Szczekuszka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Ochotona)
Szczekuszka
Ochotona
Link, 1795[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – szczekuszka nepalska (O. roylei)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

zajęczaki

Rodzina

szczekuszkowate

Rodzaj

szczekuszka

Typ nomenklatoryczny

Ochotona minor Link, 1795 (= Lepus dauuricus Pallas, 1776)

Gatunki

71 gatunków (w tym 37 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Szczekuszka[16] (Ochotona) – rodzaj niewielkiego ssaka z rodziny szczekuszkowatych (Ochotonidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej, we wschodniej Europie i w południowo-wschodniej Azji[17][18][19].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 110–260 mm, długość ucha 14–39 mm, długość tylnej stopy 22–43 mm; masa ciała 40–360 g[19][20].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1795 roku niemiecki botanik i zoolog Johann Heinrich Friedrich Link w książce swojego autorstwa o tytule Beyträge zur Naturgeschichte[1]. Na gatunek typowy Link wyznaczył (oznaczenie) szczekuszkę dauryjską (O. dauurica).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Ochotona: mongolska nazwa ochodona dla szczekuszki[21].
  • Pika (Pica): tunguska nazwa peeka dla szczekuszki[22]. Gatunek typowy: Lepus alpinus Pallas, 1773.
  • Lagomys (Lagomis): gr. λαγως lagōs „zając”; μυς mus, μυος muos „mysz”[23]. Gatunek typowy: Lepus alpinus Pallas, 1773.
  • Abra (Abrama): tybetańska nazwa abra dla szczekuszki[24]. Gatunek typowy: Lagomys curzoniae Hodgson, 1857.
  • Ogotoma: wariant pisowni Ochotona[25]. Gatunek typowy: Ogotoma pallasi J.E. Gray, 1867.
  • Tibetholagus (Tibetolagus): Tybet; gr. λαγως lagōs „zając”[26]. Gatunek typowy: Lagomys koslowi Büchner, 1894.
  • Conothoa: anagram nazwy rodzajowej Ochotona Link, 1795[8]. Gatunek typowy: Lagomys roylii Ogilby, 1839.
  • Lagotona: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Lagos Palmer, 1904 oraz Ochotona Link, 1795[11]. Gatunek typowy: Lepus pusilla Pallas, 1769.
  • Pliochotona: pliocen, od πλειων pleiōn „więcej, większy”, forma wyższa od πολυς polus „dużo”[27]; rodzaj Ochotona Link, 1795, Gatunek typowy: †Ochotona lagreli Schlosser, 1924.
  • Argyrotona: gr. αργυρος arguros „srebro”, od αργος argos „lśniący, błyszczący”[28]; rodzaj Ochotona Link, 1795[29]. Gatunek typowy: Ochotona thibetana A. Milne-Edwards, 1871.
  • Buchneria: Eugen Büchner (1861–1913), rosyjski zoolog niemieckiego pochodzenia[30].
  • Alienauroa: łac. alienus „obcy, cudzy”; auris „ucho”[15]. Gatunek typowy: Ochotona huanglongensis Liu, Jin, Liao, Sun, Zeng, Fu, Liu, Wang, Li, Tang, Chen, Dong, Han & Gou, 2017.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie podrodzaje i gatunki[31][20][17][16]:

