Batalion Elektrotechniczny

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Batalion Elektrotechniczny
Ilustracja
Odznaka pamiątkowa
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1925

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

5 sierpnia

Rodowód

Batalion Maszynowy

Dowódcy
Pierwszy

mjr Patryk O’Brien de Lacy

Ostatni

ppłk dypl. Ryszard Włodzimierz Zyms

Organizacja
Dyslokacja

Nowy Dwór Mazowiecki

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

saperzy

Podległość

Dowództwo Saperów

Multimedia w Wikimedia Commons
Jednostki saperskie WP w 1939

Batalion Elektrotechniczny – oddział saperów Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]

Batalion podlegał Dowództwu Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych. Był pododdziałem całkowicie zmotoryzowanym. Eksploatowano w nim między innymi ciągniki Citroën-Kegresse B2 10CV i C4P.

W sierpniu 1919, w garnizonie Warszawa, sformowany został batalion maszynowy saperów. W marcu 1921 Jednostka dyslokowana została do Nowego Dworu Mazowieckiego, a w 1925 przemianowana na batalion elektrotechniczny.

 Osobny artykuł: batalion maszynowy.

Wiosną 1933 batalion sformował morską kompanię reflektorów przeciwlotniczych, która przeniesiona została do Gdyni i podporządkowana dowódcy morskiego dywizjonu artylerii przeciwlotniczej. Do nowego pododdziału zostali przeniesieni z batalionu: kpt. Stefan Mustafa Hurko-Romeyko na stanowisko dowódcy kompanii, porucznicy Stanisław Włoga i Stanisław Nowicki oraz ppor. Mieczysław Strąk[1]. Kompania wyposażona była w reflektory Breguet 120 cm przewożone na ciągnikach Citroën-Kegresse. W kampanii wrześniowej 1939 pododdział walczył w obronie wybrzeża przy czym jeden pluton wszedł w skład załogi Rejonu Umocnionego „Hel”.

Z dniem 1 maja 1939 kompania hydrotechniczna pod dowództwem kpt. Aleksandra Gawina weszła w skład batalionu silnikowego[2].

9 sierpnia 1939 batalion (bez kompanii reflektorów plot. nr 14) liczył 34 oficerów i 100 podoficerów zawodowych[3].

Od 24 lutego 2004 tradycje batalionów: maszynowego (1919–1925), elektrotechnicznego (1925–1934) i silnikowego (1930–1939) kontynuuje 5 Ośrodek Przechowywania Sprzętu im. ppłk. Adama Szugajewa w Nowym Dworze Mazowieckim.

Mobilizacja w 1939[edytuj | edytuj kod]

C4P, model w Muzeum Techniki

Batalion był jednostką mobilizującą. Dowódca batalionu zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” był odpowiedzialny za przygotowanie i przeprowadzenie całości mobilizacji jednostek, wpisanych na tabelę mob. batalionu elektrotechnicznego[4]. W okresie zagrożenia, w grupie jednostek oznaczonych kolorem brązowym, podgrupa 2, mobilizowane był trzy kompanie reflektorów przeciwlotniczych (nr 11, 14 i 17). Natomiast w I rzucie mobilizacji powszechnej miało zostać zmobilizowanych dziewięć samodzielnych plutonów elektrotechnicznych (nr 11, 12, 13, 17, 19, 21, 22, 24 i 29) oraz pięć plutonów elektrotechnicznych specjalnych (nr 1, 4, 5, 7 i 8)[5]. Wszystkie jednostki zmobilizowane przez batalion elektrotechniczny należały, pod względem ewidencyjnym, do Ośrodka Zapasowego Saperów typ spec. nr 1 w Modlinie[5].

Wspomniany ośrodek zapasowy był mobilizowany, w II rzucie mobilizacji powszechnej, przez 1 batalion saperów. Dowódca ośrodka zapasowego w czasie mobilizacji wykorzystywał między innymi koszary batalionu elektrotechnicznego w Nowym Dworze[6]. Z nadwyżek mob. batalionu elektrotechnicznego w składzie ośrodka zapasowego miały być zorganizowane: jedna kompania elektrotechniczna, dowódca grupy reflektorów i jedna kompania reflektorów[6].

