Krzyż heraldyczny

Krzyż heraldyczny – element tarczy, jedno z popularnych godeł herbowych. Zachodnia heraldyka zna około 300 krzyży heraldycznych, jednakże w polskiej heraldyce szlacheckiej stosowano tylko kilkanaście, m.in.: krzyż kawalerski i ćwiekowy, a także półtorakrzyż, półtrzeciakrzyż, krzyż potrójny, krzyż rozdarty, krzyż grecki i łaciński.

Krzyż może występować na tarczy herbowej jako figura zaszczytna, tj. sięgająca brzegów tarczy, najczęściej w tej formie bywa stosowany krzyż grecki, łaciński, św. Andrzeja, rozdarty lub kawalerski. Nie sięgając brzegów tarczy te krzyże tworzą figury uszczerbione. Pozostałe formy krzyża zaliczyć należy do obszernej grupy mobiliów herbowych, tj. godeł heraldycznych niebędących figurami wynikłymi z podziału tarczy, a przedmiotami czy symbolami umieszczanymi w tarczy luźno, pojedynczo lub grupami.

Przykłady krzyży heraldycznych

• 
  ćwiekowy
• 
  grecki
• 
  jerozolimski
• 
  kawalerski
• 
  kotwicowy
• 
  kulowy
• 
  laskowany
• 
  liliowy
• 
  łaciński
• 
  łapowy
• 
  maltański
• 
  papieski
• 
  patriarchalny
• 
  podwójny (lotaryński)
• 
  półtorakrzyż
• 
  półtrzeciakrzyż
• 
  rozdarty
• 
  strzałkowy
• 
  św. Andrzeja (saltire)
• 
  trójlistny
• 
  zdwojony

Bibliografia

• Alfred Znamierowski, "Insygnia, symbole i herby polskie", Warszawa 2003
• Sławomir Górzyński, Jerzy Kochanowski, "Herby szlachty polskiej", Warszawa 1990