Siemiatycze: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Poprawiam Szablon:Przypisy i dodaję nagłówek |
→II wojna światowa: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
Linia 75: | Linia 75: | ||
=== II wojna światowa === |
=== II wojna światowa === |
||
11 września 1939 oddziały niemieckie wkraczają do Siemiatycz i zajmują miasto. W dniach 17-20 września 1939 miasto i jego okolice są opuszczane przez Niemców ustępujących przed wkraczającymi oddziałami radzieckimi. Podczas okupacji i wycofywania się Niemcy dokonują aktów przemocy i terroryzują okoliczną ludność. 7 listopada 1940 władze radzieckie postawiły w Siemiatyczach pomnik [[Włodzimierz Lenin|Lenina]], by uczcić przyłączenie miasta do terytorium [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej Republiki Radzieckiej]]. Pomnik zniszczyli Niemcy 5 lipca 1941<ref>{{Cytuj | url=http://box.zetobi.com.pl/glos_siemiatycz/ciekaw.html | tytuł=SIEMIATYCZE - Glos Siemiatycz On Line - Ciekawostki lokalne<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=box.zetobi.com.pl | data dostępu=2017-11-26}}</ref>. W trakcie potyczek z oddziałami radzieckimi i okupacji, w 1941, dochodzi do licznych morderstw ludności cywilnej, przeprowadzono pacyfikacje i palenia okolicznych wsi. Niemcy często "karzą" ludność polską za straty jakie ponoszą w wyniku prowadzonych walk, nie oszczędzając osób w podeszłym wieku i dzieci. Następuje ostateczne zniszczenie siemiatyckiego ratusza, jednego z bardziej okazałych budynków tego typu w rejonie. Ratusz nie został odbudowany, a jego ruiny po zasypaniu ziemią zmieniły się w |
11 września 1939 oddziały niemieckie wkraczają do Siemiatycz i zajmują miasto. W dniach 17-20 września 1939 miasto i jego okolice są opuszczane przez Niemców ustępujących przed wkraczającymi oddziałami radzieckimi. Podczas okupacji i wycofywania się Niemcy dokonują aktów przemocy i terroryzują okoliczną ludność. 7 listopada 1940 władze radzieckie postawiły w Siemiatyczach pomnik [[Włodzimierz Lenin|Lenina]], by uczcić przyłączenie miasta do terytorium [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej Republiki Radzieckiej]]. Pomnik zniszczyli Niemcy 5 lipca 1941<ref>{{Cytuj | url=http://box.zetobi.com.pl/glos_siemiatycz/ciekaw.html | tytuł=SIEMIATYCZE - Glos Siemiatycz On Line - Ciekawostki lokalne<!-- Tytuł wygenerowany przez bota --> | opublikowany=box.zetobi.com.pl | data dostępu=2017-11-26}}</ref>. Od 29 sierpnia do końca lipca 1941 roku doszło w mieście do zamieszek antyżydowskich<ref>{{Cytuj |tytuł = Holocaust w Siemiatyczach |data dostępu = 2018-02-06 |opublikowany = www.kirkuty.xip.pl |url = http://www.kirkuty.xip.pl/siemiatycze_holocaust.htm}}</ref><ref>''"Relacja Joszuy Kejlesa o wystąpieniach antyżydowskich w lipcu 1941 r. w Siemiatyczach",'' Wojewódzka Komisja Historyczna, Białystok, 5 III 1946 r., l. p . 34/6 </ref>. W trakcie potyczek z oddziałami radzieckimi i okupacji, w 1941, dochodzi do licznych morderstw ludności cywilnej, przeprowadzono pacyfikacje i palenia okolicznych wsi. Niemcy często "karzą" ludność polską za straty jakie ponoszą w wyniku prowadzonych walk, nie oszczędzając osób w podeszłym wieku i dzieci. Następuje ostateczne zniszczenie siemiatyckiego ratusza, jednego z bardziej okazałych budynków tego typu w rejonie. Ratusz nie został odbudowany, a jego ruiny po zasypaniu ziemią zmieniły się w skwer pośrodku rynku. |
