Kumaczowo
54°49′12″N 20°12′40″E/54,820000 20,211111 Kumaczowo, kościół | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Wysokość |
55 m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
40150 |
| Kod pocztowy |
238542 |
| Tablice rejestracyjne |
39, 91 |
Położenie na mapie obwodu królewieckiego  | |
Położenie na mapie Rosji  | |
| 54°49′12″N 20°12′40″E/54,820000 20,211111
| |
Kumaczowo (ros. Кумачёво) – osiedle typu wiejskiego w obwodzie królewieckim Federacji Rosyjskiej, w rejonie Swietłogorsk.
Nazwa ros. Кумачево (Kumačevo, Kumachevo, Kumatschowo). Do 1945 r. nazwa niem. Cumehnen, Kumehnen. Położona 17 km na północny wschód od Rybaków. Wzmiankowana 1390 jako wieś biskupia. W okolicy znajdowało się gęste osadnictwo pruskie.
3 km od wsi znajduje się najwyższe wzniesienie Sambii – góra Galtgarben (ros. Гальтгарбен – Gal'tgarben, Galtgarbien), o wysokości 111 m n.p.m., z pruskim grodziskiem otoczonym wałami, na której powstał zamek należący do biskupów sambijskich. Zamek wzmiankowany w 1329 r., pod koniec stulecia już nie istniał. W 1818 r. radca wojenny (niem. Kriegsrat) Johann George Scheffner wzniósł na górze krzyż ku czci landwerzystów, walczących w obronie Prus z Napoleonem. Sam fundator również został w pobliżu pochowany. W 1906 r. w najwyższym punkcie góry wzniesiono widokową Wieżą Bismarcka, przy której studenci Albertiny obchodzili doroczne uroczystości. W okresie międzywojennym ze stoków góry korzystali narciarze. W 1945 r. toczyły się tutaj ciężkie walki, w wyniku których pomniki uległy zniszczeniu.
Kościół parafialny, pierwotnie filialny Medenau (obecnie Łogwino). Od 1390 r. samodzielny, od XVI w. ewangelicki, jest budowlą gotycką, ceglano-kamienną. Jest jednonawowy, pięcioprzęsłowy, z prostokątnym dwuprzęsłowym prezbiterium i wieżą od zachodu. Jego długość osiąga 41 m, szerokość korpusu 12,5 m. Najstarszą częścią jest prezbiterium, nawa powstała około 1400 r., zakrystia i kwadratowa wieża w ciągu XV w. Po sklepieniach w nawie, zarwanych około 1640 r. przetrwały jedynie konsole, wówczas założono strop z fasetami. W prezbiterium pozostało sklepienie gwiaździste. Z przedwojennego wyposażenia wymieniany jest późnogotycki tryptyk św. Anny, rzeźbiony, z malowanymi skrzydłami, oraz kilka figur świętych. Rzeźbiony ołtarz barokowy pochodził z 1676 r. (Johann Pfeffer) i był malowany w 1701 r, (Christoph Passsargius). Ambona pochodziła z 1690 r. Malowidła pokrywające strop wykonał Passargius w 1703 r. Wisiały 2 portrety zasłużonego pastora, ks. Gottfrieda Wilamoviusa (Wilamowskiego) (1663-1724). Organy z 1884 r. były dziełem firmy Terletzki z Królewca.
Po II wojnie światowej do 1994 r, kościół był użytkowany jako magazyn, obecnie jest opuszczony. Na ścianach zachowane pozostałości gotyckich malowideł ściennych. Z wieży w pełnej wysokości pozostała tylko tylna ściana, zakrystia nie istnieje. W 2000 r. powstało w Niemczech stowarzyszenie Förderverein Kumehnen/Kumatschjowo, mające na celu zdobycie funduszy na odbudowę świątyni.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Galtgarben, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 477.
- Förderverein Kumehnen. kumehnen-samland.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-21)]. (niem.).
- Kumehnen. kreis-fischhausen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-25)]. (niem.).
- Kościoły Sambii (niem. • ang.)
- Galtgarben (ros.)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
- Handbuch der historischen Stätten, Ost- und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Nachdr. d. 1. Aufl. 1966)
- Walter Dignath, Herbert Ziesmann, Die Kirchen des Samlandes. Eine Dokumentation, Leer, Rautenberg, 1987, ISBN 3-7921-0355-9
- Andrzej Rzempołuch, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn: Remix, 1992, ISBN 83-900155-1-X, OCLC 833969011.
- Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2