Zespół pałacowo-parkowy w Radziejowicach

Zespół pałacowo-parkowy w Radziejowicach

Neogotycki "zameczek"

Dworek w Radziejowicach

Portal w pałacu, przeniesiony ze starszego obiektu

Obramienie okienne

Zespół pałacowo-parkowy w Radziejowicach – pałac w stylu klasycystycznym wraz z otaczającym go parkiem, położone we wsi Radziejowice w powiecie żyrardowskim. Od 1965 roku pełni funkcję domu pracy twórczej dla twórców kultury. Pałac mieści także sale muzealne i galerię wystaw czasowych.

Pałac

W XV wieku, obok istniejącego obecnie pałacu klasycystycznego z XIX wieku, wznosiła się wieża mieszkalna, będąca siedzibą rodu Radziejowskich. Nieopodal wieży, na początku XVII wieku wojewoda łęczycki Stanisław Radziejowski, polecił zbudować wczesnobarokowy pałac z umieszczoną w elewacji długą arkadową galerią z widokiem na ogród. W czasie największej świetności Radziejowic, gdy zarządzał nimi Stanisław Radziejowski bywał tu król Zygmunt III Waza, a od 22 do 25 listopada 1632 roku przebywał król Władysław IV Waza. Królowi towarzyszyła małżonka, a także Jakub Zadzik, biskup chełmiński i kanclerz wielki królestwa, Maksymilian Przerębski, kasztelan sieradzki, Paweł Sapieha, podkanclerzy Wielkiego Księstwa Litewskiego, Mikołaj Daniłowicz, skarbnik królestwa. W pałacu przebywał także później Jan III Sobieski.

Obecną postać pałac otrzymał na przełomie XVIII i XIX wieku po klasycystycznej przebudowie dokonanej staraniem Kazimierza Krasińskiego, oboźnego koronnego, według projektu Jakuba Kubickiego. Wtedy też powstał ganek kolumnowy z tarasem przed wejściem głównym. Rozbudowę zespołu pałacowego kontynuował później Józef Wawrzyniec Krasiński, za którego sprawą wokół pałacu powstał istniejący do dziś park krajobrazowy i odbudowano w stylu neogotyckim zameczek, będący pozostałościami dawnej wieży Radziejowskich. W ciągu następnych dekad Radziejowice odwiedzali ludzie kultury – m.in. Juliusz Kossak, Henryk Sienkiewicz, Lucjan Rydel, Jarosław Iwaszkiewicz, Józef Chełmoński, Stanisław Masłowski.

W czasie II wojny światowej pałac został zajęty przez Niemców na szpital dla żołnierzy, a następnie zdewastowany przez żołnierzy Armii Czerwonej. Po wojnie gruntownie odrestaurowano go ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki. W trakcie restauracji na dachu umieszczono dodatkowe okna, co zaburzyło bryłę pałacu. Dach pokryto blachą, w miejsce położonej na nim wcześniej czerwonej dachówki ceramicznej. Od 1965 roku Pałac w Radziejowicach funkcjonuje jako Dom Pracy Twórczej. Obecnie często bywają tam pisarze, publicyści, aktorzy, filmowcy, muzycy i plastycy. Stałymi bywalcami Radziejowic był m.in. Jerzy Waldorff.

Pałac był wielokrotnie wykorzystywany do organizacji koncertów muzycznych i do wykładów Szkoły Wajdy. W 2015 i 2016 roku był miejscem pobytu uczestniczek programu Projekt Lady.

Zameczek

W murach tego obiektu znajdują się pozostałości najstarszej siedziby rodu Radziejowskich, która miała formę wieży obronnej. Wieża została rozbudowana w 1512 roku przez Mikołaja Radziejowskiego, gdy został wojewodą płockim. Po umieszczenie głównej siedziby w nowym pałacu, Zameczek popadł w ruinę, do czasu, gdy na początku XIX wieku Józef Wawrzyniec Krasiński polecił odbudować zameczek w stylu neogotyckim. Na elewacji wmurowano też wtedy fragmenty starszej kamieniarki i herbów poprzednich właścicieli Radziejowic, co uchroniło te elementy przed zniszczeniem i rozproszeniem. W XIX wieku zbudowano też galerię łączącą "Zameczek" z pałacem. Obecnie jest to budowla mieszcząca pałacową kuchnię i dwa historyczne apartamenty wyposażone w dawne meble i obrazy.

Dwór

W parku znajduje się niewielki dworek – dawna siedziba administratora folwarku - o typowej architekturze szlacheckiej. Po 1970 roku podczas przebudowy obiekt został pozbawiony tynków i zmieniono formę ganku wejściowego. Mieści się tam współcześnie 12 pokoi hotelowych i mały salonik z fortepianem. Na miejscu samego folwarku znajduje się natomiast XIX-wieczna kuźnia, zaadaptowana na salę konferencyjną.

Kuźnia

Budynek był dawniej zwany Hamerownią i powstał na początku XIX wieku podczas przebudowy majątku przez rodzinę Krasińskich. Wyremontowany w latach 80. XX wieku. Obecnie służy jako miejsce warsztatów artystycznych, konferencji oraz bankietów.

Willa Szwajcarska

W latach 60. XX wieku na terenie zespołu pałacowo-parkowego powstała także tzw. "Willa Szwajcarska"; mieści ona zaplecze administracyjne i pokoje gościnne. Podczas bduowy gmachu odkryto mury wcześniejszej budowli istniejącej w tym miejscu, jednak nie zostały one wyeksponowane.

Czworaki

Budynki przeznaczone do 1945 roku dla służby pałacowej. Obecnie mieszczą dwupoziomowe apartamenty.

Park

Obecny park zaczęto kształtować w 1817 roku w formie krajobrazowego parku angielskiego, wg projektu francuskiego pułkownika Aleksandra d’Alphonce’a de Saint Omer. Na terenie parku znajdują się wpisane na listę pomników przyrody aleja lipowa i aleja jesionowa oraz okaz miłorzębu dwuklapowego. W 2 połowie XX wieku rozpoczęto prezentować w nim rzeźby.

Bibliografia

• Oficjalna strona Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach. [dostęp 2011-07-29].

Linki zewnętrzne

• Radziejowice – galeria zdjęć. [dostęp 2011-07-29].