||
W sierpniu okupanci tworzą w Siemiatyczach [[getto]] (w kwadracie ulic: Górnej, Wysokiej, Koszarowej i Słowiczyńskiej) głównie dla ludności żydowskiej z Siemiatycz i okolic. W getcie zgromadzono 4,2 tys. osób, byli to mieszkańcy Siemiatycz i okolicznych wsi. W |
W sierpniu okupanci tworzą w Siemiatyczach [[getto]] (w kwadracie ulic: Górnej, Wysokiej, Koszarowej i Słowiczyńskiej) głównie dla ludności żydowskiej z Siemiatycz i okolic. W getcie zgromadzono 4,2 tys. osób, byli to mieszkańcy Siemiatycz i okolicznych wsi. W dniach 2–9 września 1942 nastąpiła pierwsza deportacja z getta. W dniach 8-10 listopada 1942 wywieziono Żydów z getta, a jego mieszkańcy trafili głównie do obozu zagłady [[Obóz zagłady w Treblince|Treblinka II]] (ok. 90 km od Siemiatycz), gdzie zostali zamordowani wraz z 750 tys. innych więźniów. Żydzi, którzy uciekli z getta, utworzyli oddział zbrojny, pod dowództwem Herszla Szebesa, który działał w lasach pod Siemiatyczami<ref>{{Cytuj |tytuł = Zagłada ludności żydowskiej w Siemiatyczach |data dostępu = 2018-02-06 |opublikowany = www.kirkuty.xip.pl |url = http://www.kirkuty.xip.pl/siemiatycze_zaglada.htm}}</ref>. |
||
Siemiatycze |
Siemiatycze zostały wyzwolone 22 lipca 1944 roku przez oddziały radzieckie 65 Armii<ref>”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, {{ISBN|83-217-2709-3}}, str. 72</ref>. W dniu 6 kwietnia 1945 roku, dokonano napadu zbrojnego na dom Judy Blumberga (tzw. mechaniczną piekarnię) przy ul. Berka Joselewicza, w którym mieszkało 28 Żydów<ref>{{Cytuj |tytuł = Zagłada ludności żydowskiej w Siemiatyczach |data dostępu = 2018-02-06 |opublikowany = www.kirkuty.xip.pl |url = http://www.kirkuty.xip.pl/siemiatycze_zaglada.htm}}</ref>. Atak przerwało dopiero powrócenie do miasta zaalarmowanych oddziałów wojskowych<ref>{{Cytuj |tytuł = Zagłada ludności żydowskiej w Siemiatyczach |data dostępu = 2018-02-06 |opublikowany = www.kirkuty.xip.pl |url = http://www.kirkuty.xip.pl/siemiatycze_zaglada.htm}}</ref>. |
||
W okresie wojny miasto utraciło 60% zabudowy mieszkalnej i ok. 50% budynków użyteczności publicznej, zniszczeniu (także celowemu) uległy zakłady przemysłowe i elektrownia. Tuż po wyzwoleniu szacowano ludność miasta na 3000 osób (40% stanu z 1939 – 7850 os.). Po powrocie części mieszkańców, w 1946 ludność Siemiatycz liczyła 4106 osób, 52% stanu z 1939. Niemal całkowitej zagładzie uległa ludność żydowska, stanowiąca przed wojną 60% mieszkańców Siemiatycz. |
W okresie wojny miasto utraciło 60% zabudowy mieszkalnej i ok. 50% budynków użyteczności publicznej, zniszczeniu (także celowemu) uległy zakłady przemysłowe i elektrownia. Tuż po wyzwoleniu szacowano ludność miasta na 3000 osób (40% stanu z 1939 – 7850 os.). Po powrocie części mieszkańców, w 1946 ludność Siemiatycz liczyła 4106 osób, 52% stanu z 1939. Niemal całkowitej zagładzie uległa ludność żydowska, stanowiąca przed wojną 60% mieszkańców Siemiatycz. |
Wersja z 12:02, 6 lut 2018
Szablon:POL miasto infobox Siemiatycze (biał. Сямятычы) – miasto w Polsce położone w województwie podlaskim, w powiecie siemiatyckim. Leży na Wysoczyźnie Drohiczyńskiej, nad rzeką Kamianką.
Według danych z 31 grudnia 2015 r. miasto miało 14 684 mieszkańców[1]
Położenie
Siemiatycze są położone we wschodniej Polsce, w południowej części województwa podlaskiego i 64 km od Siedlec.
