Obóz koncentracyjny w Kołdyczewie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: korekta wielkości nagłówków |
drobne stylistyczne |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
== Opis obozu == |
== Opis obozu == |
||
Otoczony drutem kolczastym obóz zlokalizowano we wschodniej części wsi [[Kołdyczewo]] na terenie majątku ziemskiego Tadeusza Szalewicza. Obóz składał się baraków pełniących wcześniej rolę zabudowań gospodarczych i trzypiętrowego budynku więzienia obozowego (zachowały się jego fundamenty), w którym przeprowadzano śledztwa przeciwko polskim żołnierzom [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]]. W listopadzie 1942 r. poza terenem obozu zbudowano dwa [[Krematorium|krematoria]], w których spalono zwłoki około 600 |
Otoczony drutem kolczastym obóz zlokalizowano we wschodniej części wsi [[Kołdyczewo]] na terenie majątku ziemskiego Tadeusza Szalewicza. Obóz składał się baraków pełniących wcześniej rolę zabudowań gospodarczych i trzypiętrowego budynku więzienia obozowego (zachowały się jego fundamenty), w którym przeprowadzano śledztwa przeciwko polskim żołnierzom [[Armia Krajowa|Armii Krajowej]]. W listopadzie 1942 r. poza terenem obozu zbudowano dwa [[Krematorium|krematoria]], w których spalono zwłoki około 600 osób przywiezionych z Baranowicz i [[Stołpce|Stołpców]]. Po stwierdzeniu usterek, krematoria te rozebrano i rozpoczęto budowę nowych, których jednak nie ukończono przed likwidacją obozu. |
||
== Warunki pobytu i eksterminacja == |
== Warunki pobytu i eksterminacja == |
||
Więźniowie byli zmuszani do ciężkich robót przy wydobyciu [[Torf|torfu]], w ceglarni, przy produkcji mydła, butów, odzieży, beczek. Przeciętny dzień pracy wynosił 10-12 godzin. Racje żywnościowe o niewielkiej kaloryczności – zupa z wody i [[Mąka żytnia|mąki żytniej]] oraz kromka chleba – nie pozwalały na regenerację sił. Więźniowie byli zakwaterowani w nieogrzewanych barakach, w których spali na trzy- i czteropiętrowych pryczach. Na porządku dziennym były rozliczne szykany, bicie, szczucie psami, gwałty na kobietach i egzekucje. |
Więźniowie byli zmuszani do ciężkich robót przy wydobyciu [[Torf|torfu]], w ceglarni, przy produkcji mydła, butów, odzieży, beczek. Przeciętny dzień pracy wynosił 10-12 godzin. Racje żywnościowe o niewielkiej kaloryczności – zupa z wody i [[Mąka żytnia|mąki żytniej]] oraz kromka chleba – nie pozwalały na regenerację sił. Więźniowie byli zakwaterowani w nieogrzewanych barakach, w których spali na trzy- i czteropiętrowych pryczach. Na porządku dziennym były rozliczne szykany, bicie, szczucie psami, gwałty na kobietach i egzekucje. |
||
Od połowy 1942 roku |
Od połowy 1942 roku systematycznie mordowano tu polską ludność. W pierwszej kolejności zabito w Kołdyczewie około 100 księży z różnych regionów Polski, a także inteligencję (około 5 tys.). 14 listopada 1942 roku w uroczysku Lachowka za pomocą gazu zamordowano księży: Kazimierza Dembowskiego z Darewa, Kazimierza Koreckiego z [[Połoneczka|Połoneczki]], Antoniego Mackiewicza z [[Mir (osiedle typu miejskiego)|Mira]], Stanisława Leonarda Nowaka (ur. 25.10.1904 w Turku) - proboszcza z [[Domaczewo|Domaczewa]], Antoniego Leusza ze Stołpców, Wacława Niesmaka z [[Świerżeń Nowy|Nowego Świerżnia]] razem z 44-osobową grupą inteligencji polskiej rejonu stołpeckiego. W uroczysku Pogorzelec (Łozy) rozstrzelano dwa tabory Cyganów. Mordowano także przy użyciu spalin w ciężarówkach. |
||
Likwidacja obozu nastąpiła w dniu 30 czerwca 1944 r. w związku ze zbliżającą się [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]]. Wtedy też naziści rozstrzelali ostatnich więźniów i podpalili baraki<ref>http://pawet.net/zl/zl/1997_23/9.html.</ref>. |
Likwidacja obozu nastąpiła w dniu 30 czerwca 1944 r. w związku ze zbliżającą się [[Armia Czerwona|Armią Czerwoną]]. Wtedy też naziści rozstrzelali ostatnich więźniów i podpalili baraki<ref>http://pawet.net/zl/zl/1997_23/9.html.</ref>. |
||
Wersja z 13:16, 30 paź 2017
Obóz koncentracyjny w Kołdyczewie – znajdował się na północ od Baranowicz na terenie obecnej Republiki Białoruś - miejsce zamordowania przez okupantów niemieckich i kolaborantów białoruskich około 22 tys. osób głównie Żydów i Polaków, a także w mniejszej ilości Białorusinów, Rosjan i Romów. Obóz działał od marca 1942 do czerwca 1944 roku.
Opis obozu
Otoczony drutem kolczastym obóz zlokalizowano we wschodniej części wsi Kołdyczewo na terenie majątku ziemskiego Tadeusza Szalewicza. Obóz składał się baraków pełniących wcześniej rolę zabudowań gospodarczych i trzypiętrowego budynku więzienia obozowego (zachowały się jego fundamenty), w którym przeprowadzano śledztwa przeciwko polskim żołnierzom Armii Krajowej. W listopadzie 1942 r. poza terenem obozu zbudowano dwa krematoria, w których spalono zwłoki około 600 osób przywiezionych z Baranowicz i Stołpców. Po stwierdzeniu usterek, krematoria te rozebrano i rozpoczęto budowę nowych, których jednak nie ukończono przed likwidacją obozu.
