Eugeniusz IV
Gabriele Condulmaro | ||
Papież Biskup Rzymu | ||
| ||
Kraj działania | ||
---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | ||
Data i miejsce śmierci | ||
Miejsce pochówku | ?↗ | |
Papież | ||
Okres sprawowania |
3 marca 1431–23 lutego 1447 | |
Biskup Sieny | ||
Okres sprawowania |
30 grudnia 1407–9 maja 1409 | |
Wyznanie | ||
Kościół | ||
Inkardynacja |
Kanonicy regularni S. Giorgio in Alga | |
Śluby zakonne |
1400 | |
Nominacja biskupia |
30 grudnia 1407 | |
Sakra biskupia |
1408 | |
Kreacja kardynalska |
9 maja 1408 | |
Kościół tytularny | ||
Pontyfikat |
3 marca 1431 |
Eugeniusz IV (łac. Eugenius IV, właśc. Gabriele Condulmaro CanReg; ur. między 24 lutego 1383 a 23 lutego 1384[1] w Wenecji, zm. 23 lutego 1447 w Rzymie[2]) – papież w okresie od 3 marca 1431 do 23 lutego 1447[3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Wenecji ok. 1383 roku, w zamożnej rodzinie[3]. W młodości został kanonikiem regularnym S. Giorgio in Alga[4], jednak dzięki bliskiemu pokrewieństwu z Grzegorzem XII (Gabriele był jego siostrzeńcem[2][4]) błyskawicznie awansował w hierarchii kościelnej[3]. Grzegorz XII mianował go biskupem Sieny, a 9 maja 1408 roku kardynałem prezbiterem[3] San Clemente[4].
Uczestniczył w obradach soboru w Konstancji[3]. Decyzją Marcina V został legatem w Marchii Ankony (1420) oraz Bolonii (1423/24)[3][4].
Wybór na papieża
[edytuj | edytuj kod]- Osobny artykuł:
Kardynałowie zebrani na konklawe, uzgodnili że nowy papież ma przeprowadzić sobór w Bazylei oraz zapewnić współpracę w kolegium kardynalskim[3]. 3 marca 1431 roku został wybrany na Stolicę Piotrową i przybrał imię Eugeniusza IV[2]. Już w dzień po intronizacji, uznał te uzgodnienia za wymuszone[3].
Pontyfikat
[edytuj | edytuj kod]23 lipca 1431 roku otworzył sobór w Bazylei, zwołany jeszcze przez Marcina V, jednak decyzje tam podjęte stanowczo osłabiły jego pozycję[3]. Eugeniusz IV sobór rozwiązał i zapowiedział, że w ciągu półtora roku zwoła kolejny[2]. Kardynałowie, pod przewodnictwem Giuliano Cesariniego, byli niezadowoleni z takiego przebiegu wydarzeń i nie przerwali obrad, podpierając się uchwałami soboru w Konstancji[2]. Dwuletni spór został zakończony za pośrednictwem koronowanego na cesarza Zygmunta Luksemburskiego – ostatecznie, Eugeniusz IV uznał sobór w Bazylei za legalny[3].
Rebelia
[edytuj | edytuj kod]W maju 1434 wybuchła antypapieska rebelia wywołana ograniczeniami uprawnień kardynałów i odebraniem majątków kościelnych rodzinie Colonnów, spokrewnionej z Marcinem V[3]. Ponadto okupację obszarów prowadził kondotier Francesco Sforza[3]. Eugeniusz IV uciekł do Florencji, a stamtąd, dzięki pomocy rządzącej Toskanią rodziny Medyceuszy, przez dziewięć lat rządził Kościołem[3].
