Bielsk Podlaski: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Parafie prawosławne: drobne techniczne |
→II Rzeczpospolita: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 180: | Linia 180: | ||
* 1923-1937 - burmistrzem miasta był [[Władysław Żarniewicz]] |
* 1923-1937 - burmistrzem miasta był [[Władysław Żarniewicz]] |
||
* 1924 - uruchomienie pierwszej elektrowni miejskiej. Początek elektryfikacji |
* 1924 - uruchomienie pierwszej elektrowni miejskiej. Początek elektryfikacji |
||
* 1925 - otwarcie Rocznej Koedukacyjnej Szkoły Handlowej kierowanej przez Jana Nowotarskiego<ref>[[Dziennik Wileński]], nr 154, 1926 s.3</ref> |
|||
* 1925-1928 - budowa nowego gmachu gimnazjum (liceum) |
* 1925-1928 - budowa nowego gmachu gimnazjum (liceum) |
||
* 1932-1939 - starostą bielskim był [[Zelisław Januszkiewicz]] |
* 1932-1939 - starostą bielskim był [[Zelisław Januszkiewicz]] |
Wersja z 14:16, 21 kwi 2015
Szablon:POL miasto infobox Bielsk Podlaski – miasto i gmina w województwie podlaskim, siedziba powiatu bielskiego oraz gminy wiejskiej Bielsk Podlaski.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[1].
Według danych z 30 czerwca 2012 miasto liczyło 26 545 mieszkańców[2].
Położone na Równinie Bielskiej, nad rzeką Białą, około 50 km na południe od Białegostoku.
Duży ośrodek przemysłu budowlanego; zakłady metalowe, włókiennicze, produkcji napojów gazowanych, przetwórstwa rybnego. Centrum edukacji na poziomie szkoły wyższej, jedyne w Polsce Policealne Studium Ikonograficzne; od lat 1992–1993 miejsce festiwali białoruskiej pieśni autorskiej „Jesień Bardów”, Piosenki Religijnej „Śpiewajmy Panu”, Kultury Ukraińskiej „Podlaska Jesień”.
Toponimia
Nazwanie odrzeczne, od rzeki Biała nad którą miasto jest położone. Bielsk gród nad Białą. Na Mazowszu i Pomorzu bardzo często grody nadrzeczne nazywano z pomocą przymiotnikowego przyrostka -sk np.Płońsk od rz.Płoni. Jeszcze częściej nazywano tak grody w języku ruskim: Połock, Kursk, Smoleńsk. Dla odróżnienia od innych Bielsków dodano określnik Podlaski od Podlasie[3].
Struktura powierzchni
Według danych z 2002[4] Bielsk Podlaski ma obszar 26,88 km², w tym:
- użytki rolne: 72%
- użytki leśne: 2%
Miasto stanowi 1,94% powierzchni powiatu.
Demografia
Według spisu ludności z 30 września 1921 roku w Bielsku mieszkało 4 759 osób w 648 domach, 2 239 podało narodowość żydowską, 1 904 - polską, 491 – białoruską, 120 – rosyjską, 2 – niemiecką, 1 – czeską, 1 – litewską, 1 – rusińską narodowość[5]. 2392 osób było wyznania mojżeszowego, 1 331 rzymsko-katolickiego, 1 013 osób było wyznania prawosławnego, 14 ewangelickiego, 8 zadeklarowało przynależność do wyznania greckokatolickiego, 1 – bezwyznaniowiec[5].
