Ismelia wieńcowa

Ismelia wieńcowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	ismelia
Gatunek	ismelia wieńcowa
	Nazwa systematyczna
	Ismelia carinata (Schousb.) Sch.Bip.; P.B.Webb & S.Berthelot, Hist. Nat. Iles Canaries 3(2; 2): 271 (1844)
Synonimy
	Chrysanthemum assakae Caball.; Chrysanthemum carinatum Schousb.; Chrysanthemum tricolor Andrews; Glebionis carinata (Schousb.) Tzvelev; Ismelia versicolor Cass. in G.-F.Cuvier; Matricaria carinata (Schousb.) Poir.;
	Chrysanthemum assakae Caball.; Chrysanthemum carinatum Schousb.; Chrysanthemum tricolor Andrews; Glebionis carinata (Schousb.) Tzvelev; Ismelia versicolor Cass. in G.-F.Cuvier; Matricaria carinata (Schousb.) Poir.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ismelia wieńcowa, złocień trójbarwny^[4] (Ismelia carinata (Schousb.) Sch.Bip.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Zaliczany do monotypowego rodzaju ismelia Ismelia lub włączany do rodzaju Glebionis. Jest endemitem Maroka, gdzie rośnie na wydmach i nizinach wzdłuż wybrzeża atlantyckiego^[5]. Roślina jest popularnie uprawiana jako ozdobna dla okazałych kwiatostanów, w tym także w różnych, wielobarwnych odmianach^[6]. W Chinach młode pędy spożywane są jako warzywo^[7]. Dziczeje z upraw i jako gatunek introdukowany występuje w różnych krajach północnej Afryki^[5], Europy, Azji i w zachodniej części Ameryki Północnej^[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina jednoroczna o pędzie nagim, wysokości zwykle do 40 cm^[5], rzadziej do 1 m, prosto wzniesionym, słabo rozgałęzionym^[6].
Liście: Skrętoległe^[6]. Dolne i środkowe siedzące, przy czym najniższe zamierają w czasie kwitnienia^[7]. Blaszka nieco mięsista, głęboko pierzasto podzielona^[6], pojedynczo lub podwójnie, z odcinkami trójdzielnymi^[5]. Końcowe odcinki równowąskie lub jajowate^[7]. Liście osiągają do 10 cm długości^[7].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki na szczytach pędu pojedyncze lub zebrane po kilka w luźne baldachogrono^[6]^[7]. Okrywa kubeczkowata, o średnicy od 1,5 do 3 cm. Pokryta listkami obłonionymi na brzegu, wyrastającymi w czterech rzędach^[7]. Brzeżne kwiaty języczkowe żeńskie, białe, żółte lub czerwone, z odmiennie zabarwioną częścią nasadową. Wewnątrz koszyczka znajdują się obupłciowe kwiaty rurkowate z koronami purpurowymi lub czerwonymi^[6].
Owoce: Niełupki pozbawione puchu kielichowego. Te powstające z kwiatów rurkowatych są na przekroju trójkątne, z oskrzydlonym każdym z kantów. Te powstające z kwiatów brzeżnych są spłaszczone^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek z monotypowego rodzaju ismelia Ismelia Cass.^[3], w niektórych ujęciach systematycznych włączany do rodzaju Glebionis^[8]^[7]. Przez większą część XX wieku gatunek ten włączany był do szeroko wówczas ujmowanego rodzaju złocień Chrysanthemum jako Ch. carinatum lub też Ch. tricolor^[6]^[3].

Takson należy do podplemienia Glebionidinae, plemienia Anthemideae w podrodzinie Asteroideae rodziny astrowatych Asteraceae^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-10-29] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-10-29] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Ismelia carinata (Schousb.) Sch.Bip., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-29] .
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 55, 107. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c ^d Ismelia carinata [online], floramaroccana.fr [dostęp 2023-10-29] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 371. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zhu Shi, Christopher J. Humphries & Michael G. Gilbert: Glebionis Cassini. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-02-21].
↑ Oberprieler, C., Himmelreich, S. & Vogt, R.. A new subtribal classification of the tribe Anthemideae (Compositae). „Willdenowia”. 37, s. 89–114, 2007.
↑ Genus Glebionis Cass., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-10-29] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-10-29] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-10-29] (ang.).

[powo-3] Ismelia carinata (Schousb.) Sch.Bip., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-29] .

[gawrys-4] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 55, 107. ISBN 978-83-925110-5-2.

[maroc-5] Ismelia carinata [online], floramaroccana.fr [dostęp 2023-10-29] .

[philips-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 371. ISBN 0-333-74890-5.

[china-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Zhu Shi, Christopher J. Humphries & Michael G. Gilbert: Glebionis Cassini. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-02-21].

[ober-8] Oberprieler, C., Himmelreich, S. & Vogt, R.. A new subtribal classification of the tribe Anthemideae (Compositae). „Willdenowia”. 37, s. 89–114, 2007.

[grin-9] Genus Glebionis Cass., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-10-29] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]