Paweł Szatew

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Pavel Shatev)
Paweł Poczew Szatew
Павел Поцев Шатев
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

15 lipca 1882
Kratowo

Data i miejsce śmierci

30 stycznia 1951
Bitola

Narodowość

bułgarska

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons

Paweł Poczew Szatew, bułg. Павел Поцев Шатев (ur. 15 lipca 1882 w Kratowie, zm. 30 stycznia 1951 w Bitoli) – bułgarski rewolucjonista, działacz anarchistyczny, członek lewicowego skrzydła Wewnętrznej Macedońsko-Adrianopolskiej Organizacji Rewolucyjnej (WMRO), później został lewicowym działaczem politycznym[1][2][3]. Według historiografii macedońskiej[4][5] był etnicznym Macedończykiem[6][7].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w Kratowie, w Imperium Osmańskim (obecnie Macedonia Północna), ukończył Bułgarskie Liceum Męskie w Salonikach. Początkowo brał udział w grupie, która planowała atak bombowy w Stambule. W 1900 policja osmańska aresztowała całą grupę, w tym Szatewa. W 1901 Więźniowie zostali deportowani do Bułgarii przez nacisk rządu bułgarskiego, gdzie skonsultowali się z członkami małej grupy anarchistycznej w Salonikach, która zgodziła się wysadzić lokalny oddział Banku Osmańskiego. Pod koniec kwietnia 1903 wraz z grupą młodych anarchistów z kręgu Gemidži rozpoczął kampanię zamachów terrorystycznych znaną jako zamachy w Salonikach w 1903 użył dynamitu, aby wysadzić francuski statek „Gwadalkiwir”, który opuszczał port w Salonikach. Został schwytany i skazany na śmierć, ale później jego wyrok ułaskawiono i resztę życia miał spędzić w Fezzan we współczesnej Libii[8].

W 1908 po rewolucji młodotureckiej, Szatew otrzymał amnestię, wyjechał do Bułgarii i ukończył prawo na Uniwersytecie w Sofii. W ciągu kilku następnych lat pracował jako nauczyciel i dziennikarz. W 1912 Szatew został nauczycielem w bułgarskim liceum męskim w Salonikach i był świadkiem jego zniszczenia przez wojska greckie 18 czerwca 1913 podczas drugiej wojny bałkańskiej. Brał udział jako żołnierz bułgarski w pierwszej wojnie światowej. W latach 20. Szatew został członkiem Macedońskiej Organizacji Federacyjnej, ale po zamachu stanu w 1923 wyemigrował z Sofii do Wiednia. Tutaj nawiązał kontakt z ambasadą sowiecką i został zwerbowany jako radziecki szpieg i działacz Kominternu[9]. W 1925 Szatew był jednym z założycieli sponsorowanego przez Komintern Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej w Wiedniu, ale później przez słabe funkcjonowanie organizacji przeniósł się do Stambułu. Tam założył kolejną gałąź Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej. Na początku lat 30. wrócił do Bułgarii i pracował jako prawnik i publicysta. Po wybuchu II wojny światowej był zaangażowany w spisek komunistyczny. Uznano to za przestępstwo polityczne, został aresztowany w Sofii i skazany na 15 lat więzienia[10].

Po zakończeniu wojny Szatew został wypuszczony na wolność i uczestniczył w tworzeniu nowej Socjalistycznej Republiki Macedonii jako członek ASNOM[11]. Został wybrany ministrem sprawiedliwości w pierwszym rządzie komunistycznym, a później został wiceprzewodniczącym Prezydium ASNOM. Po pierwszych wyborach do parlamentu Szatew został deputowanym. Niemniej jednak macedońskim aktywistom, którzy przybyli z Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej i Bułgarskiej Partii Komunistycznej, nigdy nie udało się pozbyć stronnictw bułgarofilskich[12].

Tymczasem od początku nowej Jugosławii władze organizowały częste czystki i procesy macedońskich komunistów i osób spoza partii oskarżonych o odstępstwo autonomistyczne. Wielu byłych lewicowych urzędników rządowych Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej zostało usuniętych ze swoich stanowisk, a następnie izolowanych, aresztowanych, więzionych lub straconych na podstawie różnych zarzutów, w tym za odchylenia pro-bułgarskie, żądanie większej niezależności Jugosłowiańskiej Macedonii, współpracy z Kominformem po kryzysie jugosłowiańskim w 1948[13]. W 1946 Szatew napisał skargę do ambasady Bułgarii w Belgradzie, w której argumentował, że nowy język macedoński jest serbizowany, a używanie języka bułgarskiego jest zabronione w Macedonii. Domagał się interwencji lidera bułgarskiego Georgia Dymitrowa[14].

