Alfred Birkenmayer
major | |
Data i miejsce urodzenia |
29 maja 1892 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
4 czerwca 1977 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1930, 1939–1945 |
Siły zbrojne | |
Formacja | |
Jednostki | |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
Późniejsza praca |
dziennikarz |
Odznaczenia | |
Alfred Józef Birkenmayer, także Birkenmajer, ps. „Burmistrz”, „Straszewski” (ur. 29 maja 1892 w Krakowie, zm. 4 czerwca 1977 w Toronto)[1] – major Wojska Polskiego, pracownik polskiego wywiadu wojskowego, poseł na Sejm, publicysta, dziennikarz.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodził z rodziny o korzeniach niemieckich. Był synem Ludwika Antoniego (1855–1929), astronoma, historyka nauk ścisłych, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, i Zofii z Karlińskich, córki Franciszka Karlińskiego i Ludmiły z Luckerów (1861–1943). Miał liczne rodzeństwo; spośród braci Aleksander Ludwik był historykiem nauk ścisłych i filozofii oraz bibliotekoznawcą, Józef, profesorem, krytykiem literackim, poetą i tłumaczem, oraz Wincenty polonistą i znanym taternikiem[2].
Po zdaniu matury w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1910 r. członek Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. Z chwilą wybuchu I wojny światowej w szeregach armii austro-węgierskiej, a następnie Legionów Polskich, gdzie służył w artylerii. Po kryzysie przysięgowym musiał ukrywać się przed żandarmerią austriacką, działał w konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej w Małopolsce Wschodniej. Za tę działalność władze Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej wydały na niego wyrok śmierci. W latach 1918-1927 był oficerem Wojska Polskiego, służąc ze względu na znajomość języków obcych w Oddziale II Sztabu Generalnego. Brał udział w przygotowaniu Trzeciego Powstania Śląskiego, a w latach 1922–1924 kierował placówką „Brzoza” w Berlinie. Był też redaktorem pisma Polska Zbrojna. Z dniem 30 kwietnia 1928, „na własną prośbę o długoterminowy urlop”, został przeniesiony w stan nieczynny na przeciąg 12 miesięcy[3]. Z dniem 5 listopada 1928 został przeniesiony w stan nieczynny na przeciąg trwania kadencji sejmowej bez poborów[4]. Z dniem 1 września 1930 został powołany ze stanu nieczynnego z równoczesnym oddaniem do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I do prac przysposobienia wojskowego[5]. Z dniem 31 października 1930 został przeniesiony w stan spoczynku[6].
W 1928 z ramienia BBWR wybrany zastępcą posła, a w 1930 r. posłem na Sejm. Pełnił też funkcje dyrektora agencji telegraficznej "Express" i wicedyrektora agencji "Iskra", a w latach 1931-1934 redaktora naczelnego prorządowych wydawnictw prasowych Pomorskiej Spółdzielni Wydawniczej w Toruniu. Od 1934 r. kierownik sekretariatu wojewódzkiego BBWR w Wilnie. W 1935 r. przeszedł do pracy w Polskim Radio.
Z chwilą wybuchu II wojny światowej powrócił do pracy wywiadowczej. W 1940 r. został skierowany na placówkę w Belgradzie, której nie objął z powodu agresji Niemiec na Francję. Pod pseudonimem "Burmistrz" działał w placówkach wywiadowczych w Casablance i Madrycie, zajmując się przerzutem polskich żołnierzy do Wielkiej Brytanii. Aresztowany przez policję kolaboracyjnego rządu Vichy został skazany na 7 miesięcy więzienia. Po uwolnieniu przedostał się poprzez Maroko do Ottawy, gdzie do końca wojny światowej służył w wywiadzie. Po wojnie pozostał w Kanadzie, działał w Stowarzyszeniu Polskich Kombatantów[7][8][9].
Pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[1].
W 1920 r. ożenił się ze Zdzisławą z d. Jugan, a po jej śmierci, 17 stycznia 1931 z Konstancją Sandecką.
Ordery i odznaczenia[7][edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami – 7 lipca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[10]
- Krzyż Walecznych dwukrotnie
- Srebrny Krzyż Zasługi dwukrotnie
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej
- Order Świętego Sawy (jugosłowiański)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Alfred Józef Birkenmajer [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-09-20] .
- ↑ Birkenmajerowie [online], forumakademickie.pl [dostęp 2023-09-20] .
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928, s. 176.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1929, s. 31.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 308.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 19 grudnia 1930, s. 396.
- ↑ a b Kazimierz Przybyszewski , BIRKENMAYER Alfred Józef (Birkenmajer) pseud. Straszewski - E-WIETOR - Wielka Internetowa Encyklopedia Torunia [online], E-WIETOR, 10 czerwca 2011 [dostęp 2023-09-20] (pol.).
- ↑ Wygnani na zachodnią półkulę [online], Przystanek Historia [dostęp 2023-09-20] (pol.).
- ↑ Ludwik Grzebień , Jerzy Kochanowicz , Jan Niemiec , Słownik biograficzny wychowanków Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Chyrowie, 1886-1939, Kraków 2000, s. 49, ISBN 83-7097-772-3 .
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 156, poz. 227.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Agenci wywiadu RP (1918–1945)
- Kapitanowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Ludzie urodzeni w Krakowie
- Ludzie związani z Chyrowem
- Ludzie związani z Ottawą
- Ludzie związani z Toruniem
- Ludzie związani z Wilnem (II Rzeczpospolita)
- Majorowie Polskich Sił Zbrojnych
- Odznaczeni dwukrotnie Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Politycy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem
- Posłowie na Sejm II kadencji (1928–1930)
- Posłowie na Sejm III kadencji (1930–1935)
- Polscy dziennikarze
- Polacy odznaczeni Orderem św. Sawy
- Uczestnicy III powstania śląskiego
- Urodzeni w 1892
- Zmarli w 1977
- Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918
- Polacy pochodzenia niemieckiego