Według danych z 2002[2] Siemiatycze mają obszar 36,25 km², w tym:
- użytki rolne: 61%
- użytki leśne: 23%
Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 36,25 km²[3]. Miasto stanowi 2,48% powierzchni powiatu.
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa białostockiego.
Historia
Historia do 1795 roku
Historia miasta sięga połowy XV wieku, kiedy wyodrębniają się pierwsze dobra siemiatyckie. Pierwotna osada dworska istniejąca w latach 1443-1542, wraz z cerkwią pw. Świętej Trójcy, Św. Piotra i Pawła i Św. Paraskewii usytuowana była na wzgórzu nad rzeką Muchawiec (obecnie na dawnym miejscu stoi wzniesiona w 1866 murowana cerkiew pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła). Na przeciwległym brzegu Muchawca ok. połowy XV w. zaczęła powstawać nowa osada o innym niż przycerkiewna charakterze narodowościowo-religijnym, dla której Michał Kmita Sudymontowicz ufundował w 1456 roku kościół. Już w początkach miasta można zatem obserwować dość typowe dla Podlasia zjawisko powstawania dwóch skupisk osadniczych, stanowiących jednakże jedno miasto, o odrębnym składzie religijnym, prawnym i etnicznym społeczeństwa[4]. W 1527 dobra siemiatyckie obejmują 7 wsi. Miasto prywatne posiadało prawo magdeburskie w 1542 roku, położone było w ziemi drohickiej województwa podlaskiego[5]. W styczniu 1542 Zygmunt August wydaje dokument zezwalający Siemiatyczom na korzystanie z prawa magdeburskiego (prawa miejskie). Korzysta z tego prawa Stanisław Tęczyński, który 2 kwietnia 1542 wprowadza władze miejskie i zleca pracę nad organizacją miasta i jego kolonizacją. W 1580 w Siemiatyczach było 26 domów rynkowych, 186 domów ulicznych, 32 chałupy oraz 40 domów z zagrodami. Ogółem 282 domów zamieszkiwało 1 900 osób. Siemiatycze zaliczały się wtedy do miast średniej wielkości w województwie podlaskim. Na 1582 datuje się początki osadnictwa żydowskiego na terenie Siemiatycz.
W latach 1655-1660 rozwój miasta zostaje zahamowany przez potop szwedzki. Blisko 30% społeczności traci życie. Zniszczenie przez Szwedów Mielnika i Drohiczyna sprawia, że wzrasta znaczenie Siemiatycz. W latach 1710-1711 "wielki pomór" lub inaczej "morowe powietrze" (epidemia cholery) dziesiątkuje ludność, a pozostali przy życiu chronią się w pobliskiej cerkwi na Grabarce, która od tej pory zyskuje sławę cudownego miejsca. W 1722 zgromadzenie misjonarzy przejęło prowadzenie parafii rzymskokatolickiej pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP. Misjonarze założyli i sprawowali opiekę nad szkołą i przytułkiem dla starców i kalek, prowadzili także działalność charytatywną. Przed kościołem zostaje wzniesiona brama z figurą św. Michała Archanioła.
Od 1758 Siemiatycze przechodzą w posiadanie księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej. Następuje rozbudowa miasta. W tym samym roku wielki pożar niszczy większość zabudowań, w tym kościół. W 1772 na polecenie księżnej dokonano rozbiórki starego drewnianego ratusza, a w jego miejsce postawiono nowy murowany budynek. Ratusz miał cztery skrzydła i wewnętrzny prostokątny dziedziniec z niewielkim budynkiem wagi w środkowej części. W obrębie budynku uwzględniono miejsce na stragany (tzw. kramy). W 1775 liczba domostw w Siemiatyczach wynosiła 285; Siemiatycze były pod tym względem piątym miastem na całym Podlasiu po Międzyrzecu, Węgrowie, Tykocinie i Ciechanowcu.
Lata 1775-1918
W 1777 w Siemiatyczach rozpoczęto budowę siedziby księżnej Anny Jabłonowskiej. Pałac mieścił w swych murach okazałe zbiory zoologiczne i botaniczne, dzieła sztuki medalierskiej, miedzioryty i inne. W pałacu gościł m.in. król Stanisław August, dostojnicy oraz ludzie nauki: Staszic, Kołłątaj. Jest to także prawdopodobny rok umieszczenia posągów Sfinksów na sarkofagowych cokołach bramy pałacowej, które po rekonstrukcji można oglądać obecnie.
