5 Brygada Artylerii Ciężkiej

5 Brygada Artylerii Ciężkiej
	; Defilada żołnierzy 5 Brygady Artylerii Ciężkiej po zdobyciu Kołobrzegu, marzec 1945
	Historia
Państwo	Rzeczpospolita Polska
Sformowanie	1944
Rozformowanie	1945
	Tradycje
Nadanie sztandaru	29 listopada 1944
Rodowód	5 Pułk Artylerii Ciężkiej
Kontynuacja	80 Pułk Artylerii Ciężkiej
	Dowódcy
Pierwszy	płk Artur Hulej
Ostatni	gen. bryg. Włodzimierz Kierp
	Organizacja
Dyslokacja	Poznań
Rodzaj wojsk	artyleria ciężka
Podległość	1 Armia WP
	Odznaczenia

5 Pomorska Brygada Artylerii Ciężkiej (5 BAC) – związek taktyczny artylerii ciężkiej ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Brygada została sformowana w Zaciszu pod Kiwercami^[3] na podstawie rozkazu nr 05 dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRR z 7 maja 1944 roku na bazie 5 pułku artylerii ciężkiej. Po zakończeniu działań wojennych brygada pełniła służbę okupacyjną na terenie Niemiec. W lipcu 1945 wróciła do kraju i została rozlokowana w Poznaniu.

We wrześniu 1945 roku brygada została rozformowana. Na jej bazie został utworzony 80 pułk artylerii ciężkiej, a jeden z jej dywizjonów posłużył do sformowania 82 pułku artylerii ciężkiej^[4].

30 września 1967 roku 31 Brygada Artylerii Armat przejęła dziedzictwo tradycji 5 Brygady Artylerii Ciężkiej i została przemianowana na 5 Pomorską Brygadę Artylerii Armat^[5].

Struktura organizacyjna

Dowództwo i sztab

bateria dowodzenia
3 × dywizjon artylerii ciężkiej
- 3 × bateria artylerii ciężkiej
park artyleryjski (plutony: dowodzenia, parkowy i materiałów pędnych i smarów)
kwatermistrzostwo (pluton gospodarczy)

Stan etatowy brygady liczył 1129 żołnierzy, w tym 116 oficerów, 308 podoficerów i 705 kanonierów.

Dowódcy brygady

płk Artur Hulej
gen. bryg. Włodzimierz Kierp

Dowódca 1 dywizjonu:

mjr Franciszek Juchniewicz^[6]

Dowódca 2 dywizjonu:

kpt. Bronisław Rakowski
mjr Jan Sołowiow

Dowódca 3 dywizjonu:

mjr Julian Pawłowski

Oficerowie:

Janusz Przymanowski

Podstawowy sprzęt brygady

Na uzbrojeniu i wyposażeniu brygady znajdowały się:

152 mm haubico-armata – 36
rusznice przeciwpancerne – 36
karabiny maszynowe – 18
samochody – 102
ciągniki – 45

Sztandar brygady

Sztandar ufundowany przez mieszkańców Wawra i wykonany przez miejscowe siostry felicjanki wręczono brygadzie 29 listopada 1944 roku^[1].

Opis sztandru:
Płat o wymiarach 92 × 92 cm, obszyty z trzech stron żółtą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą sześciu kółek i stalowego pręta. Drzewce z jasnego politurowanego drewna skręcane z dwóch części za pomocą stalowych okuć. Głowica w formie ażurowego liścia, wewnątrz którego podwójnie złożony orzeł tego samego typu co noszony na czapce w 1 Dywizji Piechoty^[1].

Strona główna:
Na czerwonym tle haftowany białą nicią orzeł^[a]. Pod orłem haftowane skrzyżowane lufy armatnie. Wokół orła żółtą nicią haftowane napisy: „HONOR I OJCZYZNA”, „5-ta BRYGADA ARTYLERII CIĘŻKIEJ”. W rogach ponad gałązkami dębu i lauru, haftowanymi nićmi zielono-złotymi, haftowane żółtą nicią napisy i daty: „WAKINO 21.X.43”; „SMOLEŃSK 12.X.43”; „DOLSK 12.VI.44”; „PRAGA 14.IX.1944”^[1].

