Zabytki romańskie w Polsce: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:12, 26 sie 2015

Przykłady zabytków sztuki i architektury romańskiej w Polsce według województw:

Zabytki architektury

Województwo dolnośląskie

Bartniki-Niwnice – kościół filialny św. Jadwigi, po 1305
Biały Kościół – kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, 1264
Brzeg Głogowski – kościół Bożego Ciała, XIII w.
Głogów:
- zamek książęcy, murowana wieża z XIII w.
- kościół św. Piotra, fundamenty z XII w., obecnie lapidarium – pomnik Jana Pawła II
- kolegiata Wniebowzięcia NMP, relikty dwóch kościołów z XII w. (pod posadzką) i dwóch faz właściwej kolegiaty z I. poł. XIII w.
- farny kościół św. Mikołaja, relikty fazy romańskiej z I. poł. XIII w.
Gogołów – kościół romański z początku XIII w., przebudowany
Gościszów:
- ruiny zamku z XIII w.
- kościół Matki Boskiej i Jana Chrzciciela, fragmenty z pierwszej połowy XIII w.
Henryków – kościół cysterski, ok. 1270
Jerzmanki – kościół św. Franciszka z Asyżu, XIII w.
Kiełczyn – kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, relikty z XIII w.
Kondratów – kościół filialny św. Jerzego, pocz. XIV w.
Kościelniki Średnie – mury romańskiego kościoła z XIII w.
Legnica:
- Zamek Piastowski, mury do 12 m z 1 poł. XIII w., relikty kaplicy zamkowej
- katedra św. ap. Piotra i Pawła, pierwotnie 1208, 1333-1380
Lubiąż – opactwo cystersów, pobenedyktyński kościół św. Jakuba, 1150
Lubiąż – Kamienna piscina znajdująca się w Prezbiterium kościoła wniebowzięcia NMP.
Lwówek Śląski – kościół Wniebowzięcia NMP (fasada zachodnia) joannitów, 1260-1270
Nowy Kościół – ruiny kościoła Najświętszej Marii Panny, XIII w.
Pastuchów – kościół św. Barbary, poł. XIII w.
Pielgrzymka – kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny, portal z XIII w.
Płóczki Górne – kościół filialny św. Bartłomieja, ok. 1241
Proszków – kościół św. Anny, pocz. XIV w.
Raciborowice Górne – kościół św. Michała Archanioła, pocz. XIII w
Rokitnica:
- Zamek w Rokitnicy z XIII/XIV w.
- kościół św. Bartłomieja, XIII w.
Sobótka:
- Kamienny lew romański stojący obok kościoła św. Anny
- Zamek w Górce – dawne opactwo augustianów, XII-XIV w.
Sokołowiec – kościół parafialny św. Jadwigi, ok. poł. XIII w
Stary Zamek – kościół parafialny św. Stanisława biskupa, 2 poł. XIII w.
Stolec – kościół pomocniczy Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Zuzanny, koniec XIII w.
Stronia – rotunda Narodzenia NMP, ok. 1300
Strzelin – romańska rotunda św. Gotarda, XII w.
Studniska Dolne – kościół filialny św. Anny, XIII w.
Środa Śląska:
- kościół Najświętszej Marii Panny za murami, 1220-1230
- kościół św. Andrzeja, ściany zewnętrzne naw bocznych, XII w.
Świerzawa – kościół/muzeum św. Jana Chrzciciela i św. Katarzyny Aleksandryjskiej, XIII w.
Święta Katarzyna – kościół obronny św. Katarzyny Aleksandryjskiej, poł. XIII w.
Trójca – kościół św. Piotra i Pawła, poł. XIII w.
Trzebnica – klasztor cysterek, 1202
Tymowa – kościół Najświętszej Marii Panny, koniec XIII w.
Tyniec nad Ślęzą – kościół św. Michała, ok. XIII w.
Ujazd Górny – kościół św. Marcina, pocz. XIII w.
Wądroże Wielkie – kościół Matki Bożej Różańcowej (pierwotnie św. Piotra i Pawła), XIII w.
Wierzbna – kościół Wniebowzięcia NMP, XIII w.
Wleń – zamek (donżon, relikty kaplicy i budynku mieszkalnego) z fragmentami murów z XII/XIII w.
Wrocław:
- kościół św. Idziego, 1 poł. XIII w.
- klasztor Benedyktynów (od 1193 r. Norbertanów) na Ołbinie nieistniejący od 1526 r., zachowały się z niego rozproszone po różnych budowlach w mieście detale kamienne, w tym portal przeniesiony do kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Wrocławiu i wmurowany w jego południową elewację. Portal ten, datowany na lata ok. 1150-1175, został zapewne wadliwie złożony zaś jego tympanon (dekoracyjna płyta umieszczona ponad drzwiami o kształcie półkola, rzeźbiona z obu stron) dziś w Muzeum Narodowym we Wrocławiu
- katedra św. Jana Chrzciciela z reliktami z X-XII w.
- kościół augustianów NMP na Piasku, nad wejściem do zakrystii tympanon fundacyjny z pierwotnej romańskiej świątyni, po 1153
- zamek na Ostrowie Tumskim składający się w 1 poł. XIII w. z późnoromańskiej kaplicy zamkowej i zabudowy mieszkalnej. Obecnie zachowane tylko nieliczne fragmenty w obrębie późniejszych budynków.
Zbylutów – wiejski kościół parafialny pw. Najświętszej Marii Panny, 1 poł. XIII, przebudowany w końcu XV w.
Złotoryja – kościół NMP – część wschodnia, głównie dolne partie murów, 1 poł. XIII w.
Źródła – wiejski kościół parafialny z 1 poł. XIII w. (późnoromański), wraz z otaczającym go cmentarzem ufortyfikowany w pocz. XVII w. murem na planie czworoboku z 4 bastejami na narożach