W 1795 Siemiatycze zostają objęte zaborem pruskim. Okres 1797-1801 to lata budowy Bożnicy Żydowskiej, która w czasie II wojny światowej zostanie spalona.
7 lipca 1807 na mocy traktatu tylżyckiego Siemiatycze przyłączono do Cesarstwa Rosyjskiego. W 1825 Siemiatycze zamieszkiwało 1 945 osób. W mieście stało 20 budynków murowanych, 330 drewnianych, 2 manufaktury, 10 sklepów, 40 szynków, łaźnia i dwa parki miejskie. W 1861 gmina siemiatycka obejmowała 25 wiosek i przysiółków.
6-7 lutego 1863 to data bitwy pod Siemiatyczami, stoczonej pomiędzy oddziałami powstańczymi dowodzonymi przez Lewandowskiego, Cichorskiego i Rogińskiego a wojskiem rosyjskim pod przywództwem gen. Maniukina. Bitwa rozegrała się na miejscowym cmentarzu i w jego okolicach (obecnie między ulicami Ciechanowiecką i Powstania Styczniowego). W wyniku dużej przewagi ogniowej Rosjan i nieudolnego dowodzenia oddziałami powstańczymi bitwa zakończyła się klęską. Po odniesionym zwycięstwie Rosjanie w odwecie ograbili i spalili miasto. Całkowitemu zniszczeniu uległ pałac Jabłonowskich, którego nigdy potem nie odbudowywano.
29 kwietnia 1865 – poświęcono kamień węgielny pod budowę murowanej cerkwi prawosławnej na wzgórzu obok nadwyrężonego budynku drewnianego. Budowę ukończono w 1866. 2 listopada nowa cerkiew została wyświęcona pod wezwaniem Świętych Piotra i Paraskiewy. W 1897 społeczeństwo Siemiatycz stanowili: 75% żydzi, 15% katolicy, blisko 10% prawosławnych oraz nieliczni ewangelicy. W 1900 nieopodal synagogi powstaje neobarokowy Przyszkółek (Dom Talmudyczny). Po wojnie w budynku tym mieściło się m.in. państwowe przedszkole, później przez dłuższy czas był siedzibą Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Anny Jabłonowskiej, aktualnie znajduje się tam Zasadnicza Szkoła Zawodowa. W budynku po koszarach zorganizowano jednoklasową szkołę cerkiewno-parafialną, przekształconą później w dwuklasową.
II Rzeczpospolita
W 1921 Siemiatycze liczyły 5 694 mieszkańców (6816 os. w 1931). Orientacyjny skład społeczeństwa był następujący: 65% żydzi, 25,7% katolicy, 9% prawosławni. Za Polaków uważało się 33%, do narodowości żydowskiej przynależność deklarowało ok. 61% i białoruskiej ok. 5%. Orientacyjnie w mieście mieszkało ok. 26% Polaków, 65% Żydów, 8% Białorusinów. Gminę siemiatycką zamieszkiwało 10 676 osób, 54% prawosławnych, 45% katolików, Polacy stanowili połowę ludności, druga połowa to Białorusini.
II wojna światowa
11 września 1939 oddziały niemieckie wkraczają do Siemiatycz i zajmują miasto. W dniach 17-20 września 1939 miasto i jego okolice są opuszczane przez Niemców ustępujących przed wkraczającymi oddziałami radzieckimi. Podczas okupacji i wycofywania się Niemcy dokonują aktów przemocy i terroryzują okoliczną ludność. 7 listopada 1940 władze radzieckie postawiły w Siemiatyczach pomnik Lenina, by uczcić przyłączenie miasta do terytorium Białoruskiej Republiki Radzieckiej. Pomnik zniszczyli Niemcy 5 lipca 1941[6]. Od 29 sierpnia do końca lipca 1941 roku doszło w mieście do zamieszek antyżydowskich[7][8]. W trakcie potyczek z oddziałami radzieckimi i okupacji, w 1941, dochodzi do licznych morderstw ludności cywilnej, przeprowadzono pacyfikacje i palenia okolicznych wsi. Niemcy często "karzą" ludność polską za straty jakie ponoszą w wyniku prowadzonych walk, nie oszczędzając osób w podeszłym wieku i dzieci. Następuje ostateczne zniszczenie siemiatyckiego ratusza, jednego z bardziej okazałych budynków tego typu w rejonie. Ratusz nie został odbudowany, a jego ruiny po zasypaniu ziemią zmieniły się w skwer pośrodku rynku.
