Opawa

Opawa (czes.: Opava, niem.: Troppau, śl.: Uopawa, staropol.: Tropawa) - miasto w kraju morawsko-ślaskim, na Śląsku Czeskim przy granicy z Polską na Płaskowyżu Głubczyckim nad rzeką Opawa. Okolice miasta zwane są Śląskiem Opawskim.

Historia

Założona jako gród śląskiego plemienia Golęszyców. Najstarsza pisana wzmianka o osadzie pochodzi z roku 1195. W dokumencie wydanym przez Przemysła I w 1224 występuje już jako organizm miejski; w latach 1269-1456 stolica samodzielnego śląskiego księstwa Przemyślidów (z przerwą 1308-1318). Księstwo to od 1318 r. było lennem Korony Czeskiej. W roku 1253 doszło w Opawie do interwencji i najazdu Daniela Halickiego który zaangażował się w sprawy sukcesji austriackiej po stronie Beli IV. Od końca XIII wieku podobnie jak większość Śląska zasiedlana przez kolonistów niemieckich z Turyngii, Frankonii i Westfalii (np. Herburtowie). W średniowieczu była ośrodkiem produkcji rolnej i rzemieślniczej. Posiadała dwa place targowe oraz trzy bramy miejskie: Hradecką, Jaktarską i Raciborską (niezachowane). W 1428 roku spustoszała przez wielki najazd husycki Prokopa Wielkiego. Więcej szkód jednak wyrządził pożar miasta w 1431 r. Ziemia opawska, wydzielona jako księstwo z Moraw z czasem grawitowała coraz bardziej ku sąsiednim, rządzonym przez Piastów, księstwom śląskim. W XVI wieku ośrodek Reformacji. W czasie wojny trzydziestoletniej była zajęta przez Duńczyków i Szwedów. Po wojnach śląskich od 1742 r. Opawa stała się centrum Śląska Austriackiego. Od 1860 obradował tutaj także śląski Sejm Krajowy. Od 1805 r,. działa w Opawie Teatr Śląski. W 1814 r. w Opawie powstało najstarsze po Cieszynie muzeum na ziemiach czeskich. W dniach 23 października-24 grudnia 1820 odbył się w Opawie drugi kongres Świętego Przymierza, w czasie którego uzgodniono zwalczanie dążeń konstytucyjnych w Europie. Od 1834 po zburzeniu murów miejskich powstały wokół miasta rozległe założenia parkowe, wzorowane na wiedeńskich. W 1892 zburzono zrujnowany gotycki zamek i na jego miejscu postawiono gmach Śląskiego Muzeum Ziemskiego. Pod koniec XIX wieku jeden z ośrodków ruchu młodoczeskiego. W 1908 r. drużyna Cracovii rozegrała dwa mecze piłkarskie z Troppauer Sport Verein z Opawy. Mecze zakończyły się wynikami 5:2 dla Cracovii i 4:1 dla Troppauer. Mecze przeszły do historii polskiej piłki nożnej ponieważ były jednymi z pierwszych spotkań zagranicznych polskich piłkarzy. W czasie I wojny światowej w mieście stacjonował Batalion Zapasowy Cesarskiego i Królewskiego 16 Pułku Strzelców dowodzony przez płk Ignacego Pika. 5 listopada 1918 r. żołnierze narodowości polskiej tego batalionu powrócili do Krakowa, gdzie stali się zalążkiem 20 Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej. 22 - 24 kwietnia 1945 Opawa w ramach tzw. operacji ostrawskiej została wyzwolona spod okupacji niemieckiej przez 38 Armię pod dowództwem gen. Kiriła Moskalienki i 1 Czechosłowackiej Samodzielnej Brygady Pancernej pod dowództwem ppłk Vladimira Janko – znaczna część miasta uległa uszkodzeniu lub całkowitemu zniszczeniu.

Zabytki

• Klasztor podominikański założony w 1291 r. W XVIII w. zbarokizowany.
• Kościół św. Ducha, wybudowany przed 1269 r. W XVIII w. zbarokizowany. W jego krypcie zostali złożeni książęta opawscy z dynastii Przemyślidów. Przypuszcza się, że w 1636 roku został w nim pochowany polski alchemik Michał Sędziwój.
• klasztor i kościół franciszkanów z lat 1328-1369, zbarokizowany w XVIII w.
• Gotycka Konkatedra Wniebowzięcia NMP z 2. poł. XIV w.
• Kaplica św. Krzyża (zwana szwedzką)z roku 1394 (w dzielnicy Katarzynki).
• Renesansowa wieża tzw Hláska z 1618 r. W latach 1902-1903 została wkomponowana w neorenesansowy gmach i dziś stanowi siedzibę urzędu miejskiego.
• Barokowy pojezuicki kościół św. Wojciecha z lat 1676-1681 do którego przylega budynek dawnego kolegium jezuickiego (dziś siedziba Archiwum Ziemskiego)
• Barokowe pałace miejskie Sobków i Blücherów z XVIII w.
• Neorenesansowy gmach Teatru Śląskiego z lat 1882-1883 (Teatr założono w 1805).
• Neorenesansowy gmach Śląskiego Muzeum Ziemskiego z lat 1893-1895.
• Dom handlowy Breda z lat 1927-1928 autorstwa Ludwika Bauera.
• Funkconalistyczny Kościół św. Jadwigi z lat 1933-1938.

Czesko-niemiecko-polskie nazwy

nazwa czeska	nazwa niemiecka	nazwa polska
Držkovice	Dirschkowitz (od 1938 r.: Dirschkenhof)	Dzierżkowice (Dyrzkowice)
Jaktař	Jaktar	Jaktarz, Jaktar
Jarkovice	Jarkowitz	Jarkowice
Kateřinky	Katharein	Katerzynki
Komárov	Komorau	Komarów
Kylešovice (1890: Kýlešovice)	Gilschwitz	Kileszowice
Malé Hoštice (Hostyce)	Klein Hoschütz	Goszczyce Małe (Hoszyce Małe)
Milostovice (1869-1880: Milhostovice)	Milostowitz	Miłostowice
Opava	Troppau	Opawa (1880: Tropawa)
Palhanec	Palhanetz	Palhaniec
Podvihov	Podwihof	Podwihów
Pusté Jakartice	Wüst Jakartitz und Klingebeutel	Puste Jakarcice
Suché Lazce	Sucholasetz	Suchie Łazce
Vávrovice	Wawrowitz	Wawrowice
Vlaštovičky (1869: Vlaštovički)	Wlastowitz	Własztowiczki (Włastowice)
Zlatníky (1869: Zlatniky)	Slatnik	Złotniki

Pomimo iż Opawa była stolicą austriackiej części Śląska i pozostaje jednym z największym śląskich miast w Republice Czeskiej niektóre dzielnice należały do enklaw morawskich, licznie występujących w tej części Śląska. Są to Kravařov, Suché Lazce, Vlaštovičky i Jaktař.

Komunikacja miejska

Komunikacja tramwajowa została zastąpiona trolejbusową w 1952 r.

Osobistości

• Petr Bezruč
• Marcin z Opawy
• Johann Palisa
• Rudolf Prich - generał dywizji Wojska Polskiego, ur. 6 sierpnia 1881 w Opawie
• Joy Adamson
• Eduard von Böhm-Ermolli - austriacki, czeski i niemiecki generał.

Zobacz też

• Uniwersytet Śląski w Opawie
• Muzeum Ziemi Śląskiej w Opawie
• Synagoga w Opawie

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta w języku polskim
• Obywatele honorowi
• Tropawa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 494 .