Dane z 30 czerwca 2012[2]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 26 545 | 100 | 13 765 | 51,86 | 12 780 | 48,14 |
powierzchnia | 26,88 km² | |||||
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
994,94 | 512,09 | 482,85 |
Historia
- II wiek p.n.e. - ślady osadnictwa w Bielsku i okolicach (Haćki, Hryniewicze Duże)
- Prawdopodobnie w XII wieku został przez książąt kijowskich założony na terenie Bielska gród
XIII wiek
- 1253 - pierwsza wzmianka o Bielsku w latopisie halicko-wołyńskim
- 1264 - wzmianka o bitwie z Jaćwingami w okolicach grodu
- 1273 - zajęcie grodu przez księcia litewskiego Trojdena
XIV wiek
- ok. 1323 Podlasie dostało się pod panowanie litewskiego księcia Giedymina
- 1346 - Podlasie atakowane jest przez Krzyżaków
- 1366 - w traktacie pokojowym z litewskim księciem Olgierdem król Kazimierz Wielki określa Bielsk jako gród pod władzą jego brata Kiejstuta
- 1379 - prawdopodobny najazd Krzyżaków pod dowództwem Teodoryka von Elner komtura Bałgi[6]
- 1382 - książę mazowiecki Janusz I Starszy wykorzystuje wojnę domową na Litwie między Kiejstutem i Jagiełłą i zajmuje gród (a także Drohiczyn, Suraż i Mielnik)
- 1383 - wiosną Jagiełło wypiera księcia Janusza z Bielska i przekazuje go Witoldowi Kiejstutowiczowi
- 1390 - król Władysław Jagiełło przekazuje mazowieckiemu księciu Januszowi I grody w Bielsku, Surażu, Drohiczynie, Mielniku[7]. Rok później Jagiełło potwierdził tę darowiznę na zamku w Łęczycy[8]
XV wiek
- 1408 - Jagiełło przekazuje gród Witoldowi
- 1410 - w skład dwóch podlaskich chorągwi wystawionych przeciwko Krzyżakom weszła choragiew drohicka, w której walczyli bielszczanie
- po 26 listopada 1412 - w Bielsku przebywa król Władysław II Jagiełło w drodze na Litwę. Wzrasta ranga Bielska leżącego na trasie z Krakowa do Grodna i Wilna
- 1413 - ziemia drohicka na terenie którego leżał Bielsk została włączona do utworzonego Województwa trockiego
- 2 stycznia 1430 - ustanowienie w Grodnie wójtostwa dla wójta Andrzeja przez wielkiego księcia litewskiego Witolda. Napłynięcie większej ilości osadników polskich i niemieckich
- 1440
- wiosna - miasto bez walki zajmuje książę mazowiecki Bolesław IV
- czerwiec - w mieście przebywa późniejszy król wielki książę litewski Kazimierz Jagiellończyk z 2 tys. "kopijników" w drodze na Litwę
- 26 listopada 1486 - w mieście przebywa król Kazimierz Jagiellończyk w drodze z Litwy
- 1487 - pierwsza wzmianka o Żydach mieszkających w Bielsku
- 18 listopada 1495 - nadanie prawa magdeburskiego przez Aleksandra Jagiellończyka i połączenie miasta lackiego i ruskiego. Przywilej ustanawiał dożywotni urząd wójta, który objął Jakub Hoppen z Gdańska
- 28 września 1496 - w mieście nocuje król Aleksander Jagiellończyk w drodze z Wilna
- 18 lipca 1499 - kolejny przywilej zwalniał mieszczan spod sądowej władzy namiestnika książęcego
- koniec XV w. - powstanie prawosławnego klasztoru św. Mikołaja[9]
XVI wiek
- 1501
- 9-18 września - w mieście odbył się zjazd rady litewskiej z udziałem króla
- 3 listopada - zwolniono mieszczan spod sądowej władzy starosty
- 14 listopada 1505 - w mieście nocuje król Aleksander Jagiellończyk w drodze do Grodna
- 1506
- królowa Helena, żona Aleksandra Jagiellończyka otrzymuje dożywotnie władanie nad Bielskiem
- 20 grudnia - w mieście przebywa Zygmunt Stary w drodze do Mielnika
- 22-25 lutego 1509 - w mieście w drodze na sejm do Piotrkowa przebywa król Zygmunt Stary