Województwo kujawsko-pomorskie

Chalno – relikty kościoła z XII w, rozebranego ok. 1870 r.
Inowrocław – kościół NMP, XII w.
Kałdus – relikty nieukończonej bazyliki z XI w.
Kościelec – kościół św. Małgorzaty, XII/XIII w.
Kościelna Wieś – kościół św. Wawrzyńca, fragmenty z przełomu XII/XIII w.
Kruszwica – kolegiata śś. Piotra i Pawła, 1120-1140
Mogilno – fragmenty pobenedyktyńskiego kościoła św. Jana Ewangelisty, 1 poł. XI w. (z okresu romańskiego pochodzą prezbiterium z apsydą, filary w nawie głównej, fragmenty ścian bocznych, krypty: wschodnia i zachodnia)
Strzelno:
- kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Marii Panny, XII/XIII w.
- rotunda świętego Prokopa, 1133
Włocławek – katedra Wniebowzięcia NMP we Włocławku, pierwotnie z XI w. – niezachowana

Województwo lubelskie

Chełm-Bieławin – relikty wieży z XI-XIII w.
Lublin – wieża zamku w Lublinie, lata 30. XIII w.; zobacz też: zabytki Lublina
Podgórze – kościół Chrystusa Pana Zbawiciela, prezbiterium, XIII w.
Stołpie – wieża, lata 80. XII w. i 80. XIII w.

Województwo lubuskie

Biedrzychowice Dolne – kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, zachowana półkolista apsyda, a w południowej ścianie nawy ostrołuczny portal kamienny, XIII w.
Drągowina – kościół Wniebowstąpienia Pańskiego, XIII w.
Drzeńsko – kościół Jezusa Miłosiernego, XIII w.
Iława – kościół św. Andrzeja, XII w.
Kowalów – kościół św. Piotra i Pawła, XIII w.
Radówek – kościół MB Różańcowej (zamurowany półokrągły portal i trzy romańskie okna w tylnej ścianie prezbiterium symbolizujące Trójcę Świętą), XIII w
Stary Żagań – kościół wiejski, XII w.

