Aglomeracja
.jpg)
Aglomeracja miejska (z łac. agglomeratio „nagromadzenie”) – jednostka morfologiczna tworząca spójny zespół wzajemnie powiązanych jednostek osadniczych, powstały w wyniku koncentracji zabudowy i zagospodarowania[1].
Aglomeracje są zwykle tworzone przez jednostki osadnicze odrębnych jednostek administracyjnych.
W urbanistyce jest to obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie okresowo (np. w ciągu dnia) lub stale. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług. W brzmieniu bardziej potocznym aglomeracja jest skupiskiem sąsiadujących ze sobą miast i wsi, które stanowią wspólny organizm, poprzez zintegrowanie lub uzupełnianie się rozmaitych form infrastruktury tych miejscowości oraz wzajemne wykorzystywanie potencjałów, którymi te miejscowości dysponują.[potrzebny przypis]
W gospodarce ściekowej aglomeracja to obszar, gdzie działalność ludzka jest wystarczająco skoncentrowana, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do jednego punktu (oczyszczalni)[2]. Może być to mniejszy obszar niż w typowym rozumieniu pojęcia aglomeracja.
Typologia aglomeracji miejskich[edytuj | edytuj kod]
Podział aglomeracji ze względu na charakter centrum[3]:
- aglomeracja monocentryczna (aglomeracja właściwa = sensu stricto) – z jednym dominującym ośrodkiem miejskim;
- aglomeracja policentryczna (konurbacja sensu largo) – z dwoma lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale:
- aglomeracja bicentryczna – z dwoma ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
- konurbacja (konurbacja sensu stricto) – z trzema lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
- metropolia - spójny funkcjonalnie wielkomiejski układ wielu jednostek osadniczych oraz terenów o wysokim stopniu zurbanizowania, którego główną cechą jest występowanie funkcji metropolitalnych, a także powiązań funkcjonalnych i ekonomicznych.
- megalopolis – rozległy, policentryczny zespół połączonych aglomeracji miejskich, pozbawiony dominującego ośrodka.
Aglomeracja a obszar metropolitalny[edytuj | edytuj kod]
Ze zjawiskiem aglomeracji związane jest również (lecz nie tożsame) pojęcie obszaru metropolitalnego. Pojęcie aglomeracji odnosi się jedynie do spójnego terytorialnie obszaru miejskiego i przyległego obszaru podmiejskiego (powiązanie obszarów zurbanizowanych), natomiast pojęcie obszaru metropolitalnego obejmuje również powiązane społeczno-ekonomicznie z nim obszary wiejskie i miasta satelickie (integracja funkcjonalna).[4][5]
Największe aglomeracje w Polsce[edytuj | edytuj kod]
powyżej 1 mln ludności:
- konurbacja górnośląska
- aglomeracja warszawska
- aglomeracja krakowska
- aglomeracja trójmiejska
- aglomeracja wrocławska
- aglomeracja łódzka
- aglomeracja poznańska
Największe aglomeracje świata[edytuj | edytuj kod]
| Nr | Miasto | Nazwa oryginalna | Państwo | Kontynent | Ludność aglomeracji[6][potrzebny przypis][7] |
Ludność miasta[6][potrzebny przypis][7] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Tokio | 東京 (Tōkyō) |  Japonia
|
Azja | 34 600 000 | 8 700 000 |
| 2 | Meksyk | Ciudad de México |  Meksyk
|
Ameryka Północna | 27 700 000 | 8 800 000 |
| 3 | Szanghaj | 上海 (Shànghǎi) |  Chiny
|
Azja | 25 800 000 | 13 400 000 |
| 4 | Nowy Jork | New York |  Stany Zjednoczone
|
Ameryka Północna | 23 600 000 | 11 100 000 |
| 5 | Bombaj | मुंबई (Mumbaī) |  Indie
|
Azja | 22 900 000 | 12 400 000 |
| 6 | Seul | 서울 (Sŏul) |  Korea Południowa
|
Azja | 21 500 000 | 10 400 000 |
| 7 | São Paulo | São Paulo |  Brazylia
|
Ameryka Południowa | 21 300 000 | 8 300 000 |
| 8 | Karaczi | كراچى (Karaći) |  Pakistan
|
Azja | 21 100 000 | 11 200 000 |
| 9 | Dżakarta | Jakarta |  Indonezja
|
Azja | 19 800 000 | 8 500 000 |
| 10 | Delhi | नई दिल्ली (Dilli) | Indie
|
Azja | 19 500 000 | 12 200 000 |
| 11 | Los Angeles | Los Angeles | Stany Zjednoczone
|