W sierpniu okupanci tworzą w Siemiatyczach getto (w kwadracie ulic: Górnej, Wysokiej, Koszarowej i Słowiczyńskiej) głównie dla ludności żydowskiej z Siemiatycz i okolic. W getcie zgromadzono 4,2 tys. osób, byli to mieszkańcy Siemiatycz i okolicznych wsi. W dniach 2–9 września 1942 nastąpiła pierwsza deportacja z getta. W dniach 8-10 listopada 1942 wywieziono Żydów z getta, a jego mieszkańcy trafili głównie do obozu zagłady Treblinka II (ok. 90 km od Siemiatycz), gdzie zostali zamordowani wraz z 750 tys. innych więźniów. Żydzi, którzy uciekli z getta, utworzyli oddział zbrojny, pod dowództwem Herszla Szebesa, który działał w lasach pod Siemiatyczami[9].
Siemiatycze zostały wyzwolone 22 lipca 1944 roku przez oddziały radzieckie 65 Armii[10]. W dniu 6 kwietnia 1945 roku, dokonano napadu zbrojnego na dom Judy Blumberga (tzw. mechaniczną piekarnię) przy ul. Berka Joselewicza, w którym mieszkało 28 Żydów[11]. Atak przerwało dopiero powrócenie do miasta zaalarmowanych oddziałów wojskowych[12].
W okresie wojny miasto utraciło 60% zabudowy mieszkalnej i ok. 50% budynków użyteczności publicznej, zniszczeniu (także celowemu) uległy zakłady przemysłowe i elektrownia. Tuż po wyzwoleniu szacowano ludność miasta na 3000 osób (40% stanu z 1939 – 7850 os.). Po powrocie części mieszkańców, w 1946 ludność Siemiatycz liczyła 4106 osób, 52% stanu z 1939. Niemal całkowitej zagładzie uległa ludność żydowska, stanowiąca przed wojną 60% mieszkańców Siemiatycz.
Polska Rzeczpospolita Ludowa
W 1952 z południowej części powiatu bielskiego wyodrębniono nowy powiat ze stolicą w Siemiatyczach. Siemiatycze pozostają miastem powiatowym do roku 1975. 1 maja 1973 w siemiatyckiej cerkwi wybucha pożar. Budynek nie zostaje doszczętnie zniszczony, ogień powoduje jednak znaczne straty, ucierpiało wyposażenie cerkwi i ikony. 12 lipca wyremontowaną cerkiew wyświęcił metropolita warszawski Bazyli. W 1975 oddano do użytku pierwszy siemiatycki zalew. Aktualnie są 3 zbiorniki.
Po roku 1989
W 1990 ukazuje się pierwszy numer "Głosu Siemiatycz", czasopisma regionalnego, pierwotnie czarno-białego, od kwietnia 2000 wydawanego co tydzień w kolorowej szacie graficznej. 14 października 1998 miasto odwiedził prawosławny patriarcha Konstantynopola Bartłomiej I, który w asyście metropolity Sawy dokonał uroczystego aktu wmurowania kamienia węgielnego w przygotowany już fundament nowej cerkwi pw. Zmartwychwstania Pańskiego. 18 sierpnia 2010 Patriarcha Ekumeniczny ponownie gościł w Siemiatyczach i dokonał pełnego poświęcenia nowo wybudowanej cerkwi. Nie był to jedyny wysoki prawosławny dostojnik, jaki odwiedził Siemiatycze. 18 sierpnia 2001 do miasta przybył Patriarcha Aleksandrii i całej Afryki Piotr VII. W wyniku reformy administracyjnej w 1999 powiat siemiatycki zostaje reaktywowany, obejmując gminy: Drohiczyn, Dziadkowice, Grodzisk, Mielnik, Milejczyce, Nurzec-Stacja, Perlejewo, Siemiatycze. Powiat jest częścią województwa podlaskiego, ze stolicą w Białymstoku.