Województwo łódzkie

Inowłódz – kościół św. Idziego, XI/XII w.
Krzyworzeka – kościół św. Piotra i Pawła, 1264
Ruda – kościół św. Wojciecha, 1142
Strońsko – kościół św. Urszuli i 11 Tysięcy Dziewic, 1 poł. XIII w
Sulejów – Opactwo cystersów, XII/XIII w.
Tum – Kolegiata NMP i św. Aleksego, XII w
Żarnów – kościół św. Mikołaja, koniec XII w.

Województwo małopolskie

Czchów – Romańska wieża zamkowa, koniec XIII w.
Dziekanowice – Sanktuarium Macierzyństwa NMP, kościół romański z XII/XIII w.
Januszowice – dwór murowany z XVI w. z reliktami kaplicy z XIII w.
Kościelec – kościół św. Wojciecha, ok. 1230-1240
Kraków:
- katedra św. Stanisława i św. Wacława – relikty X/XI w.: krypta św. Leonarda
- zamek – relikty z końca XIII w.
- rotunda Najświętszej Marii Panny, X/XI w.
- kościół św. Gereona w Krakowie, XI w. nie zachowany
- Kościół Mariacki w Krakowie – fundamenty kościoła gotyckiego z pocz. XIII w.
- kościół św. Wojciecha w Krakowie – X-XII w.
- kościół św. Andrzeja w Krakowie, 1079-1098
- kościół Najświętszego Salwatora w Krakowie, X-XII w.
Miechów – relikty pierwszego kościoła Bożogrobców, 1 poł. XIII w.
Mogiła – opactwo cystersów z kościołem, 1 poł. XIII w.
Prandocin – kościół św. Jana Chrzciciela, XII w.
Tropie – kościół Świętych Pustelników Świerada i Benedykta, XI/XII w.
Tyniec – kościół św. Piotra i św. Pawła, XI w.
Wysocice – kościół obronny św. Mikołaja, XII/XIII w.

Województwo mazowieckie

Błonie – kościół parafialny św. Trójcy z poł. XIII w.
Chlewiska – kościół św. Stanisława Bp Męczennika, 1121
Czersk – relikty kaplicy zamkowej, XIII w.
Czerwińsk nad Wisłą – kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, XII w.
Płock:
- katedra z XII w. (wzniesiona na nowo w XVI wieku), drzwi płockie z XII w. (kopia, oryginał w Nowogrodzie Wielkim)
- palatium i rotunda z X/XI w (eksponowane przy zamku)
- kolegiata św. Michała, obecnie liceum „Małachowianka” – mury i fragment filaru z ok. 1220
Rokicie – kościół św. Piotra i Pawła, XIII w.
Sieciechów – kościół Wniebowzięcia NMP, XII w. (relikty fundamentów)

Województwo podlaskie

brak

Województwo podkarpackie

Przemyśl:
- preromańska rotunda – relikty na Wzgórzu Zamkowym, IX w.
- preromańskie monasterium na Wzgórzu Zamkowym, IX w.
- romańska bazylika trzynawowa, X w.
- palatium książęce, X w.

Województwo pomorskie

Gdańsk – romańskie piwnice z XIII w. pod dawnym klasztorem Dominikanów (odkrycie z 2006 r.)
Gdańsk – fundamenty XIII-wiecznego kościoła św. Mikołaja pod Halą Targową.
Gdańsk-Oliwa – fragmenty cysterskiego kościoła romańskiego z 1 ćwierci XIII w. (w prezbiterium) i bazyliki romańsko-gotyckiej z 2 ćwierci XIII w. (w nawie głównej i południowej); romańskie przejście do oratorium za nagrobkiem Hülsena, przebudowane opactwo cystersów z XII/XIII w.

