Cep (narzędzie): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
m Wycofano edycję użytkownika 89.10.159.130 (dyskusja). Autor przywróconej wersji to Snoflaxe. Znacznik: Wycofanie zmian |
Tak Znaczniki: Wycofane VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[Plik:Battage à Fléau.jpg|thumb|Młócenie zboża za pomocą cepów]] |
[[Plik:Battage à Fléau.jpg|thumb|Młócenie zboża za pomocą cepów]] |
||
[[Plik:Cep gazwa 0211.jpg|thumb|Gązwa – rzemienne połączenie dzierżaka z bijakiem]] |
[[Plik:Cep gazwa 0211.jpg|thumb|Gązwa – rzemienne połączenie dzierżaka z bijakiem]] |
||
'''Cep''' – Filip Wiśniowski |
|||
'''Cep''' – [[narzędzie rolnicze]] służące do ręcznego młócenia zboża, czyli oddzielania ziarna od kłosów. |
|||
== Budowa == |
== Budowa == |
||
Wersja z 08:49, 15 maj 2024
Cep – Filip Wiśniowski
Budowa
Cep zbudowany jest z dwóch kijów: dzierżaka (dłuższego) i bijaka (krótszego, zwykle dębowego). Ich cieńsze końce połączone są rzemieniem (czasem wysuszoną skórą z węgorza[1]) – zwanym gązwą lub gackiem, a na Zamojszczyźnie kapicą – lub metalowym przegubem, nazywanym ósemką.
Encyklopedia rolnictwa z 1898 roku podaje[2]:
Cepy składają się z dzierżaka i bijaka złączonych rzemieniem, czyli t. zw. kapą. Bijak jest to gładki kawałek drzewa długości około 63 cm, wagi 2 kg; dzierżak powinien sięgać młócącemu przynajmniej do podbródka, czyli mieć 125 - 190 cm długości. Wydajność młocki cepem jest różna, dobry młocek jest w stanie zmłócić bez wiania: pszenicy lub żyta snopów 60 (po 9 kg), jęczmienia lub owsa 90 snopów (po 6 kg). Licząc zaś na miarę, ziarna oziminy 1,25 - 1,85 hl, jarzyny 1,85 - 2,5 hl.
Pomimo że młocka cepami stanowi jedną z najuciążliwszych robót gospodarskich, jednakże po dziś dzień jest jeszcze w drobnych gospodarstwach włościańskich ogromnie rozpowszechnioną, a nawet bywa w użyciu i w większych gospodarstwach folwarcznych, zwłaszcza gdy chodzi o przygotowanie prostej słomy na powrósła lub omłot do siewu jęczmienia i pszenicy mającej być przed rozsianiem zaprawianą siarczanem miedzi.
Młocka
Młócono, trzymając cep za dzierżak i uderzając bijakiem w rozłożone na klepisku (lub innym twardym płaskim podłożu) zboże. Młócący musiał tak uderzać cepem, aby za każdym razem bijak uderzał całą swoją długością w warstwę zboża na klepisku (w przeciwnym wypadku pojawiały się znaczne siły reakcji na dzierżak oraz mogło nastąpić zgniatanie ziaren). Zaletą cepa była możliwość uzyskania ziarna i prostej słomy, koniecznej do krycia dachów strzechą.
Cep współcześnie
W czasach współczesnych młócenie cepem zostało wyparte przez omłot mechaniczny w młocarniach. Jeden z typów młocarni zwany jest cepówką, gdzie elementem bębna młócącego jest metalowa listwa zwana cepem. Bęben młócący ma zwykle od 6 do 10 cepów.
W mowie potocznej zwrot proste jak budowa cepa (lub proste jak konstrukcja cepa) oznacza nieskomplikowaną i oczywistą zasadę działania.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Justyna Masłowiec: Cep. Witryna internetowa Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie.
- ↑ Encyklopedia rolnictwa. T. VII: Młocarnia - Nawozy. Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, 1898, s. 2.