Opisano również szereg gatunków wymarłych[32]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Młodszy homonim Lagomys Storr, 1780 (Sciuridae).
  2. ↑ Nieuzasadniona poprawka Pika Lácèpède, 1799; młodszy homonim Pica Brisson, 1760 (Aves).
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Lagomys G. Cuvier, 1800.
  4. ↑ Młodszy homonim Abra Lamarck, 1818 (Mollusca).
  5. ↑ Nowa nazwa dla Abra J.E. Gray, 1863.
  6. ↑ a b Nomen nudum.
  7. ↑ Wariant pisowni Tibetholagus Argyropulo & Pidoplichko, 1939.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ B.G. de Lacépède: Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 9. (fr.).
  2. ↑ G. Cuvier: Lectures on comparative anatomy. Cz. 1. Londyn: T.N. Longman and O. Rees, 1800, s. tab. 1. (ang.).
  3. ↑ J.G. Fischer von Waldheim: Das Nationalmuseum der Naturgeschichte zu Paris. Von seinem Ursprunge bis zu seinem jetzigen Glanze. Cz. 2. Frankfurt am Main: Friedrich Esslinger, 1803, s. 126. (niem.).
  4. ↑ J. Fleming: The philosophy of zoology; or, A general view of the structure, functions, and classification of animals. Cz. 1. Edinburgh: A. Constable, 1822, s. 191. (ang.).
  5. ↑ J.E. Gray: Class: Mammalia. W: B.H. Hodgson: Catalogue of the specimens and drawings of mammals, birds, reptiles, and fishes of Nepal and Tibet. Londyn: The Trustees, 1836, s. 11. (ang.).
  6. ↑ J.E. Gray. Notes on the skulls of hares (Leporidæ) and picas (Lagomyidæ) in the British Museum. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 20, s. 220, 1867. (ang.). 
  7. ↑ a b M.W. Lyon. Classification of the Hares and their allies. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 45 (1445), s. 324, 1094. (ang.). 
  8. ↑ E. Strand. Miscellanea nomenclatorica zoologica et palaeontologica I-II. „Archiv für Naturgeschichte”. 92 (A8), s. 59, 1926. (niem.). 
  9. ↑ a b А.И. Аргиропуло & И.Г. Пидопличко. Представители Ochotonidae (Duplicidentata, Mammalia) в плиоцене. Ф. СССР. „Доклады Академии наук CCCP”. 24 (7), s. 723–728, 1939. (ros.). 
  10. ↑ a b c M. Kretzoi. Weitere Beiträge zur Kenntnis der Fauna von Gombaszög. „Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici”. 34, s. 111, 1941. (niem.). 
  11. ↑ А.И. Аргиропуло. Обзор рецентных видов семейства Lagomyidae Lilljeb., 1886 ( Lagomorpha, Mammalia). „Труды Зоологического института РАН”. 7, s. 124-128, 1948. (ros.). 
  12. ↑ Erbajeva 1988 ↓, s. 186.
  13. ↑ Erbajeva 1988 ↓, s. 170.
  14. ↑ a b S. Liu, W. Jin, R. Liao, Z. Sun, T. Zeng, J. Fu, Y. Liu, X. Wang, P. Li, M. Tang, L. Chen, L. Dong, M. Han & D. Gou. Phylogenetic study of Ochotona based on mitochondrial Cyt b and morphology with a description of one new subgenus and five new species. „Acta Theriologica Sinica”. 37 (1), s. 16, 2017. DOI: 10.16829/j.slxb.201701001. (ang.). 
  15. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 55–56. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  16. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 274–278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  17. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Ochotona. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-01].
  18. ↑ a b A. Lissovsky: Family Ochotonidae (Pikas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 47–60. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  19. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 180–183. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 468.
  21. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 537.
  22. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 360.
  23. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 71.
  24. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 472.
  25. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 119.
  26. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 178.
  27. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 22.
  28. ↑ Erbayeva 1988 ↓, s. 186.
  29. ↑ Erbayeva 1988 ↓, s. 170.
  30. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-27]. (ang.).
  31. ↑ a b J.S. Zijlstra: Ochotona. Hesperomys project. [dostęp 2023-01-22]. (ang.).