Województwo opolskie

Głuchołazy – kościół parafialny św. Wawrzyńca, 1250
Kałków – kościół Narodzenia NMP i św. Jerzego, XIII w.
Kępnica – kościół Wniebowzięcia NMP, m.in. zachowane późnoromańskie polichromie w prezbiterium, 1 poł. XIII w.
Nysa – kościół św. Jakuba i św. Agnieszki, relikty kościoła z XIII w.
Pakosławice – kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła, 1221
Wierzbięcice – kościół św. Mikołaja, pocz. XIV w.

Województwo śląskie

Cieszyn – rotunda z XI w. lub z około 1180 r.^[1]
Giebło – kościół św. Jakuba, fragmenty z pierwszej połowy XIII w.
Siewierz – Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Siewierzu, 1144
Wojkowice Kościelne – kościół św. Marcina i Doroty, 1200-1229

Województwo świętokrzyskie

Goźlice – kościół parafialny Wniebowzięcia NMP, 1 poł. XIII w.
Grzegorzowice – kościół św. Jana Chrzciciela, prezbiterium z XIII w.
Imielno – kościół św. Mikołaja z 1 poł. XIII w.
Jędrzejów – Archiopactwo cystersów w Jędrzejowie, 1140
Kije – kościół św. Piotra i Pawła z 2 poł. XII w.
Końskie – kolegiata św. Mikołaja i Wojciecha, 1 poł. XIII w.
Koprzywnica – pocysterski kościół św. Floriana, 1207-1240
Mieronice – kościół św. Jakuba Starszego, 2 poł. XIII w
Mokrsko Dolne – kościół Wniebowzięcia NMP, poł. XIII w.
Opatów – Kolegiata św. Marcina, XII w.
Samborzec – kościół św. Trójcy, poł. XIII w
Sandomierz – kościół dominikański św. Jakuba, 1226
Skalbmierz – kościół św. Jana Chrzciciela, XII/XIII w.
Sulisławice – kościół Narodzenia NMP, XIII w.
Święty Krzyż – opactwo benedyktyńskie, XI w.
Tarczek – kościół św. Idziego, 1 poł. XIII w.
Wąchock:
- Zespół klasztorny cystersów z romańskim kapitularzem, XII w
- kościół klasztorny Najświętszej Marii Panny i św. Floriana, XIII w
Wiślica:
- Pierwsza kolegiata wiślicka z XII w. (wraz z unikatową Płyta Orantów)
- Druga kolegiata wiślicka z XIII w.
- Kościół św. Mikołaja, relikty z przełomu X i XI w.
- Zespół rezydencjonalny składający się z dwóch palatiów połączonych z rotundami, fundamenty, XI – XII w.
Włostów – kościół św. Jana Chrzciciela, XIII/XIV w
Zagość – kościół joannitów św. Jana Chrzciciela, XII w.
Zawichost:
- kościół św. Jana Chrzciciela, 2 poł. XIII w
- pozostałości kaplicy św. Maurycego, XI w.
- kościół św. Trójcy, XIII w.