Sobór w Ferrarze
[edytuj | edytuj kod]18 września 1437, Eugeniusz IV przeniósł obrady soboru do Ferrary, gdzie zjechać mieli dostojnicy bizantyńscy, w celu zaproponowania pojednania między Kościołami oraz z prośbą o pomoc w walce przeciw Turkom Osmańskim[3]. Obrady z powodów finansowych i niebezpieczeństwa zarazy przeniesiono 10 stycznia 1439 do Florencji[2]. 6 lipca 1439 zawarto unię kościelną z Kościołem prawosławnym, co bardzo podbudowało wizerunek papieża[2]. Bizantyńczycy uznali prymat papieża i poprawność formuły Filioque, o pochodzeniu Ducha Świętego od Ojca i od Syna[3]. W 1443, sobór został przeniesiony do Rzymu[2]. Dodatkowo Eugeniusz zawarł porozumienia z jakobitami (1444), monoteletami i nestorianami (1445)[2]. Kardynał Cesarini zorganizował przeciw Turkom krucjatę, której przewodził król Polski i Węgier Władysław III Warneńczyk. Wyprawa ta zakończyła się klęską w bitwie pod Warną 10 listopada 1444[3].
Tymczasem w Bazylei pozostali zbuntowani kardynałowie ogłosili 25 czerwca 1439 roku, Eugeniusza IV heretykiem, z powodu przeniesienia soboru[2]. Zdetronizowali papieża (który wówczas ich ekskomunikował) i wybrali antypapieża – Feliksa V, a wyższość soboru nad papieżem uznali za prawdę wiary[2]. Nowy antypapież nie miał jednak wielu zwolenników, a jedyny sojuszniczy obszar – Neapol – został odebrany przez Eugeniusza, poprzez obietnicę władzy, złożoną Alfonsowi V[3]. Dzięki tym działaniom, papieżowi udało się we wrześniu 1443 powrócić do Rzymu[3].
Ostatnie lata
[edytuj | edytuj kod]Eugeniuszowi IV nie udało się doprowadzić do zakończenia wojny stuletniej, a jego proniemiecka polityka spowodowała, że Karol VII ogłosił tzw. sankcję pragmatyczną – był to zbiór dekretów ograniczających władzę papieża[3]. Jednak dzięki staraniom Eneasza Piccolominiego, Eugeniuszowi udało się w 1445 zawrzeć porozumienie z elektorami niemieckimi i nowym królem Fryderykiem III[3].
Zmarł 23 lutego 1447 roku i został pochowany w Rzymie w kościele S. Salvatore in Lauro.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Piętnastowieczny historyk i kierownik Biblioteki Watykańskiej Bartolomeo Platina (1421–1481) podał, że Eugeniusz IV zmarł w 64. roku swego życia (zob. Bartolomeo Platina: The lives of the Popes. Londyn: 1888, s. 235.)
- ↑ a b c d e f g h i j k Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 120-122. ISBN 83-7006-437-X.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 337-340. ISBN 83-06-02633-0.
- ↑ a b c d Salvador Miranda: CONDULMER, Can. Reg. of Saint Augustine of S. Giorgio in Alga, Gabriele (ca. 1383-1447). The Cardinals of the Holy Roman Church. [dostęp 2014-08-17]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Poczet papieży Michał Gryczyński
- Paweł Janowski, Laetentur caeli, bulla papieża Eugeniusza IV z 6 lipca 1439 roku, [w:] Encyklopedia Katolicka, Lublin 2004, t. X, kol. 364-365.
- Pope Eugene IV. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-03-09]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Bulla Eugeniusza IV w sprawie kupna placu dla zakonu augustianów w Warszawie z dnia 30 III 1444 roku. dziedzictwo.polska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-15)].
- Eugeniusz IV – dokumenty w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000121209311
- VIAF: 12365672
- ULAN: 500356816
- LCCN: n79068430
- GND: 118531328
- LIBRIS: pm134zh71l3mk9t
- BnF: 122555681
- SUDOC: 078447631
- SBN: CFIV137194
- NKC: jx20131107001
- BNE: XX1284699
- NTA: 073374857
- PLWABN: 9810573339405606
- NUKAT: n2007124203
- J9U: 987007270955105171
- CANTIC: a10475862
- LNB: 000337888
- RISM: people/41010982