Aleksander Józef Szembek (1749–1803)

Aleksander Szembek

generał lejtnant
Pełne imię i nazwisko	Aleksander Józef Szembek
Data urodzenia	28 lutego 1749
Data śmierci	29 kwietnia 1803
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego

Aleksander Józef Szembek herbu własnego (ur. 28 lutego 1749, zm. 29 kwietnia 1803) – generał lejtnant wojsk rosyjskich od 1798 roku, generał major wojsk koronnych, generał adiutant królewski w 1773 roku, fligel adiutant królewski w 1766 roku, pułkownik wojsk koronnych w 1775 roku, starosta szczercowski, wolnomularz.

Jedyny syn Franciszka Jakuba Szembeka i jego drugiej żony Marianny z Sułkowskich.

W młodości kształcił się za granicą. W 1767 roku przystąpił do konfederacji radomskiej. W czasie Sejmu Rozbiorowego wszedł jako w komisarz ze stanu rycerskiego do asesorii koronnej, powołany do asesorii koronnej w 1775 roku. 14 grudnia 1776 roku objął funkcję pułkownika komenderującego w Regimencie Pieszym Ordynacji Rydzyńskiej nr 10 pod szefostwem Augusta Sułkowskiego.

W 1790 roku przeszedł na służbę rosyjską i w stopniu generała majora został dowódcą Nowogrodzkiego Pułku Muszkieterów Dywizji Jekatyrynosławskiej. Jako brygadier jazdy wojsk rosyjskich uczestniczył w kampanii przeciwko Rzeczypospolitej, w bitwie pod Zieleńcami, Dubienką i Markuszowem.

W 1780 roku należał do warszawskiej loży masońskiej Gwiazda Północna, w latach 1781-1782 był namiestnikiem loży Świątynia Izis, a w latach 1781-1783 Mistrzem Obrzędu Wielkiej Loży Narodowej Wielkiego Wschodu. Odznaczony Orderem Świętego Stanisława. W 1793 roku Katarzyna II nadała mu Order Świętego Włodzimierza III klasy.

Żonaty z Marianną Trzcińską, miał syna Józefa.

W literaturze często mylony ze swoim imiennikiem Aleksandrem Szembekiem (ok. 1739–1806).

Bibliografia

• Michał Dziewulski, Andrzej Haratym, Aleksander Szembek (1749–1803), w: Polski Słownik Biograficzny, tom XLVIII/1 zeszyt 196, Warszawa–Kraków 2012, s. 32-35.