Żeleźniki (województwo mazowieckie)
52°27′35″N 22°03′44″E/52,459722 22,062222| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
07-106[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WWE |
| SIMC |
0681454[5] |
Położenie na mapie gminy Miedzna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu węgrowskiego  | |
| 52°27′35″N 22°03′44″E/52,459722 22,062222[1]
| |
Żeleźniki – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, w gminie Miedzna[5][6]. Leży nad rzeką Miedzanką.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0681460 | Karpiny | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego.
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Miedznie[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość istnieje od XV wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1452 roku, kiedy Maciej Żeleźnicki wniósł skargę na Andrzeja Kosowskiego. Pierwsi znani Żeleźniccy nosili przydomek "Gomont". Później we wsi osiedlali się przedstawiciele innych rodów, też nazywani Żeleźnickimi. Wieś miała charakter mieszany - zarówno drobno-szlachecki, jak i chłopski. Do Żeleźnickich należała też wieś Poszewka[8]
Po rozbiorach Polski wieś znalazła się w zaborze rosyjskim. W XIX-wiecznym Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego miejscowość wymieniona jest w powiecie węgrowskim parafia Miedzna. Według spisu powszechnego pod koniec XIX wieku we wsi było 19 domów, w których mieszkało 217 mieszkańców. Wieś liczyła w sumie 677 mórg powierzchni[9].
W 1802 roku w miejscowości urodził się Feliks Żochowski polski językoznawca, encyklopedysta oraz nauczyciel[10].
Historia administracyjna[edytuj | edytuj kod]
Dawniej współczesna wieś Żeleźniki podzielona była na dwie wsie, przedzielone potokiem Miedzanka, położone w dwóch różnych gminach i powiatach:
- Żeleźniki – na północ od potoku, w gminie Miedzna w powiecie węgrowskim, o kształcie ulicówki, liczące po koniec XIX wieku 217 mieszkańców[11],
- Żeleźniki – na południe od potoku, początkowo w gminie Dębe Nowe, następnie w gminie Chruszczewka w powiecie sokołowskim, o kształcie wsi rozproszonej, liczące po koniec XIX wieku 297 mieszkańców[12].
W 1933 roku wsie utworzyły odrębne gromady w swoich odpowiednich gminach, obie w województwie lubelskim:
- gromadę Żeleźniki w gminie Miedzna w powiecie węgrowskim – obejmującą wieś Żeleźniki,
- gromadę Żeleźniki w gminie Chruszczewka w powiecie sokołowskim – obejmującą wieś Żeleźniki.
1 kwietnia 1938 zarówno powiat węgrowski jak i sokołowski włączono do województwa warszawskiego[13].
Odrębność wsi przetrwała do końca sierpnia 1952. 1 września 1952 gromadę Żeleźniki wyłączono z gminy Chruszczewka w powiecie sokołowskim i włączono do gminy Miedzna w powiecie węgrowskim[14], po czym wsie i gromady połączono, i już jako jedna jednostka weszły wraz z reformą administracyjną w 1954 roku w skład gromady Miedzna (oprócz kolonii Żeleźniki, która w latach 1954-59 należała do gromady Poszewka)[15].
Gromada Miedzna przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej[16], po czym z kolejną reformą administracyjną 1 stycznia 1973 Żeleźniki weszły w skład reaktywowanej gminy Miedzna[17].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163624
- ↑ Wieś Żeleźniki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-31], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1621 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Lech Niepiekło, Parafia Miedzna i jej mieszkańcy, 2021, ISBN 978-83-950904-2-4.
- ↑ Żeleźniki 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 769.
- ↑ Massalski 2007 ↓.
- ↑ Żeleźniki 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 769.
- ↑ Żeleźniki 1(2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 769.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 39, poz. 271
- ↑ Uchwała Nr VI/10/22/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu węgrowskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67)
- ↑ Wykaz miast, osiedli i gromad: stan z dn. 1 I 1971 r., Cz. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny – Biuro Spisów, 1971.
- ↑ Uchwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 407).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Adam Massalski: "Słownik biograficzny. Nauczyciele szkół średnich rządowych męskich w Królestwie Polskim 1833-1862". Warszawa: Rytm, 2007, s. 488. ISBN 978-83-7399-315-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Żeleźniki 1(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 769.
- Żeleźniki 1(2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 769.
