna część fontanny obudowana była marmurem;
- ruiny kościołów chrześcijańskich:
- kościół św. Teodora zbudowany w 496 r. w formie trójnawowej bazyliki (zachowane nieliczne mozaiki);
- kościół biskupa Izajasza, z którego zachowała się VI-wieczna mozaika;
- kościół św. św. Kosmy i Damiana z VI wieku, z niemal w całości zachowanymi mozaikami o złożonych wzorach geometrycznych;
- kościół św. Jana Chrzciciela – również z VI wieku, poważnie zniszczony;
- kościół św. Jerzego zbudowany w VI wieku, jako jedyny przetrwał trzęsienie ziemi w 749 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ahmed Bani Mustafa: 32nd Jerash festival begins. jordantimes.com, 2017-07-21. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Magdalena Dobrzańska-Bzowska, Krzysztof Bzowski: Praktyczny przewodnik - Bliski Wschód. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 150-153. ISBN 978-83-7513-146-8.
- Bradley Mayhew: Lonely Planet - Jordan. Wyd. VI. Lonely Planet, 2006, s. 108-113. ISBN 978-174-059-789-0.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Jerash01-Hadrian_Arch%28js%29.jpg/600px-Jerash01-Hadrian_Arch%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Jerash06-south_gate%28js%29.jpg/600px-Jerash06-south_gate%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Jerash11-Forum%28js%29.jpg/600px-Jerash11-Forum%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Jerash15-Forum%28js%29.jpg/600px-Jerash15-Forum%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Jerash16-Forum%28js%29.jpg/600px-Jerash16-Forum%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Jerash18-south_teather%28js%29.jpg/600px-Jerash18-south_teather%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Jerash19-south_teather%28js%29.jpg/600px-Jerash19-south_teather%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Jerash22a%28js%29.jpg/600px-Jerash22a%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Jerash21-zeus_temple%28js%29.jpg/600px-Jerash21-zeus_temple%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Jerash22-zeus_temple%28js%29.jpg/600px-Jerash22-zeus_temple%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Jerash23-cardo%28js%29.jpg/600px-Jerash23-cardo%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Jerash25-nimpheum%28js%29.jpg/600px-Jerash25-nimpheum%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Jerash24-cardo%28js%29.jpg/600px-Jerash24-cardo%28js%29.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Jerash30-north_tetrapylon%28js%29.jpg/600px-Jerash30-north_tetrapylon%28js%29.jpg)