Zabytki
zachowane:
- Zespół pomisjonarski
- Kościół parafialny Wniebowzięcia NMP fundowany w 1456 pw. św. Michała, budowany w obecnym późnobarokowym kształcie od 1719-1727 według projektu Karola Antoniego Baya. Fasadę przekomponowano w 1729 i 1732. Zachowane są w nim także starsze elementy renesansowe.
- Klasztor misjonarzy – zbudowany w obecnym późnobarokowym kształcie od 1719-1727 według projektu Karola Antoniego Baya. Po 1914 rozebrano spalony pawilon pn-wsch.
- Ogrodzenie i dzwonnica późnobarokowa z lat 1725-27.
- Figura św. Jana Nepomucena z XVIII wieku.
- Szpital z 1726 wzniesiony przez Wincentego Rachettiego. Oszpecony przebudową w 1850.
- Dawna bożnica z 1797 zbudowana według projektu z 1777 autorstwa Szymona Bogumiła Zuga. W stylu klasycystycznym. Odbudowana w 1964 z zatarciem cech stylowych.
- Przyszkółek z 1900 przy ul. Pałacowej 10 w stylu neobarokowym i modernistycznym.
- Kaplica cmentarna ewangelicko-augsburska z poł. XIX wieku.
- Kaplica cmentarna św. Anny z 1826-27.
- Oranżeria z z 1860 r.
- Domy klasycystyczne przy ul. Pałacowej (nr 14, 19, 25, 28).
- Posągi sfinksów przy dawnej bramie wjazdowej do pałacu księżnej Anny Jabłonowskiej.
- Cmentarz (wielowyznaniowy) założony w 1805.
- Kapliczka przydrożna słupowa na wschód od miasta z poł. XIX w.
- Cmentarz wojenny z I wojny światowej.
- Ruiny zespołu zakładu kaflarskiego z końca XIX w.
niezachowane:
- Ratusz na Rynku zbudowany po 1772 według projektu Szymona Bogumiła Zuga i zniszczony w 1941 przez Niemców
- Południowa dzwonnica z XVIII w. przy zespole misjonarskim, zburzona przez Niemców w czasie II wojny światowej.
- Pałac księżnej Anny Jabłonowskiej zbudowany po 1777 według projektu Szymona Bogumiła Zuga. Został spalony w czasie powstania styczniowego w 1863.
Sport
- Osobny artykuł:
Od 27 czerwca 1991 na terenie miasta działa Towarzystwo Sportowe. Stowarzyszenie założone przez nauczycieli wychowania fizycznego organizuje imprezy rekreacyjno-sportowe. Na początku lat 90. stowarzyszenie przejęło majątek i zadania Rejonowego Ośrodka Sportu i Rekreacji. W tym czasie zorganizowano siłownie, triathlon, Biegi Niepodległości, zajęcia aerobiku i kick-boxingu, sekcje piłki ręcznej. W 1993 miasto rozwiązało umowę z Towarzystwem Sportowym, od tego czasu dotacje od burmistrza miasta systematycznie malały co skutkowało pogorszeniem się oferty rekreacyjno-sportowej. Organizacja skupiła się na promowaniu piłki ręcznej, w której osiąga liczne sukcesy.
Gospodarka
Ośrodek przemysłowo-usługowy; przemysł spożywczy, materiałów budowlanych i meblowy. Rzemiosło ludowo-artystyczne. Do największych zakładów produkcyjnych należą mleczarnia "Polser" należąca do koncernu "Lactalis" oraz fabryki soków i mrożonek "Oerlemans" i "OK" stworzone na bazie dawnego ZPOW "Hortex".
Przeciętna stopa bezrobocia w latach 1997-2006
Na podstawie obwieszczeń Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Stan na dzień 30 czerwca danego roku.
Rok | PUP Siemiatycze | Polska |
---|---|---|
1997 | 6,0 | 11,6 |
1998 | 4,0 | 9,6 |
1999 | 5,3 | 11,6 |
2000 | 6,1 | 13,6 |
2001 | 7,3 | 15,9 |
2002 | 7,2 | 17,4 |
2003 | 7,4 | 17,7 |
2004 | 9,0 | 19,4 |
2005 | 8,8 | 18,0 |
2006 | 9,7 | 15,4 |
Transport
Komunikację autobusową zapewnia firma PKS w Siemiatyczach Sp. z o.o. Posiada dalekobieżne linie do Białegostoku, Warszawy, Łomży, Gdańska, Siedlec, Olsztyna oraz linie międzynarodowe na połączeniach Siemiatycze – Bruksela, Białystok – Bruksela. Najważniejsze z połączeń lokalnych to Ciechanowiec, Hajnówka, Brańsk, Bielsk Podlaski, Drohiczyn, Mielnik, Klukowicze i inne.