Ameryka Północna | 18 100 000 | 3 800 000 |
| 12 | Osaka | 大阪市 (Ōsaka-shi) | Japonia
|
Azja | 17 400 000 | 2 600 000 |
| 13 | Kair | القاهرة (al-Qāhira) |  Egipt
|
Afryka | 16 800 000 | 6 700 000 |
| 14 | Pekin | 北京 (Běijīng) | Chiny
|
Azja | 16 700 000 | 10 100 000 |
| 15 | Manila | Maynila |  Filipiny
|
Azja | 16 300 000 | 1 600 000 |
| 16 | Kalkuta | কলকাতা (Kolkata) | Indie
|
Azja | 16 100 000 | 5 000 000 |
| 17 | Dhaka | ধাক (Dhākā) |  Bangladesz
|
Azja | 15 900 000 | 6 700 000 |
| 18 | Stambuł | İstanbul |  Turcja
|
Azja/Europa | 15 300 000 | 11 300 000 |
| 19 | Moskwa | Москва |  Rosja
|
Europa | 15 000 000 | 10 400 000 |
| 20 | Lagos | Lagos |  Nigeria
|
Afryka | 14 900 000 | 7 900 000 |
| 21 | Buenos Aires | Buenos Aires |  Argentyna
|
Ameryka Południowa | 14 700 000 | 7 500 000 |
| 22 | Londyn | London |  Wielka Brytania
|
Europa | 13 700 000 | 8 100 000 |
| 23 | Rio de Janeiro | Rio de Janeiro | Brazylia
|
Ameryka Południowa | 12 400 000 | 6 000 000 |
| 24 | Teheran | تهران (Tehrān) |  Iran
|
Azja | 12 200 000 | 7 100 000 |
| 25 | Paryż | Paris |  Francja
|
Europa | 12 000 000 | 2 200 000 |
| ... | ||||||
| 209 | Katowice | Katowice |  Polska
|
Europa | 2 375 000 | 302 000 |
| 217 | Warszawa | Warszawa | Polska
|
Europa | 2 275 000 | 1 700 000 |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tadeusz Markowski, Tadeusz Marszał: Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 2006, s. 16. ISBN 83-89693-16-X.
- ↑ Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG) OJ L 135, 30.5.1991 [online].
- ↑ Tadeusz B. Hadaś, Typologia aglomeracji miejskich. Zarys problematyki. Instytut Tarnogórski i Muzeum, Tarnowskie Góry 2015 (w przygotowaniu).
- ↑ Metadata Glossary – Population in urban agglomerations of more than 1 million. databank.worldbank.org. [dostęp 2024-06-05]. Cytat: According to the United Nations, an Urban Agglomeration refers to the de facto population contained within the contours of a contiguous territory inhabited at urban density levels without regard to administrative boundaries. It usually incorporates the population in a city or town plus that in the sub-urban areas lying outside of but being adjacent to the city boundaries. In general, an urban agglomeration is an extended city or town area comprising the built-up area of a central place and any suburbs linked by continuous urban area. INSEE, the French Statistical Institute, uses the term unité urbaine, which means continuous urbanized area. There are differences in definitions of what does and does not constitute an "agglomeration", as well as differenced in statistical and geographical methodology. Some of the well-known urban agglomerations of the world are Tokyo, New York City, Mexico City, New Delhi, and Seoul. A metropolitan area includes the urban area, and its satellite cities plus intervening rural land that is socio-economically connected to the urban core city, typically by employment ties through commuting, with the urban core city being the primary labor market. According to the United Nations' definition, a metropolitan area includes both the contiguous territory inhabited at urban levels of residential density and additional surrounding areas of lower settlement density that are also under the direct influence of the city (e.g., through frequent transport, road linkages, commuting facilities etc.). (ang.).
- ↑ Tadeusz Markowski, Tadeusz Marszał: Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 2006, s. 14–15. ISBN 83-89693-16-X.
- ↑ a b World Gazeetter: Largest agglomerations of the world. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-28)]. (ang.).
- ↑ a b World Atlas: Largest Cities of the World by metro population. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- World gazetteer. world-gazetteer.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2001-04-05)].