Kompanie reflektorów przeciwlotniczych były formowane według organizacji wojennej L.3111/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3111/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3111/mob./mat., natomiast jednostki elektrotechniczne były formowane według organizacji wojennej L.3110/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3110/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3110/mob./mat.[7]

Wyjaśnienia wymaga faktyczna ilość i wielkość zmobilizowanych przez batalion elektrotechniczny pododdziałów. Zgodna jest ilość jedynie zmobilizowanych kompanii reflektorów przeciwlotniczych. Według różnych źródeł różna była ilość pododdziałów elektrotechnicznych:

Kompanie elektrotechniczne specjalne (przeszkód wysokiego napięcia):

  • według planu mobilizacyjnego (tabeli)[5] - nie przewidywano sformowania,
  • według ustaleń autorów Alfreda Kabaty i Zdzisława Cuttera - zmobilizowano, dwie[8][a].

Plutony elektrotechniczne specjalne (przeszkód wysokiego napięcia):

  • według planu mobilizacyjnego (tabeli)[5] - miało zostać zmobilizowanych 5 (1, 4, 5, 7, 8),
  • według ustaleń autorów Alfreda Kabaty i Zdzisława Cuttera - 6[8][b].

Plutony elektrotechniczne:

  • według planu mobilizacyjnego (tabeli)[5] - 9 plutonów,
  • według ustaleń autorów Alfreda Kabaty i Zdzisława Cuttera - zmobilizowano, dwa plutony[8][c],

Stacje (plutony) elektrowagonowe[d].

Specjalnymi plutonami elektrotechnicznymi dysponował Naczelny Wódz, zależnie od potrzeb frontu przydzielając je do dyspozycji armii. Zadaniem plutonu była budowa różnego rodzaju przeszkód wysokiego napięcia, badanie, przeciwdziałanie i niszczenie linii wysokiego napięcia nieprzyjaciela oraz prace z zakresu innych robót elektrotechnicznych[12]. Stan etatowy plutonu z drugiej połowy lat 20. XX w. stanowiło 3 oficerów, 70 szeregowców, 31 koni, 8 wozów (2 generatorowe, 2 transformatorowe, 2 techniczne i 2 bagażowo-żywnościowe)[13].

Armia posiadała organicznie jeden pluton elektrotechniczny. Zadaniem plutonu był:

  • napęd elektryczny maszyn roboczych, używanych przez kompanie, plutony i parki saperskie,
  • oświetlanie kwater głównych wielkich jednostek,
  • naprawa zniszczonych zakładów przemysłowych o znaczeniu wojennych jak: elektrownie, tartaki, młyny itp.,
  • współpraca ze specjalnymi plutonami elektrotechnicznymi przy budowie przeszkód wysokiego napięcia, względnie samodzielna budowa tych przeszkód,
  • niszczenie zakładów i instalacji elektrycznych,
  • obsługa małych reflektorów żarowo-elektrycznych dla potrzeb piechoty[13].

Stan etatowy plutonu z drugiej połowy lat 20. XX w. stanowił 1 oficer, 28 szeregowców, 2 samochody ciężarowe (3 tonowe). Pluton składał się z dowódcy plutonu (z pocztem), taboru i dwóch stacji elektrycznych. Pluton posiadał 3 zespoły elektryczne „Winton” (dwa zespoły z obsługą, jeden zespół zapasowy)[13].

Zmobilizowane jednostki planowano przydzielić następująco:

  • Armii „Kraków” – plutony elektrotechniczne specjalne nr 5 i 7 oraz samodzielne plutony elektrotechniczne nr 12 i 13[14],
  • Armii „Łódź” - jeden specjalny plutony elektrotechniczny,
  • Armii „Poznań” – samodzielne plutony elektrotechniczne nr 21 i 22[15],
  • Armii „Pomorze” - dwa specjalne plutony elektrotechniczne,
  • Armii „Modlin” - jeden specjalny i dwa samodzielne plutony elektrotechniczne,
  • Odwód NW - 1 kompania elektrotechniczna specjalna,
  • OPL Kraju – kompanie reflektorów plot. nr 11, 14 i 17.