Drogi
W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:
- droga krajowa nr 19 Kuźnica Białostocka→ Białystok→ Siemiatycze→ Lublin→ Rzeszów→ Barwinek
- droga krajowa nr 62 Strzelno→Włocławek→Płock- Wyszków→ Węgrów→ Siemiatycze
- droga wojewódzka nr 690 Czyżew→ Ciechanowiec→ Siemiatycze
- droga wojewódzka nr 693 Siemiatycze→ Kleszczele
Kolej
6 km od miasta przebiega niezelektryfikowana linia kolejowa nr 31 Siedlce – Siemianówka. Znajduje się przy niej osada Siemiatycze-Stacja. Ze stacji Siemiatycze można dojechać pociągami osobowymi bezpośrednio do Siedlec, Czeremchy i Hajnówki, oraz pociągiem pośpiesznym do Warszawy, który na odcinku Siedlce - Hajnówka kursuje jako osobowy. Z powodu nierentowności połączeń ich liczba stopniowo maleje lub są one zastępowane Kolejową Komunikacją Autobusową realizowaną przez PPKS Siemiatycze na zlecenie Kolei Mazowieckich. Obecnie ze stacji odjeżdżają 4 pociągi dziennie w obu kierunkach. W celu zmniejszenia kosztów, połączenia regionalne na tej linii obsługiwane są przez autobusy szynowe SA108-007 i SA105-103 zakupione ze środków samorząd województwa podlaskiego oraz Unii Europejskiego w ramach programu ZPORR.
Komunikacja miejska
Obsługą komunikacji na terenie miasta jest PKS Siemiatycze. W Siemiatyczach funkcjonują 3 linie autobusowe:
- 1 ulicami Armii Krajowej – Kościuszki – Grodzieńską – pl. Jana Pawła II – Ciechanowiecką (powrót do pl. Jana Pawła II ulicami: Głowackiego – 3 Maja)
- 2 ulicami Armii Krajowej – Kościuszki – Żwirki i Wigury – 11 Listopada – Legionów Piłsudskiego – Ogrodową – Drohiczyńską – pl. Jana Pawła II – Grodzieńską – Wysoką – Andersa – Górną – Kasztanową – Słowiczyńską
- 3 ulicami 11 Listopada – Legionów Piłsudskiego – Ogrodowa – Drohiczyńską – pl. Jana Pawła II – Grodzieńską – Wysoką – Andersa – Górną – Kasztanową – Słowiczyńską
Demografia
Według spisu ludności z 30 września 1921 roku w Siemiatyczach mieszkało 5 694 osób w 766 domach, 1 889 podało narodowość polską, 281 – białoruską, 3 489 – żydowską, 26 – rosyjską, 9 – litewską narodowość[13]. 1 459 osób było wyznania rzymsko-katolickiego, 509 osób było wyznania prawosławnego, 6 ewangelickiego, 8 zadeklarowało przynależność do wyznania greckokatolickiego, 3 718 – do wyznania mojżeszowego[13].
Dane z 30 czerwca 2013[14]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 14 819 | 100 | 7 757 | 52,3 | 7 062 | 47,7 |
powierzchnia | 36,25 km² | |||||
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
408,8 | 214 | 194,8 |
- Piramida wieku mieszkańców Siemiatycz w 2014 roku[15].
