Narcyz żonkil: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Nie podano opisu zmian Znaczniki: Wycofane VisualEditor Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej) |
|||
Linia 30: | Linia 30: | ||
{{Wikicytaty|związanych z żonkilem|Żonkil}} |
{{Wikicytaty|związanych z żonkilem|Żonkil}} |
||
'''Narcyz żonkil, żonkil''' (''Narcissus jonquilla'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[gatunek (biologia)|gatunek]] roślin z rodziny [[amarylkowate|amarylkowatych]]. Nazwa pochodzi od [[język francuski|francuskiego]] słowa ''jonquille'' (żonkil, żółty narcyz), które to słowo wywodzi się z kolei od [[język hiszpański|hiszpańskiego]] ''junquillo'' – zdrobnienia od ''junco'' (trzcina, sitowie). Na naturalnych stanowiskach rośnie dziko w Portugalii i Hiszpanii<ref>{{Cytuj stronę |url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=25033 |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|data dostępu = 2016-04-18}}</ref>. Od gatunku tego pochodzi wiele [[mieszaniec|mieszańców]], które ogrodnicy zaliczają do 7 grupy narcyzów (mieszańce jonquilla)<ref name=A>{{Botanica2005}}</ref>. |
'''Narcyz żonkil, żonkil''' (''Narcissus jonquilla'' [[Karol Linneusz|L.]]) – [[gatunek (biologia)|gatunek]] roślin z rodziny [[amarylkowate|amarylkowatych]]. Nazwa pochodzi od [[język francuski|francuskiego]] słowa ''jonquille'' (żonkil, żółty narcyz), które to słowo wywodzi się z kolei od [[język hiszpański|hiszpańskiego]] ''junquillo'' – zdrobnienia od ''junco'' (trzcina, sitowie). Na naturalnych stanowiskach rośnie dziko w Portugalii i Hiszpanii<ref>{{Cytuj stronę |url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=25033 |tytuł=Germplasm Resources Information Network (GRIN)|data dostępu = 2016-04-18}}</ref>. Od gatunku tego pochodzi wiele [[mieszaniec|mieszańców]], które ogrodnicy zaliczają do 7 grupy narcyzów (mieszańce jonquilla)<ref name=A>{{Botanica2005}}</ref>.Acha fajnie. To są łajf kilery. |
||
== Morfologia == |
== Morfologia == |
Wersja z 12:57, 17 maj 2024
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
narcyz żonkil |
Nazwa systematyczna | |
Narcissus jonquilla L. Sp. Pl.: 290 (1753) | |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
brak danych
|
Narcyz żonkil, żonkil (Narcissus jonquilla L.) – gatunek roślin z rodziny amarylkowatych. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa jonquille (żonkil, żółty narcyz), które to słowo wywodzi się z kolei od hiszpańskiego junquillo – zdrobnienia od junco (trzcina, sitowie). Na naturalnych stanowiskach rośnie dziko w Portugalii i Hiszpanii[4]. Od gatunku tego pochodzi wiele mieszańców, które ogrodnicy zaliczają do 7 grupy narcyzów (mieszańce jonquilla)[5].Acha fajnie. To są łajf kilery.
Morfologia
U typowej formy gatunku na jednym pędzie osadzonych jest 2–6 pachnących kwiatów, barwy żółtej i mają żółty przykoronek krótszy od płaskich listków okwiatu[5]. Mieszańce jonquilla zachowują te cechy gatunku macierzystego[5]. Na pędzie znajduje się zwykle 2 lub więcej kwiatów, a wysokość całego pędu wraz z kwiatami wynosi do 38 cm[5].
Zastosowanie
Ze względu na swoje duże, jaskrawe kwiaty i wczesną porę kwitnienia uprawiany jest w gruncie na rabatach i w trawnikach jako roślina ozdobna. Często wykorzystywany jest też na kwiat cięty, w wodzie długo zachowuje świeżość. W Polsce często uprawiany jest w ogrzewanych szklarniach i pędzony dla przyspieszania kwitnienia. Tak przyspieszone narcyzy sprzedaje się w doniczkach lub na kwiat cięty bardzo wczesną wiosną, a nawet w zimie.
Kultywary (niektóre)
- 'Stratosphere' – ma na pędach po 3 kwiaty o złotożółtym przykoronku nieco ciemniejszym od listków okwiatu
- 'Trevithian' – ma na pędzie 1–3 kwiaty o różowożółtym kolorze
- 'Sweetness' – kwiaty złotożółte o bardzo wydłużonych listkach okwiatu
Uprawa
Nie ma specjalnych wymagań co do gleby i można go uprawiać na każdej glebie ogrodowej, najlepiej jednak rośnie na glebie próchnicznej i stale wilgotnej. Oprócz nawożenia i odchwaszczania nie wymaga innych zabiegów pielęgnacyjnych. Wytwarza stale cebule przybyszowe, za pomocą których łatwo go rozmnażać. Wykopuje się je pod koniec czerwca lub z początkiem lipca, gdy pęd naziemny zaczyna już obumierać, przechowuje w chłodnym i ciemnym pomieszczeniu i sadzi we wrześniu. Po kilku latach uprawy wskutek wytwarzania cebulek przybyszowych roślina nadmiernie zagęści się i słabo kwitnie, należy wówczas (po przekwitnieniu rośliny) cebulki przerzedzić.
Obecność w kulturze i symbolice
Żonkil jest symbolem pamięci o powstaniu w getcie warszawskim[6][7].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).
- ↑ Narcissus jonquilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2016-04-18].
- ↑ a b c d Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ Akcja społeczno-edukacyjna Żonkile 2013 [online], Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie, 2013 [dostęp 2023-05-08] .
- ↑ Anna Sobańda , Dlaczego żółte żonkile są symbolem powstania w getcie warszawskim? Kryje się za tym tajemnicza postać [online], TOK FM, 19 kwietnia 2022 [dostęp 2023-05-08] .
Bibliografia
- Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.
- EoL: 1004076
- EUNIS: 185502
- Flora of North America: 200028069
- GBIF: 2858909
- identyfikator iNaturalist: 57130
- IPNI: 66066-1
- ITIS: 503926
- NCBI: 54852
- Plant Finder: 275814
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-281942
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:66066-1
- Tela Botanica: 43567
- identyfikator Tropicos: 1201416
- USDA PLANTS: NAJO