Województwo warmińsko-mazurskie

brak

Województwo wielkopolskie

Czerwona Wieś – kościół św. Idziego, fragmenty z pierwszej połowy XIII w.
Giecz:
- kościół pw. NMP (tzw. św. Mikołaja), fundamenty z pierwszej połowy XI w.,
- palatium, fundamenty z pierwszej połowy XI w.
Gniezno:
- kościół św. Jerzego (XII w., przebudowany 1782)
- katedra gnieźnieńska, relikty z IX/X w.
Kalisz:
- Rezerwat Archeologiczny Zawodzie:
  - relikty kolegiaty św. Pawła Apostoła, XII w.
  - relikty palatium^[2] i kamiennej wieży obronnej, XII w.
- patena kaliska w bazylice kolegiackiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Kazimierz Biskupi – kościół św. Marcina, fragmenty z XII w.
Konin – romański słup przydrożny z pogańskiego obelisku
Kościelec Kaliski – kościół św. Wojciecha, połowa XII w.
Kościelec Kolski – kościół św. Andrzeja Apostoła, połowa XII w.
Kotłów – kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny, XII w.
Krobia – kościół św. Idziego, XII w
Licheń – w kapliczce romański krzyż z piaskowca, 1151
Łekno – rotunda św. Piotra, relikty. X/XI w.
Lubiń – opactwo benedyktynów, XI/XII w.
Objezierze – kościół św. Bartłomieja z fragmentami z 1. poł. XIII w
Ostrów Lednicki:
- palatium połączone z kaplicą. X w
- kościół z prezbiterium, baseny chrzcielne, X w.
Poznań:
- kościół św. Jana Jerozolimskiego za murami, XI-XIII w.
- katedra św. Piotra i św. Pawła (fragmenty w podziemiu), X-XI w.
- relikty palatium i kaplicy pod kościołem Najświętszej Marii Panny, X w.
Stare Miasto: kościół św. Piotra i Pawła, XIII w.
Trzemeszno – opactwo benedyktynów, X/XI w.
Tulce – kościół Narodzenia NMP, XIII w

Województwo zachodniopomorskie

Banie – kościół MB Wspomożenia Wiernych, XIII w
Będargowo – kościół Matki Boskiej Wspomożycielki Wiernych, zatarty charakter romański, odsłonięty jeden portal, XIII w
Chwarszczany – kościół św. Stanisława Kostki, pierwotnie templariuszy św. Jana Ewagelisty, dolne partie fasady zachodniej z portalem, XIII w.
Gardno – kościół romański Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1 poł. XIII w.
Góralice – kościół pod wezwaniem św. Stanisława BM, przebudowany, XIII w.
Kamień Pomorski – bazylika św. Jana Chrzciciela, przełom XII/XIII w.
Kołbacz – kościół w zespole klasztornym Cystersów, XII/XIII w.
Lubin nad Świną – fundamenty kościoła romańskiego z 1124 roku^[3]
Mętno – kościół, XIII w.
Moryń – bazylika romańska, poł. XIII w.
Piaseczno – kościół M.B. Królowej Różańca, XIII w.
Rurka – kościół templariuszy, XIII w.
Swobnica – kościół św. Kazimierza, 1234-1250

↑ Cieszyńska rotunda jest o sto lat młodsza?
↑ Tadeusz Baranowski, Edward Pudełko, Jerzy Aleksander Splitt: Pradzieje i wczesne średniowiecze regionu kaliskiego. Kalisz: Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, 2003, s. 101. ISBN 83-88042-23-8.
↑ Kościół sprzed 900 lat odkryty na Pomorzu – Rzeczpospolita.

Zobacz też

[1] Cieszyńska rotunda jest o sto lat młodsza?

[2] Tadeusz Baranowski, Edward Pudełko, Jerzy Aleksander Splitt: Pradzieje i wczesne średniowiecze regionu kaliskiego. Kalisz: Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej w Kaliszu, 2003, s. 101. ISBN 83-88042-23-8.

[3] Kościół sprzed 900 lat odkryty na Pomorzu – Rzeczpospolita.

[1]

[2]

[3]

@@ Linia 9: / Linia 9: @@
 [[Plik:Kosciol sw Idziego w Inowlodzu.jpg|thumb|kościół św. Idziego w [[Inowłódz|Inowłodzu]]]]
 [[Plik:Kościelec-kościół (20.X.2007).JPG|thumb|Kościół pw. Św. Wojciecha w [[Kościelec (województwo małopolskie)|Kościelcu]], widok od północy]]
-[[File:Legnica, katedra pw. śś Apostołów Piotra i Pawła.JPG|thumb|[[Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Legnicy]]]]
 === [[Województwo dolnośląskie]] ===