Edukacja
Szkoły podstawowe i gimnazja
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej, ul. Ogrodowa 2
- Gimnazjum Publiczne nr 1 im. Ignacego Gilewskiego, ul. Świętojańska 25
- Gminne Gimnazjum w Siemiatyczach, ul. Tadeusza Kościuszki 88
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II, ul. Andersa 4[16]
- Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II, ul. Andersa 4
Szkoły ponadgimnazjalne
- Zespół Szkół w Siemiatyczach, ul. Tadeusza Kościuszki 43[17]
- Liceum Ogólnokształcące im. KEN,
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa
- Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Siemiatyczach ZDZ w Białymstoku, ul. Pałacowa 24
- Branżowa Szkoła I Stopnia, ul. Pałacowa 10[18]
- Policealna Szkoła Ochrony "VIP" w Siemiatyczach, ul. Tadeusza Kościuszki 43
Szkoły wyższe
- Nadbużańska Szkoła Wyższa, ul. Pałacowa 20
Szkoły muzyczne
- Szkoła Muzyczna I stopnia im. [[Wojciech Kilar|Wojciecha Kilara]], ul. Legionów Piłsudskiego 1
Szkoły specjalne
- Zespół Szkół Specjalnych w Siemiatyczach, ul. Tadeusza Kościuszki 46
- Szkoła Podstawowa Specjalna w Siemiatyczach
- Szkoła Podstawowa Specjalna w Siemiatyczach, filia w Bacikach Średnich
- Gimnazjum Specjalne w Siemiatyczach
- Szkoła Przysposobienia do Pracy w Siemiatyczach
- Szkoła Podstawowa Specjalna w Siemiatyczach
Wspólnoty wyznaniowe
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół Rzymskokatolicki
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
- Kościół Chrystusowy[19]
- Świadkowie Jehowy (dwa zbory, Sala Królestwa)[20]
Osoby związane z Siemiatyczami
- Mikołaj Duchnowski (1733-1805) - unicki duchowny, biskup diecezji supraskiej, urodzony w Siemiatyczach;
- Doktor Franceska Michalska (1923-2016) - lekarz pediatra i pisarka, w 2011 uhonorowana tytułem Ambasadora Siemiatycz, jest patronką Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Bacikach Średnich;
- Zofia Pomian-Piętka (1928-2017) - poetka i pisarka, w 2012 uhonorowana tytułem Ambasadora Siemiatycz.
- Dariusz Kowalski (ur. 1963) - aktor filmowy, urodzony w Siemiatyczach;
- Adam "Te-Tris" Chrabin (ur. 1981) - raper, freestyle'owiec i producent muzyczny, urodzony w Siemiatyczach;
Zobacz też
Przypisy
- ↑ http://bialystok.stat.gov.pl/files/gfx/bialystok/pl/defaultstronaopisowa/1393/1/1/ludnosc.pdf
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
- ↑ Studia i Materiały do dziejów Siemiatycz. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989. ISBN 83-01-07983-5.
- ↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.
- ↑ SIEMIATYCZE - Glos Siemiatycz On Line - Ciekawostki lokalne [online], box.zetobi.com.pl [dostęp 2017-11-26] .
- ↑ Holocaust w Siemiatyczach [online], www.kirkuty.xip.pl [dostęp 2018-02-06] .
- ↑ "Relacja Joszuy Kejlesa o wystąpieniach antyżydowskich w lipcu 1941 r. w Siemiatyczach", Wojewódzka Komisja Historyczna, Białystok, 5 III 1946 r., l. p . 34/6
- ↑ Zagłada ludności żydowskiej w Siemiatyczach [online], www.kirkuty.xip.pl [dostęp 2018-02-06] .
- ↑ ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945” Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 72
- ↑ Zagłada ludności żydowskiej w Siemiatyczach [online], www.kirkuty.xip.pl [dostęp 2018-02-06] .
- ↑ Zagłada ludności żydowskiej w Siemiatyczach [online], www.kirkuty.xip.pl [dostęp 2018-02-06] .
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5, Województwo białostockie, 1924, s. 19.
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-12-08].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwiepopulacja2016
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II w Siemiatyczach [online], andersa4siemiatycze.edupage.org [dostęp 2017-10-29] (pol.).
- ↑ O nas [online], www.lo-siemiatycze.edu.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Branżowa Szkoła I Stopnia [online], zszsiemiatycze.cba.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ Strona Kościoła Chrystusowego w RP
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów na oficjalnej stronie Świadków Jehowy (www.jw.org), dostęp z 18 stycznia 2017.
Bibliografia
- Studia i Materiały do dziejów Siemiatycz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989, ISBN 83-01-07983-5
Linki zewnętrzne
- Siemiatycze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 542 .
- Siemiatycze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 582 .