- 1513 - Bielsk zostaje stolicą nowo utworzonego województwa podlaskiego
- 1516 - powstaje cech rzeźników
- 1530 - ziemia bielska zostaje kupione od Gasztołdów przez królową Bonę
- 1542 - wzmiankowana jest synagoga
- 1549 - powstaje cech szewców
- 1563 - według rejestru pomiary włócznej w mieście było 830 domów
- 1564
- 20 maja-9 lipca w Bielsku przebywa król Zygmunt August
- 22 lipca - pożar zamku bielskiego, na którym obradował Zygmunt August z prymasem Jakubem Uchańskim na temat nowej unii polsko-litewskiej, miały wówczas miejsce prace nad redakcją II Statutu Litewskiego. Król obserwował płonący drewniany zamek z przyzamkowych stajni. Nowy zamek dla starosty powstał na Hołowiesku, zaś sądy ziemskie przeniesiono do Brańska
- proces o mord rytualny Żydów, w związku z którym król Zygmunt wydaje dwa manifesty
- 1569 - Włączenie Bielska wraz z województwem podlaskim do Korony Polskiej na mocy unii lubelskiej. Powstaje cech kuśnierzy
- 1571 - powstają cechy piwowarów i słodowników, czapników i krawców
- 1576 - w mieście jest 265 rzemieślników w tym 63 garbarzy i 39 szewców oraz 5 młynów na rzece Białej
- 1591 - pożar niszczy miasto z kościołem i szpitalem św. Marcina (nie odbudowanymi)
XVII wiek
- 1641 - wybudowanie Kościoła pw. Matki Boskiej i klasztoru karmelitów z fundacji Adama Kazanowskiego
- 1655 - zniszczenie w czasie potopu szwedzkiego dużej części miasta
- 1659 - przeniesienie nowicjatu karmelitów z Wilna do Bielska
XVIII wiek
- 1779-1781 - w mieście działała królewska komisja Boni Ordninis (Dobrego Porządku). W mieście było wtedy 97 rzemieślników
- 1784 - pożar miasta, po którym powstaje nowy ratusz i świątynie fundacji Izabelli Elżbiety Branickiej
- 1796 - zaborcy pruscy likwidują klasztor karmelitów i otwierają w nim więzienie
Zabory
- 1795–1807 - Bielsk w zaborze pruskim
- 1802 - Żydzi uzyskują prawo do osiedlania się w mieście
- 1807 - Bielsk po pokoju w Tylży przechodzi pod zabór rosyjski
- 1812 - przez miasto przechodzą wojska Napoleona
- 1825 - likwidacja monasteru św. Mikołaja z powodu zbyt małej liczby powołań; cerkiew klasztorna zachowuje funkcje parafialnej[9]
- 1831 - mieszkańcy Bielska biorą udział w powstaniu listopadowym, epidemia cholery
- 1843 - miasto przyłączono do guberni grodzieńskiej
- 1855 - następna epidemia cholery
- 1863 - mieszkańcy Bielska biorą udział w powstaniu styczniowym, m.in. w bitwie pod Puchałami i Siemiatyczami, wykonanie w mieście wyroku przez powieszenie na powstańcu Dominiku Bejdzie
- 1866 - z polecenia rosyjskiej administracji zaborczej unici zostają zmuszeni do przyjęcia prawosławia; ostateczna likwidacja unickiej diecezji chełmskiej następuje w 1875
- XIX wiek - w dzielnicy Park stacjonuje garnizon wojsk rosyjskich
- 1873 - doprowadzenie linii kolejowej do Brześcia
- 1915 - część mieszkańców ucieka przed wojskami niemieckimi w czasie I wojny światowej (bieżeństwo), spalenie dworca kolejowego
II Rzeczpospolita
- 1919
- 19 lutego - opuszczenie miasta przez niemieckie wojska okupacyjne i wkroczenie witanych z entuzjazmem oddziałów POW
- założenie gimnazjum i szpitala powiatowego
- 1920
- 29 lipca - miasto zajmują bolszewicy w czasie wojny polsko-bolszewickiej
- 20 sierpnia - odbicie miasta przez III batalion 1 Pułku Piechoty Legionów
- 1921 - powstanie Spółdzielni Rolniczo-Handlowej "Rolnik"
- 1923-1937 - burmistrzem miasta był Władysław Żarniewicz
