Biedrzeniec wielki
Wygląd
(Przekierowano z Pimpinella major)
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
biedrzeniec wielki | ||
Nazwa systematyczna | |||
Pimpinella major (L.) Huds. Fl. angl. 110. 1762 | |||
Synonimy | |||
|
Biedrzeniec wielki (Pimpinella major L. Huds) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych. Wymieniany był też pod nazwą birbenella[3]. Występuje w całej niemal Europie[4]. W Polsce roślina pospolita.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Łodyga
- Wzniesiona, dęta, kanciasta, głęboko bruzdowana, w odstępach ulistniona, krótko owłosiona, rozgałęziająca się. Osiąga wysokość do 100 cm.
- Liście
- Ciemnozielone, nieco błyszczące, pierzaste o listkach zaostrzonych.
- Kwiaty
- Drobne, koloru białego, rzadziej różowego, zebrane w baldach złożony zwisły przed kwitnieniem, mający od 9 do 15 szypułek. Zwykle brak pokryw i pokrywek (jeśli występują to w formie szczątkowej). Słupki o szyjkach krótszych od zalążni.
- Owoc
- Rozłupki rozsiewane przez wiatr.
- Korzeń
- Masywny, nieregularnie poskręcany.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Bylina, hemikryptofit. Występuje na mezofilnych łąkach, moczarach, zaroślach w lasach górskich po piętro subalpejskie. Preferuje stanowiska otwarte, umiarkowanie naświetlone, umiarkowane warunki klimatyczne. Gleby obojętne, zasobne, wilgotne. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych, gatunek charakterystyczny dla rzędu Arrhenatheretalia[5]. Kwitnie od czerwca do września, kwiaty zapylane są przez drobne owady.
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina jadalna. Młode listki biedrzeńca można spożywać w postaci sałatek. Sałatkę sporządza się z całych lub pokrajanych listków, uprzednio sparzonych przegotowaną wodą. Dla poprawienia smaku można dodać soku cytrynowego.
- Roślina lecznicza.
- Surowiec zielarski: korzeń oraz ziele. Zbiór korzeni przeprowadza się jesienią lub wczesną wiosną. Po wykopaniu rośliny i odcięciu korzenia oczyszczamy go i suszymy w podwyższonej temperaturze. Po wysuszeniu surowiec przechowujemy w szczelnych opakowaniach, ponieważ łatwo wilgotnieje i jest atakowany przez owady.
- Skład chemiczny: zawiera olejek eteryczny o swoistym niezbyt miłym zapachu, furanokumaryny, sporo garbników, substancje żywicowe i białkowe, węglowodany oraz skrobia.
- Działanie lecznicze: korzeń biedrzeńca ma działanie głównie przeciwkaszlowe i moczopędne. Stosowany w przewlekłych schorzeniach górnych dróg oddechowych gardła i krtani, w nieżytach oskrzeli, w kaszlu, astmie, a także w schorzeniach przewodu pokarmowego, jak przewlekłe nieżyty żołądka i jelit, dolegliwości wątrobowe, w schorzeniach pęcherza i dróg moczowych oraz kamienicy nerkowej. Wykorzystywany przy chorobach:anoreksji, biegunce, chrypce, dnie moczowej, grypie, kamicy nerkowej, kaszlu, krwawieniach, odrze, przeziębieniu, różyczce, zapaleniu oskrzeli, zgadze
- Wyciąg spirytusowy z korzeni powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i zmniejszenie napięcia mięśni gładkich — działa przeciwskurczowo. Zewnętrznie stosowany w postaci okładów na rany, do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Ziele biedrzeńca działa podobnie do korzenia, jednak znacznie słabiej.
- Uwaga: ze względu na działanie przeciwskurczowe nie wolno wyciągu spirytusowego z korzenia biedrzeńca stosować u ciężarnych.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
- ↑ Anrea-Anna Cavelius: Zioła w medycynie naturalnej. Bremen: MAK Verlag GmbH, 2005. ISBN 978-3-939991-32-8.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 40288
- EoL: 581425
- EUNIS: 151134
- FloraWeb: 4277
- GBIF: 5371874
- identyfikator iNaturalist: 166879
- IPNI: 846901-1
- ITIS: 29823
- NCBI: 1000425
- Plant Finder: 276002
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-2403195
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:846901-1
- Tela Botanica: 49489
- identyfikator Tropicos: 1700199
- USDA PLANTS: PIMA6