  32. ↑ Cytat za Zijlstra: G. Melik-Adamyan, Stratigraphy and Paleogeography of Pliocene and Lower Neopleistocene of Central and Northwestern Armenia based on Fauna of Land Vertebrates, Erevan 2003, s. 1–29 (ang.).
  33. ↑ Erbajeva 1988 ↓, s. 92.
  34. ↑ Erbajeva i in. 2006 ↓, s. 136.
  35. ↑ Erbajeva 1966 ↓, s. 94.
  36. ↑ И. Хоменко / J. Khomenko. Метическя Фауна с. Таракліи Бендерскаго у / La faune méotique du village Taraklia du district de Bendery. „Трудовь Бессарабскаго общества естествоиспытателей / Travaux de la Société des Naturalistes et des Amateurs des Sciences Naturelles de Bessarabie”. 5, s. 1–55, 1914. (ros. • fr.). 
  37. ↑ М.А. Ербаева. Новый вид раннеплейстоценовой пищухи из Восточной Сибири. „Палеонтологический журнал”. 1, s. 114–115, 1999. (ros.). 
  38. ↑ Erbajeva i Zheng 2005 ↓, s. 105.
  39. ↑ a b Д.Б. Базаров, М.А. Ербаева & И.Н. Резанов: Геология и фауна опорных разрезов антропогена Западного Забайкалья. Москва: Наука, 1976, s. 65. (ros.).
  40. ↑ Erbajeva i in. 2006 ↓, s. 138.
  41. ↑ Erbajeva 1966 ↓, s. 96.
  42. ↑ А.Н. Лунгу: Гиппарионовая фауна среднего сармата Молдавии (насекомоядные, зайцеобразные и грызуны). Кишинев: Штиинца, 1981, s. 46. (ros.).
  43. ↑ Gureev 1964 ↓, s. 225.
  44. ↑ Ł. Fostowicz-Frelik, G.J. Frelik & M. Gasparik. Morphological phylogeny of pikas (Lagomorpha: Ochotona), with a description of a new species from the Pliocene/Pleistocene transition of Hungary. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 159 (1), s. 100, 2010. DOI: 10.1635/053.159.0107. (ang.). 
  45. ↑ Gureev 1964 ↓, s. 224.
  46. ↑ M. Schlosser. Tertiary Vertebrates from Mongolia. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 1 (1), s. 49, 1924. (ang.). 
  47. ↑ Erbajeva i Zheng 2005 ↓, s. 103.
  48. ↑ Erbajeva i Zheng 2005 ↓, s. 99.
  49. ↑ F. Suata-Alpaslan. Ochotona mediterranensis nov. sp. (Lagomorpha- Mammalia) from Early Pliocene of İğdeli (Anatolia-Turkey). „International Multidisciplinary Scientific GeoConference, SGEM, Surveying Geology & Mining Ecology Management”. 2009 (1), s. 100, 2009. (ang.). 
  50. ↑ 邱铸鼎 / Z.=d. Qiu. 记河北蔚县泥河湾层短耳兔属—新种 / A new ochotonid from Nihewan Bed of Yuxian, Hebei. „古脊椎动物学报 / Vertebrata PalAsiatica”. 23 (4), s. 276, 1985. (chiń. • ang.). 
  51. ↑ Ş. Şen: Lagomorpha. W: M. Fortelius, J. Kapppelman, Ş. Şen & R.L. Bernor (redaktorzy): Geology and Paleontology of the Miocene Sinap Formation, Turkey. New York: Columbia University Press, 2003, s. 163–178. ISBN 978-0-231-11358-8. (ang.).
  52. ↑ Erbajeva i Zheng 2005 ↓, s. 97.
  53. ↑ L. Sych. Lagomorpha (Mammalia) from the Pliocene and early Pleistocene of Poland. „Folia Quaternaria”. 51, s. 57, 58, 60, 61, 63, 1980. (ang.). 
  54. ↑ Gureev 1964 ↓, s. 231.
  55. ↑ Erbajeva 1988 ↓, s. 88.
  56. ↑ J.A. Shotwell. Hemphillian mammalian assemblage from northeastern Oregon. „Geological Society of America Bulletin”. 67 (6), s. 726, 1956. DOI: 10.1130/0016-7606(1956)67[717:HMAFNO]2.0.CO;2. (ang.). 
  57. ↑ Erbajeva i in. 2006 ↓, s. 135.
  58. ↑ Г.М. Хабаева. Ископаемая пищуха (Lagomorpha, Ochotonidae) из Забайкалья. — В кп.. „Краеведческий сборник”. 2, s. 108, 1958. Улан-Удэ. (ros.). 
  59. ↑ А.К. Векуа. Новый представитель Lagomyidae из палеолита Грузии. „Сообщения Академии наук Грузинской ССР”. 45 (1), s. 139–143, 1967. (ros.). 
  60. ↑ I. Simionescu. Vertebratele Pliocene de la Mălușteni (Covurlui). „Academie Româna, Publicatiile Fondului „Vasile Adamachi””. 9 (49), s. 26, 1930. (fr.). 
  61. ↑ R.D. Guthrie & J.V. Matthews, Jr.. The Cape Deceit fauna-Early Pleistocene mammalian assemblage from the Alaskan Arctic. „Quaternary Research”. 1 (4), s. 492, 1971. DOI: 10.1016/0033-5894(71)90060-3. (ang.). 
  62. ↑ Erbajeva i Zheng 2005 ↓, s. 100.
  63. ↑ Ł. Fostowicz-Frelik. Review of the earliest Central European Ochotona (Mammalia: Lagomorpha), with a description of a new species from Poland. „Mammalia”. 72 (2), s. 74, 2008. DOI: 10.1515/MAMM.2008.011. (ang.). 
  64. ↑ Erbajeva 1988 ↓, s. 93.
  65. ↑ Erbajeva 1988 ↓, s. 91.
  66. ↑ Erbajeva i Zheng 2005 ↓, s. 106.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Rodziny zajęczaków
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczekuszka&oldid=72890247”