- 1924 - uruchomienie pierwszej elektrowni miejskiej. Początek elektryfikacji
- 1925 - otwarcie Rocznej Koedukacyjnej Szkoły Handlowej kierowanej przez Jana Nowotarskiego[10]
- 1925-1928 - budowa nowego gmachu gimnazjum (liceum)
- 1932-1939 - starostą bielskim był Zelisław Januszkiewicz
- 1932 - ukazuje się pierwszy numer "Gazety Bielskiej"
- 1936 - pierwszy numer powiatowego miesięcznika "Plon"
- 1937-1939 - burmistrzem miasta był Alfons Erdman
- 1938 - oddanie do użytku nowej szkoły powszechnej (obecnie SP nr 4)
- 1939
- 11 czerwca - uruchomienie 1500 tonowego spichlerza przy dworcu kolejowym
- 18 czerwca - przekazanie 35 Pułkowi Piechoty dwóch karabinów maszynowych ufundowanych przez młodzież powiatu bielskiego, w której to uroczystości wzięło udział 5 tys. mieszkańców. Dar odebrał gen. Franciszek Kleeberg
II wojna światowa
- Osobny artykuł:
- 15-23 września 1939 - pierwsza okupacja miasta przez wojska niemieckie i przekazanie przez nich miasta sojuszniczym wojskom radzieckim
- 23 września 1939-1941 - okupacja przez Armię Czerwoną. Pierwsze wywózki na Syberię
- 22 czerwca 1941 - zbombardowanie miasta przez Luftwaffe i ponowne wkroczenie do miasta Niemców. Niemcy w czasie okupacji zakładają getto dla Żydów i mordują w Lesie Pilickim ok. 800 Polaków (min. nauczycieli, urzędników, księży)
- 2 listopada 1942 - likwidacja getta i zamordowanie przez Niemców około 100 Żydów pomiędzy ulica Jagiellońską i Wąską. Wywiezienie części do Treblinki
- 1943 - powstaje budynek obecnego Urzędu Skarbowego
- 30 lipca 1944 - kolejne zajęcie miasta przez Armię Czerwoną
PRL
- 1956 jesień - ujawnia się działająca w konspiracji Komenda Powiatowa Bielsk Podlaski Narodowego Zjednoczenia Wojskowego
- 1984 - w Ratuszu powstało Muzeum
III Rzeczpospolita
- 1991 - wydano pierwszy numer Ukraińskiego Pisma Podlasia "Над Бугом і Нарвою" (Nad Buhom i Narwoju - Nad Bugiem i Narwią)
- 1992 - powstał Związek Ukraińców Podlasia
- 1994 - w Bielskim Domu Kultury odbywa się pierwsza z serii Jesień Bardów organizowana do dzisiaj przez Związek Młodzieży Białoruskiej w RP
Urodzeni w Bielsku Podlaskim
- Nadzieja Artymowicz, poetka
- Eugeniusz Berezowiec, burmistrz Miasta w latach 2002–2013
- Mina Bern, aktorka
- Wojciech Borecki, trener piłkarski
- Jarosław Borowski, Mistrz Polski w scrabble, obecny burmistrz Bielska Podlaskiego
- Małgorzata Dmitruk, malarka
- Lech Feszler, senator
- Doroteusz Fionik, etnograf
- Ignacy Fonberg, chemik
- Marta Gryko, aktorka
- Marta Hirmani Lasocka, malarka
- Ojciec Leon Knabit, benedyktyn
- Stefan Kamasa, muzyk
- Cezary Kosiński, aktor
- Wiktor Kozłowski, leśnik, powstaniec listopadowy
- Kazimierz Henryk Leszczyński, burmistrz Miasta w latach 1990–1994
- Józef Lewartowski, działacz komunistyczny
- Iosif Łangbard, radziecki architekt
- Jerzy Plutowicz, poeta
- Małgorzata Prokopiuk-Kępka, dziennikarka
- Maciej Radel, aktor
- Marta Romaniuk, modelka
- Dariusz Snarski, bokser, olimpijczyk
- Andrzej Stepaniuk, polityk, burmistrz Miasta w latach 1994–2002
- Kamila Lićwinko, lekkoatletka
- Rościsław Stepaniuk, pilot
- Julian Sztatler, pianista
- Kpt. Władysław Wysocki, oficer
- Włodzimierz Zakrzewski, malarz, grafik, plakacista
- Zoja Saczko, poetka
- Jowita Kruk, księgowa, twórczyni tarczy podatkowej
Zabytki
- Grodzisko średniowieczne (XIII w.) zwane Górą Zamkową bądź Łysą Górką. Na tej górze zamkowej znajdował się zamek, w którym pierwotnie planowano podpisanie unii zwanej później unią lubelską, ale zamek uległ spaleniu przez uderzenie pioruna