Strona odwrotna:
Na białym tle, pośrodku, haftowany i malowany kolorowo wizerunek św. Barbary. Wokół wizerunku napis haftowany żółtą nicią: „ŚWIĘTA BARBARO PROWADŹ NAS DO ZWYCIĘSTWA”^[1].

Uwagi

↑ dziób, nogi oraz promienie na skrzydłach złote

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Bigoszewska i Wiewióra 1974 ↓, s. 114-116.
↑ Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 35.
↑ Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 37.
↑ Kajetanowicz 2005 ↓, s. 45.
↑ Rozkaz Nr 025/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 września 1967 roku w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek (Dz. Roz. Tjn. MON Nr 10, poz. 53).
↑ https://twierdzakolobrzeg.pl/twierdza/rok-1945/208-oddzialy-polskie-i-radzieckie (dostęp: 14 XII 2022 r.

Bibliografia

Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943–1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii, Cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.

[7] ziób, nogi oraz promienie na skrzydłach złote

[CITEREFBigoszewskaWiewióra1974114-116-1] Bigoszewska i Wiewióra 1974 ↓, s. 114-116.

[CITEREFSobczak_(red.)197535-2] Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 35.

[CITEREFSobczak_(red.)197537-3] Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 37.

[CITEREFKajetanowicz200545-4] Kajetanowicz 2005 ↓, s. 45.

[5] Rozkaz Nr 025/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 30 września 1967 roku w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek (Dz. Roz. Tjn. MON Nr 10, poz. 53).

[6] ttps://twierdzakolobrzeg.pl/twierdza/rok-1945/208-oddzialy-polskie-i-radzieckie (dostęp: 14 XII 2022 r.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

Dywizje artylerii	2 DA 5 DA 1 DA Plot 3 DA Plot 4 DA Plot
Brygady artylerii	1 SBM 6 BAL 4 BAPpanc 9 BAPpanc 11 BAPpanc 14 BAPpanc 2 BAH 3 BAH 7 BAH 1 BAA 5 BAC 8 BAC 10 BAC
Pułki moździerzy (pm)	1 2 3 5 6 (Szkolny) 8 10 11
Pułki artylerii lekkiej (pal)	1 2 3 5 6 22 23 33 34 35 36 37 38 39 40 43 45 48
Pułki artylerii przeciwpancernej (pappanc)	4 19 20 29 30 31 53 56 58 63 72 78
Pułki artylerii haubic (pah)	7 8 9 10 11 12 44 47 50
Pułki artylerii przeciwlotniczej (paplot)	15 16 17 18 26 32 61 66 69 75 77 79 81 83
Wyposażenie	120 mm moździerz ZiS 3 ZiS 2 M 30 MŁ 20 61 K KS 12

Rodowód	Związek Patriotów Polskich PSZ w ZSRR (1943–1944) Armia Ludowa
Instytucje centralne	Naczelne Dowództwo (1944) Sztab Główny ND Główny Sztab Formowania Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień Główny Zarząd Polityczno-Wychowawczy Główne Kwatermistrzostwo
Formacje	1 AWP 2 AWP piechota na froncie wsch. broń pancerna na froncie wsch. artyleria na froncie wsch. Wojska Ochrony Pogranicza Wojskowa Służba Wewnętrzna
Struktura organizacyjna	OdB 1 Korpusu PSZ w ZSRR OdB WP w 1949 OdB WP w okresie stalinizmu OdB WP na przełomie lat 50/60 XX w. WP w latach 80.
Działania wojsk	bitwa pod Lenino przyczółki pod Dęblinem i Puławami przyczółek warecko-magnuszewski przyczółki warszawskie Praga Warszawa przełamanie Wału Pomorskiego operacja pomorska bitwa o Kołobrzeg forsowanie Nysy operacja łużycka forsowanie Odry operacja berlińska GO Rzeszów akcja „Wisła” GO Wisła Poznański Czerwiec Operacja „Dunaj” Grudzień 1970 wzgórza Golan stan wojenny w Polsce
Stalinizm w wojsku	Główny Zarząd Informacji obława augustowska walka z partyzantką niepodległościową i antykomunistyczną proces Tatar-Utnik-Nowicki proces generałów Uroczysko Baran Wojskowy Korpus Górniczy Kwatera na Łączce
Szkolnictwo wojskowe	ASG WAP WAT WAM WSOWOP WSOWZ SOR TOSWLot COS WSW