Okopy Lubomirskiego w Warszawie

Okopy Lubomirskiego w Warszawie – okopy wzniesione wokół Warszawy i na Pradze z rozkazu marszałka wielkiego koronnego Stanisława Lubomirskiego w 1770; zastąpiły Wał Zygmuntowski.

Wbrew swojej nazwie nie zostały one założone jednak jako linia umocnień o charakterze militarnym, a kontrolno-sanitarnym. Zadaniem tych wałów było zapobieganie szerzącym się w tym czasie epidemiom dżumy poprzez kontrolę i filtrowanie ruchu do i z miasta. Liczono się wówczas też z możliwością uderzenia konfederatów barskich na stolicę lub próbą wywołania powstania w mieście przez ich emisariuszy.

Rogatki Mokotowskie

Po stronie lewobrzeżnej Warszawy wały te miały długość 12,8 km i powierzchnię 1470 ha, a ruch odbywał się tylko przez kilka wejść do miasta - przez rogatki:

• Czerniakowskie,
• Mokotowskie (pl. Unii Lubelskiej),
• Jerozolimskie (róg Alej Jerozolimskich i Grójeckiej),
• Wolskie (róg Chłodnej i Towarowej),
• Powązkowskie (Powązki przy Powązkowskiej),
• Marymonckie (wieś Pólków).

5 października 1777 r. Marszałek Wielki Koronny Stanisław Lubomirski wydał obwołanie:

Szerząca się w Rzeczypospolitej morowa zaraza, miejsca nawet odległe nieubezpieczone łatwo zasięgać mogąca, każdemu powszechnym grozi nieszczęściem. Przeto troskliwością obywatelów miejsca tego i chęcią brania się do jak najprędszego ratunku zagrzany z obowiązków Urzędu mego Marszałkowskiego, mając w czułości, by miasto rezydencji JKMci, Warszawa, a w nim umieszczeni obywatele ochroną swoją, ile możności, znajdowali, te najdokładniejsze wynajduję być środki, aby ku tym pewniejszemu i ubezpieczeniu i łatwiejszemu podróżnych i kupców przybywających z miejsc odległych rozeznaniu, towarów zaś i fantów wszelkich rewidowaniu i okurzaniu, a podejrzanych osób niedopuszczeniu, lub kwarantann odprawowaniu, toż miasto okopać, do czego gdy łatwiejsze, ile bez funduszu, nie wynajdują się sposoby, a czas przynaglający i trwoga samychże obywatelów, chętnie do działania tej czynności skłaniających się, prędkiego wymaga uskutecznienia.

W 1794 okopy zostały wzmocnione dziełami zewnętrznymi i wewnętrznymi, przez co nabrały charakteru militarnego i odegrały pewną rolę w czasie insurekcji kościuszkowskiej (Pierwsze oblężenie Warszawy (1794)).

Wały zostały odnowione w 1825 jako wał celny z przesunięciem w rejonie dzisiejszego Śródmieścia z ulicy Koszykowej na Nowowiejską. Były one na znacznej długości granicą miasta aż do 8 kwietnia 1916, kiedy nastąpiło włączenie do Warszawy znacznych obszarów poza wałami, na mocy rozporządzenia generała-gubernatora Hansa von Beselera.

Niejako kontynuacją idei obwałowywania Warszawy stały się późniejsze dwa pierścienie fortów (Twierdza Warszawa) połączonych dziełami ziemnymi (oraz wcześniejszy pierścień fortów wokół Cytadeli), zbudowanymi przez Rosjan w 2 połowie XIX w.

Linki zewnętrzne

• warszawa 1939 - Okopy Lubomirskiego
• Historia ulicy Lwowskiej - Okopy Lubomirskiego
• Okopy Lubomirskiego na Warszawikii