- Ratusz późnobarokowy (po 1776) proj. Jan Sękowski
- Zespół kościoła i klasztoru karmelitów ufundowany przez Adama Kazanowskiego starostę bielskiego od 1638 i poświęcony Matce Boskiej z góry Karmel. Przedsięwzięcie również finansowała jego żona Elżbieta (Halszka) Słuszczanka
- Kościół NMP z Góry Karmel z 1641, późnobarokowy, przebudowany po pożarze w 1784 (po powstaniu listopadowym przekształcony na cerkiew, ponownie kościół od 1921)
- Klasztor karmelitów trzewiczkowych z 1641, barokowy, (po pożarze w 1784 nie odbudowano dwóch skrzydeł)
- ogrodzenie z basztami i bramą
- kapliczka
- Bazylika Narodzenia NMP i św. Mikołaja, zbudowana w 1783 według projektu Szymona Bogumiła Zuga w stylu klasycystycznym, pierwsza wzmianka XV w.
- dzwonnica w stylu klasycystycznym z 1843
- ołtarz główny z barokowym obrazem Augustyna Mirysa Matka Boska nawiedza św. Elżbietę,
- obraz Ukrzyżowanie z 1622 z epitafium poświęconym Hannie Kadłubowskiej, żonie pisarza bielskiego Stanisława Kuleszy
- plebania drewniana z 1900
- Cerkiew konkatedralna Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy tzw. zamkowa z końca XVI w., drewniana (parafialna)
- Cerkiew św. Michała (zbudowana w 1789, wieża z 1914), drewniana (parafialna)
- Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego na Hołowiesku z 1716 (do 1839 unicka), drewniana[a] (parafialna)
- Cerkiew cmentarna Świętej Trójcy, ufundowana pierwotnie przez królową Bonę (po 1533), od 1596 unicka, istniała do 1774. Odbudowana na przełomie XVIII i XIX w., od 1839 prawosławna. W połowie XIX wieku przeniesiona z dzielnicy Nowe Miasto na cmentarz. Obecnie podlega parafii Opieki Matki Bożej
- Kaplica św. Mikołaja
- Kaplica św. Jerzego
- Cmentarz żydowski z nagrobkami pochodzącymi z okresu od 1850
- Kaplica cmentarna pw. św. Wincentego a Paulo, 1859, nr rej.: A-125 z 3.11.1966
- Zajazd z poł. XIX wieku, ul. Henryka Sienkiewicza 8, nr rej.: 251 z 3.11.1966
- Urbanistyczny układ miejski z XV wieku
- Park przy dawnym Dworze w Hołowiesku
- Cmentarz wojenny, ul. Białowieska
- Dom przy ul. Dubicze 20, drewniany, z końca XVIII w., nr rej.: 440 z 30.03.1979
Kościoły i związki wyznaniowe
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Parafie prawosławne
- Parafia Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
- Parafia Opieki Matki Bożej
- Parafia św. Michała Archanioła
- Parafia Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy
- Parafia Zmartwychwstania Pańskiego
Kościoły protestanckie
- Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów
- Zbór Kościoła Chrystusowego
- Kościół Zielonoświątkowy
- Zbór Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
Parafie rzymskokatolickie
- Parafia Matki Bożej z Góry Karmel
- Parafia Miłosierdzia Bożego
- Parafia Najświętszej Opatrzności Bożej
- Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja
Inne
Transport
Znaczący węzeł drogowy. W mieście się krzyżują drogi krajowe i wojewódzkie:
- droga krajowa 19 Rzeszów - Lublin - Siemiatycze - Bielsk Podlaski - Białystok - Kuźnica Białostocka
- droga krajowa 66 Zambrów - Wysokie Mazowieckie - Bielsk Podlaski - Połowce
- droga wojewódzka 689 Bielsk Podlaski - Hajnówka - Białowieża
Przez miasto przebiega linia kolejowa Białystok - Czeremcha (i dalej do Brześcia). Znajduje się tutaj stacja kolejowa.
