Arieh Ben-Tov
Data i miejsce urodzenia |
8 sierpnia 1923 |
---|---|
Data śmierci |
6 czerwca 1996 |
Zawód, zajęcie |
prawnik |
Odznaczenia | |
Arieh Ben-Tov właściwie Lejba Hassenberg (ur. 8 sierpnia 1923 w Będzinie, zm. 6 czerwca 1996 w Holandii) – polski prawnik żydowskiego pochodzenia, przewodniczący Związku Żydów Będzińskich, wieloletni prezes Światowego Związku Żydów Zagłębia, członek Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego i Rady Instytutu Pamięci Narodowej Yad Vashem[1][2].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Lejba był synem Icchaka i Fridy Hassenberg. Miał pięcioro rodzeństwa, trzy siostry: Sarę, Frumcie i Lunię, oraz dwóch braci: Izraela i Szloma. Ojciec nauczał religii. Lejba uczęszczał do Szkoły Rapaporta, a później do Liceum Humanistycznego Fürstenberga w Będzinie. W 1943 roku został wywieziony do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie zginęła cała jego rodzina. Później przebywał w obozie Monowice, skąd udało mu się na początku ewakuacji uciec do lasu. Ukrywał się do czasu wkroczenia wojsk radzieckich. Po wojnie na krótko osiedlił się w Częstochowie, skąd wraz z grupą młodzieży syjonistycznej wyruszył do Palestyny. Dotarł na Cypr, gdzie został internowany wraz z innymi. W Izraelu wstąpił do armii uczestniczył w wojnie wyzwoleńczej, po demobilizacji ukończył studia prawnicze i otworzył kancelarię prawną. Działał w Partii Progresywnej (rzecznik), należał do Partii Niezależnych Liberałów[3].
Ben-Tov był autorem książki Czerwony Krzyż spóźnia się: Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża a los Żydów węgierskich w latach 1943–1945. W swoich badaniach ustalił, że organizacja biernie przyglądała się deportacji węgierskich Żydów i nie robiła nic, żeby im zapobiec. Max Huber, ówczesny prezes Czerwonego Krzyża, wiedział o nazistowskich planach eksterminacji Żydów[4]. W książce i w wystąpieniach publicznych głosił, że świat biernie przyglądał się zagładzie Żydów, a organizacje międzynarodowe oskarżał o nazbyt nieśmiałe i niepewne działania. Uważał, że gdyby Czerwony Krzyż, mający siedzibę w Genewie, odważniej przeciwstawiał się Niemcom pod koniec wojny, nie musieliby zginąć Żydzi węgierscy.
Po 1989 roku często przyjeżdżał do Będzina. Współpracował z władzami samorządowymi i zabiegał o utrwalenie pamięci o przedwojennej będzińskiej społeczności żydowskiej. Dzięki jego staraniom postawiono obeliski w miejscach zburzonych przez Niemców synagog, umieszczono tablice na dawnych obiektach żydowskich, zorganizowano też wiele seminariów naukowych oraz wyjazd grupy polskiej młodzieży szkolnej do Izraela[5].
Zmarł nagle podczas pobytu na Kongresie Międzynarodówki Liberalnej w Holandii. Rok po śmierci Ben-Tova ukazała się książka noszącą tytuł Moje Credo. Publikacja została wydana w języku polskim przez syna zmarłego Archituva, pragnącego kontynuować dzieło ojca. W latach 90. XX w. w Izraelu powstał Ośrodek Nauki o Zagładzie im. Ariego Ben-Tova, którego pracami kieruje Archituv.
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP.
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Czerwony Krzyż spóźnia się: Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża a los Żydów węgierskich w latach 1943–1945[6], Sosnowiec 1996.
- Das Rote Kreuz kam zu spät : die Auseinandersetzung zwischen dem jüdische Volk und dem Internationalen Komitee vom Roten Kreuz im Zweiten Weltkrieg : die Ereignisse in Ungarn, Zürich : Ammann, 1990.
- Moje credo: książka o Ben-Tovie, Tel-Aviv 1997
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Biogramy | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-04-15] .
- ↑ Kronika Uniwersytecka - kwiecień 1996 [online], Gazeta Uniwersytecka UŚ [dostęp 2023-04-15] (pol.).
- ↑ Ben-Tow Arie (Lejba Hassenberg) – Fundacja Brama Cukermana [online] [dostęp 2023-04-15] (ang.).
- ↑ Special to The New York Times , Auschwitz Survivor Accuses the Red Cross, „The New York Times”, 20 sierpnia 1989, ISSN 0362-4331 [dostęp 2023-04-15] (ang.).
- ↑ Ocalić od Zapomnienia | [online], 17 maja 2015 [dostęp 2023-04-15] (pol.).
- ↑ Facing the Holocaust in Budapest : the International Committee of the Red Cross and the Jews in Hungary, 1943-1945 / Arieh Ben-Tov | Arieh Ben-Tov 1923-1996 (Institut Henry-Dunant ) | Institut Henry-Dunant | The National Library of Israel [online], www.nli.org.il [dostęp 2023-04-15] (ang.).