Datowanie termoluminescencyjne: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Anulowanie wersji 41458030 autora 62.244.136.181 (dyskusja) jak nie wiesz czemu to służy, to nie wstawiaj |
drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Metoda termoluminescencyjna, metoda TL''' – metoda określania wieku używana w [[archeologia|archeologii]] do datowania przede wszystkim ceramiki |
'''Metoda termoluminescencyjna, metoda TL''' – metoda określania wieku używana w [[archeologia|archeologii]] do datowania przede wszystkim ceramiki i cegieł w badaniach archeologicznych<ref>http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news,363626,termoluminescencyjne-badanie-cegiel-zamku-krzyzackiego.html</ref> oraz do datowania osadów [[czwartorzęd]]owych w geologii. |
||
Wprowadzono ją w latach '50 XX wieku, lecz bardziej precyzyjne metody pojawiły się w latach '70. Metoda opiera się na zjawisku powszechnej wśród niektórych minerałów (głównie kwarcu i skaleni) [[luminescencja|luminescencji]]. Natężenie stymulowanej termicznie luminescencji rośnie wraz z energią pochłoniętego promieniowania wzbudzającego. Energia wzbudzająca, której źródłem jest naturalne promieniowanie tła jest akumulowana. Czas t, w ciągu którego energia wzbudzenia promieniowania jest akumulowana, jest czasem, kiedy obiekt, a po termicznie wzbudzonym wyświeceniu, został wyzerowany, czyli nasza datą. |
Wprowadzono ją w latach '50 XX wieku, lecz bardziej precyzyjne metody pojawiły się w latach '70. Metoda opiera się na zjawisku powszechnej wśród niektórych minerałów (głównie kwarcu i skaleni) [[luminescencja|luminescencji]]. Natężenie stymulowanej termicznie luminescencji rośnie wraz z energią pochłoniętego promieniowania wzbudzającego. Energia wzbudzająca, której źródłem jest naturalne promieniowanie tła jest akumulowana. Czas t, w ciągu którego energia wzbudzenia promieniowania jest akumulowana, jest czasem, kiedy obiekt, a po termicznie wzbudzonym wyświeceniu, został wyzerowany, czyli nasza datą. |
||
Linia 17: | Linia 17: | ||
* L. Lindner (red.), 1992. Czwartorzęd. Wyd. PAE, Warszawa. |
* L. Lindner (red.), 1992. Czwartorzęd. Wyd. PAE, Warszawa. |
||
* Oczkowski H. L., 2001- Datowanie luminescencyjne. Materiały XXXVI Zjazdu Fizyków Polskich, Toruń. |
* Oczkowski H. L., 2001- Datowanie luminescencyjne. Materiały XXXVI Zjazdu Fizyków Polskich, Toruń. |
||
{{Przypisy}} |
|||
{{Metody datowania}} |
{{Metody datowania}} |
Wersja z 13:58, 4 mar 2015
Metoda termoluminescencyjna, metoda TL – metoda określania wieku używana w archeologii do datowania przede wszystkim ceramiki i cegieł w badaniach archeologicznych[1] oraz do datowania osadów czwartorzędowych w geologii.
Wprowadzono ją w latach '50 XX wieku, lecz bardziej precyzyjne metody pojawiły się w latach '70. Metoda opiera się na zjawisku powszechnej wśród niektórych minerałów (głównie kwarcu i skaleni) luminescencji. Natężenie stymulowanej termicznie luminescencji rośnie wraz z energią pochłoniętego promieniowania wzbudzającego. Energia wzbudzająca, której źródłem jest naturalne promieniowanie tła jest akumulowana. Czas t, w ciągu którego energia wzbudzenia promieniowania jest akumulowana, jest czasem, kiedy obiekt, a po termicznie wzbudzonym wyświeceniu, został wyzerowany, czyli nasza datą.
Obliczenia wykonuje się zgodnie z zasadą: t=D/D1, gdzie t-czas, D- dawka promieniowania odpowiedzialna za wzbudzenie TL, D1- dawka roczna (Oczkowski 2001).
Najważniejszą cechą tej metody jest to, że nie datujemy osadu a jedynie ostatni epizod ekspozycji na światło i/lub transportu albo ostatnie podgrzanie do temp. co najmniej 300 C.
Mechanizm metody termoluminescencyjnej
W ceramice znajdują się drobne ziarna minerałów o własnościach termoluminescencyjnych. Minerały te są pobudzane promieniowaniem tła, a pobudzone po podgrzaniu świecą. Ilość wydzielonego światła jest proporcjonalna do pochłoniętego promieniowania jonizującego. Podgrzanie kasuje centra pobudzenia.
W geologii używana jest do datowania ostatniej ekspozycji osadu na światło słoneczne lub transportu powodującego tzw. wyzerowanie próbki. Datowanie wykonuje się dla ziarn kwarcu najczęściej z przedziału 63-45 µm w utworach eolicznych lessach i piaskach wydmowych rzadziej w osadach fluwialnych. Założeniem metody jest określenie dawki geologicznej promieniowania kosmicznego i pierwiastków promieniotwórczych tła, pochłoniętej przez osad od jego ostatniego kontaktu ze światłem słonecznym i/lub epizodu transportu (Oczkowski 2001). Metoda ta jest coraz rzadziej stosowana w badaniach osadów czwartorzędowych. Powodem tego jest znaczny błąd metody sięgający 15% i zawężenie zastosowania w zasadzie tylko do osadów wulkanicznych (spełniających kryterium termicznego wyzerowania). Niektóre niedoskonałości datowania metodą termoluminescencji (TL) udało się wyeliminować dzięki zastosowaniu nowocześniejszej metody optycznie stymulowanej luminescencji (OSL).
Bibliografia
- L. Lindner (red.), 1992. Czwartorzęd. Wyd. PAE, Warszawa.
- Oczkowski H. L., 2001- Datowanie luminescencyjne. Materiały XXXVI Zjazdu Fizyków Polskich, Toruń.