W 2010 na terenie szpitala przy ulicy Kleszczelowskiej 1 otwarto lądowisko sanitarne.
Media
Prasa
- Gazeta Współczesna - Redakcja w Bielsku Podlaskim przy ulicy Mickiewicza 65
- Kurier Poranny - Redakcja i biuro ogłoszeń w Bielsku Podlaskim przy ulicy Mickiewicza 65
- Nad Buhom i Narwoju - Redakcja przy ulicy Ogrodowej 13, skr. poczt. 77
- Bielski Hostineć - Redakcja przy ulicy ul. Leśnej 13
Miasta partnerskie
Zobacz też
- Michał Bałasz, architekt
- Eugeniusz Bedeniczuk, olimpijczyk
- Antoni Beszta-Borowski, błogosławiony
- Iwan Bielski, książę
- Izabella Elżbieta Branicka, starościna
- Jan Klemens Branicki, hetman
- Biskup Grzegorz, duchowny
- Alfons Erdman, burmistrz
- Pola Gojawiczyńska, pisarka
- Walenty Herburt, duchowny
- Mikołaj Hajduk, pedagog
- Arie Lejb Jelin, rabin
- Adam Kazanowski, podkomorzy
- Stefan Kopa, folklorysta
- Jarosław Kostycewicz, działacz społeczny
- Jan Onacik, funkcjonariusz
- Aleksander Sewruk, aktor
- Grzegorz Szerszenowicz, trener
- Bronisław Taraszkiewicz, językoznawca
- Wassa, księżniczka
- Szymon Bogumił Zug, architekt
- ↑ Do czasu przebudowy z lat 2013–2014, kiedy to drewnianą konstrukcję zastąpiono betonową (pozostawiając bryłę cerkwi w niezmienionym kształcie).
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 12.
- ↑ a b GUS-Główny Urząd Statystyczny. stat.gov.pl. [dostęp 2013-01-25]. (pol.).
- ↑ Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Wrocław 1984, str. 27
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5, Województwo białostockie, 1924, s. 19.
- ↑ "Puścizna po Janie Długoszu dziejopisie polskim, to jest: Kronika Wiganda z Marburga rycerza i kapłana Zakonu Krzyżackiego na wezwanie Długosza z rymowanej kroniki niemieckiej na język łaciński przetłomaczona. Chronicon seu Annales Wigandi Marburgensis, equitis et fratris Ordinis Teutonici" Poznań 1842, s.233 [1]
- ↑ M. Radoch, W sprawie daty nadania przez Władysława Jagiełłę ziemi drohickiej księciu mazowieckiemu Januszowi I, [w:] Szkice z dziejów kolonizacji Podlasia i Grodzieńszczyzny od XIV do XVI wieku, Olsztyn 2002, s. 11-20
- ↑ T. J. Lubomirski, Kodeks Dyplomatyczny Księstwa Mazowieckiego, Warszawa 1863, s. 111-113; Biblioteka PAN Kórnik, rkp. 203, k. 178-178v.
- ↑ a b H. Surynowicz, Życie monastyczne na Grodzieńszczyźnie w XIX wieku [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001, s. 199-202. ISBN 83-902928-8-2.
- ↑ Dziennik Wileński, nr 154, 1926 s.3
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z 5 czerwca 2014.
Linki zewnętrzne
- Historia Żydów w Bielsku Podlaskim na portalu Wirtualny Sztetl