Warunki pobytu i eksterminacja
Więźniowie byli zmuszani do ciężkich robót przy wydobyciu torfu, w ceglarni, przy produkcji mydła, butów, odzieży, beczek. Przeciętny dzień pracy wynosił 10-12 godzin. Racje żywnościowe o niewielkiej kaloryczności – zupa z wody i mąki żytniej oraz kromka chleba – nie pozwalały na regenerację sił. Więźniowie byli zakwaterowani w nieogrzewanych barakach, w których spali na trzy- i czteropiętrowych pryczach. Na porządku dziennym były rozliczne szykany, bicie, szczucie psami, gwałty na kobietach i egzekucje.
Od połowy 1942 roku systematycznie mordowano tu polską ludność. W pierwszej kolejności zabito w Kołdyczewie około 100 księży z różnych regionów Polski, a także inteligencję (około 5 tys.). 14 listopada 1942 roku w uroczysku Lachowka za pomocą gazu zamordowano księży: Kazimierza Dembowskiego z Darewa, Kazimierza Koreckiego z Połoneczki, Antoniego Mackiewicza z Mira, Stanisława Leonarda Nowaka (ur. 25.10.1904 w Turku) - proboszcza z Domaczewa, Antoniego Leusza ze Stołpców, Wacława Niesmaka z Nowego Świerżnia razem z 44-osobową grupą inteligencji polskiej rejonu stołpeckiego. W uroczysku Pogorzelec (Łozy) rozstrzelano dwa tabory Cyganów. Mordowano także przy użyciu spalin w ciężarówkach.
Likwidacja obozu nastąpiła w dniu 30 czerwca 1944 r. w związku ze zbliżającą się Armią Czerwoną. Wtedy też naziści rozstrzelali ostatnich więźniów i podpalili baraki[1].
Komendanci obozu i załoga
Początkowo komendantem obozu był Białorusin lejtnant Sergiej Bobko, a od roku 1943 Nikołaj Kalko i sprawujący nadzór podoficer SS Franz Jörn. Załogę obozu stanowili członkowie 4 Kompanii 13 Białoruskiego Batalionu Policyjnego SD[2] ze składu Białoruskiego Batalionu Pomocniczego.
Liczba ofiar
Ocenia się, że do czasu likwidacji obozu 29 czerwca 1944 r. w Kołdyczewie Niemcy i białoruscy kolaboranci zamordowali około 22 tys. osób.
Mogiły zbiorowe
Po 1944 roku komisja śledcza ujawniła na terenie obozu oraz w jego okolicach liczne zbiorowe mogiły:
- na terenie obozu w formie litery T o wymiarach 35x5 m, ze zwłokami około 1 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci. Badania medyczne ustaliły, że dorosłych zabito strzałem z broni, a dzieci wrzucano do dołów żywe.
- w odległości 1,5 km od obozu w uroczysku Arabowszczyzna odkryto osiem 45-metrowych mogił. Podczas ekshumacji i ekspertyzy medycznej ustalono, że pogrzebano tu 5140 osób, w tym całą ludność żydowską miasteczka Stołowicze;
- w uroczysku Pogorzelec (Łozy), w odległości 2 km od obozu znaleziono 15 mogił od 30 do 40 m długości i 4,6 m szerokości, kryjących szczątki około 15 tys. osób[3][4]
Upamiętnienie
- Na miejscu masowych grobów znajduje się figura kobiety z zakłamującym historię rosyjskim napisem „W tym miejscu i w okolicy pogrzebano 22 tysiące sowieckich patriotów zamordowanych przez niemiecko-faszystowskich grabieżców w latach 1942-1944”.
- Na skutek zabiegów Józefa Lichuty z Mińska, którego siedmiu krewnych zginęło w obozie, Rozporządzeniem nr 364 z 21 grudnia 2005 r. obóz kołdyczewski otrzymał status memoriału. W związku z tym w 2006 roku Baranowicki Rejonowy Komitet Wykonawczy wydał Związkowi Polaków na Białorusi pozwolenie na zaprojektowanie pomnika, który zaprojektował Wacław Matelski. W dniu 3 lipca 2007 roku przy szosie do Baranowicz odsłonięto pomnik, na którym umieszczono napis w języku białoruskim: „Przechodniu zatrzymaj się! W tym miejscu w latach wielkiej wojny Ojczyźnianej był Kołdyczewski obóz śmierci. 22 tysiące pokój miłujących ludzi poniosło śmierć z rąk hitlerowskich katów”.
Bibliografia
- B.P. Szerman, I uzasnulas’ ziemlia. O zwierstwach niemieckich faszistow na teritorii goroda Baranowicz i jego okriestnosti, Baranowiczi 1970.
- ↑ http://pawet.net/zl/zl/1997_23/9.html.
- ↑ КРОЎ ЛЮДСКАЯ – НЕ ВАДЗІЦА… [online], Стартовая страница Беларуси. 21.by [dostęp 2017-10-19].
- ↑ http://www.sztetl.org.pl/pl/article/koldyczewo/13,miejsca-martyrologii/27581,koldyczewo-nazistowski-oboz-koncentracyjny/.
- ↑ B. P. Szerman, I uzasnulas’ ziemlia. O zwierstwach niemieckich faszistow na teritorii goroda Baranowicz i jego okriestnosti, Baranowiczi 1970.