W 1948 całkowicie rozczarowany polityką nowych władz jugosłowiańskich, Szatew wraz z Panko Brashnarovem poskarżył się w listach do Józefa Stalina i Georgi Dimitrowa i poprosił o pomoc w utrzymaniu lepszych stosunków z Bułgarią i Związkiem Radzieckim[15]. W rezultacie został skazany na rok więzienia za domniemane bułgarskie sympatie i anty-jugosłowiańskie poglądy[16]. Następnie skazany na areszt domowy w Bitoli. 30 stycznia 1951 jego zwłoki znaleziono na oborniku w Bitoli.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Paweł Szatew, Националните малцинства и самоопределението на народите - трагедията на Балканите, Scribd, Sofia 1936 [dostęp 2020-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-03].
  2. ↑ P. Shatev [online], www.promacedonia.com [dostęp 2020-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-03].
  3. ↑ P. Shatev - Solunskijat atentat i zatochenicite v Fezan - Index [online], www.promacedonia.org [dostęp 2020-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-03].
  4. ↑ Stefan Trobest, Historical Politics and Histrocial ‘Masterpieces’ in Macedonia before and after 1991, t. 6, 2003, ISSN 1409-9454 (ang.).
  5. ↑ Victor Roudometof, Collective Memory, National Identity, and Ethnic Conflict: Greece, Bulgaria, and the Macedonian Question, Praeger, 2002, s. 58, ISBN 978-0275976484 (ang.).
  6. ↑ Tchavdar Marinov, Famous Macedonia, the Land of Alexander: Macedonian Identity at the Crossroads of Greek, Bulgarian and Serbian Nationalism, [w:] Tchavdar Marinov, Entangled Histories of the Balkans - Volume One, Brill, 2013, s. 273–330, ISBN 978-90-04-25076-5 (ang.).
  7. ↑ Tchavdar Marinov, Alexander Vezenkov, Communism and Nationalism in the Balkans: Marriage of Convenience or Mutual Attraction?, [w:] Entangled Histories of the Balkans - Volume Two, Brill, 2013, s. 469–555, ISBN 978-90-04-26191-4 (ang.).
  8. ↑ Иван Танчев, МАКЕДОНСКИЯТ КОМПОНЕНТ ПРИ ФОРМИРАНЕТО НА БЪЛГАРСКА ИНТЕЛИГЕНЦИЯ С ЕВРОПЕЙСКО ОБРАЗОВАНИЕ (1878-1912) [online], Google Docs, 2001 [dostęp 2020-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-04].
  9. ↑ Dimitar Bechev, Historical Dictionary of the Republic of Macedonia (Historical Dictionaries of Europe), Scarecrow Press, 2009, s. 199-200, ISBN 978-0-8108-5565-6 (ang.).
  10. ↑ Павел Шатев, Документи. т. 8, Избор предговор и редакциjа д-р Зоран Тодоровски, Скопje 2013, s. 282-283.
  11. ↑ Mishkova Diana, We, the People: Politics of National Peculiarity in Southeastern Europe, Central European University Press, 2009, ISBN 978-963-9776-28-9 (ang.).
  12. ↑ Stephen E. Palmer, Robert R. King, Yugoslav Communism and the Macedonian Question, Shoe String Pr Inc, 1971, ISBN 978-0-208-00821-3.
  13. ↑ Stefan Troebst, Das makedonische Jahrhundert: Von den Anfängen der nationalrevolutionären Bewegung zum Abkommen von Ohrid 1893-2001. Ausgewählte Aufsätze, Oliver Bagaric, Andrea Kretschmar, Claudia Schneider (red.), Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2007, ISBN 978-3-486-58050-1.
  14. ↑ Иван Катарџиев, Васил Ивановски - живот и дело Катарџиев, Избрани дела, 1995, s. 50.
  15. ↑ Chris Kostov, Contested Ethnic Identity: The Case of Macedonian Immigrants in Toronto, 1900-1996, Peter Lang, 2010, ISBN 978-3-0343-0196-1 (ang.).
  16. ↑ Keith Brown, Macedonia's Child-grandfathers: The Transnational Politics of Memory, Exile, and Return, 1948-1998, „Issue 38 of Donald W. Treadgold papers in Russian, East European, and Central Asian studies”, Henry M. Jackson School of International Studies, University of Washington, 2003, ISSN 1078-5639.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paweł_Szatew&oldid=73502981”