Batalion elektrotechniczny miał zmobilizować w 1939:

  • kompanię reflektorów przeciwlotniczych nr 14, wyposażoną w: 12 sztuk reflektorów zdalnie sterowanych 150 cm Sautter-Harlè wz.1928 przewożonych na przyczepkach jednoosiowych ciągnionych przez ciągniki C4P, 4 nasłuchowniki Goerz z teletransmisją przekaźnikową, 3 aparaty obserwacyjne Sautter-Harlè Mle.37, 1 aparat SIA do reflektorów kierunkowych, 8 regulatorów ruchu Sautter-Harlè Mle.37 do reflektorów towarzyszących, 12 przyczepkowych elektrowni E.P.II. Oraz nie mniej niż 36 ciągników C4P[16].
  • kompanie reflektorów przeciwlotniczych nr 11 i 17, wyposażone w reflektory 120 cm Maison Breguet wz.1931 przewożone na przyczepkach jednoosiowych ciągnionych przez ciągniki Citroën-Kegresse P.17[17] oraz reflektory 120 cm Renault-B.B.T. wz.1925/38 przewożone na przyczepkach jednoosiowych ciągnionych przez samochód ciężarowy Renault MV[18].
  • 2 kompanie elektrotechniczne specjalne (przeszkód wysokiego napięcia), trakcja konna, Jeden zaprzęg konny artyleryjski ciągnął jaszcz artyleryjski przy którym był sprzężony agregat prądotwórczy, drugi zaprzęg artyleryjski ciągnął jaszcz artyleryjski, z którym sprzężona była prądnica, 4 wozy taborowe ze sprzętem instalacyjnym i narzędziami, na pozostałych wozach jechała reszta kompanii, dowódca kompanii konno wierzchem[19].
  • 2 (9) samodzielne(ych) plutony(ów) elektrotechniczne(ych),
  • 6 (5) plutonów elektrotechnicznych specjalnych.

Elektrownie Polowe (E.P.) występujące na wyposażeniu zmobilizowanych kompanii i plutonów elektrotechnicznych specjalnych:[20]

  • prądu zmiennego Adler,
  • prądu zmiennego Adler, przebudowana,
  • prądu zmiennego E.P.Z.

Działania bojowe zmobilizowanych jednostek batalionu elektrotechnicznego.[edytuj | edytuj kod]

Batalion w ramach mobilizacji alarmowej w grupie brązowej rozpoczął czynności 24 sierpnia 1939 i zakończył przed upływem 36 godzin. Pozostałe jednostki mobilizowane w ramach I i II rzutu sformowano od 2 do 4 września 1939

kompanie reflektorów przeciwlotniczych nr 11, 14 i 17

27 sierpnia kompanie nr 11 i 17 przybyły do Warszawy i zajęły wyznaczone w planie obrony plot. stanowiska, stacjonująca w koszarach 1 pułku artylerii przeciwlotniczej w Warszawie 14 kompania reflektorów przeciwlotniczych po uzupełnieniu wyposażenia zajęła swój rejon. 1 września dowództwo grupy reflektorów obejmującej trzy kompanie objął mjr Ludwik Gabriel, dotychczasowy dowódca kompanii nr 11. Wszystkie trzy kompanie reflektorów do 4 września zajmowały swoje stanowiska, w tym czasie jedne raz uczestniczyły w odparciu nocnego nalotu lotnictwa niemieckiego na Warszawę[21]. 4 września wszystkie kompanie zostały dyslokowane do wschodniej części Warszawy na prawy brzeg Wisły oraz do miejscowości podwarszawskich; Jabłonny, Strugi, Marek i Zielonki oraz w pobliżu mostów i dworców kolejowych. 6 września kompanie 11 i 17 otrzymały rozkaz wymarszu do dyspozycji dowódcy OPL Ośrodka Lublin. W tym samym czasie 14 kompania otrzymała rozkaz dowódcy OPL Warszawy płk Kazimierza Barana obsadzenia stanowisk w pobliżu mostów na Wiśle w Warszawie[22]. Na rozkaz płk Barana 8 września w tym samym kierunku do dyspozycji dowódcy Ośrodka OPL Lublin odjechała kompania 14.

Kompanie wykonywały marsz nocami po zatłoczonych drogach w ciągu dnia biwakowały w lasach w obawie przed nalotami lotnictwa wroga. W okolicach Garwolina 14 kompania została zbombardowana 8 września w trakcie dnia poległo 7 żołnierzy, a 8-10 zostało rannych. 9 i 10 września kompanie dotarły do Lublina. Tam z dowództwa OPL otrzymały rozkaz dalszego marszu do Lwowa przez Zamość i Rawę Ruską[23]. 11 września kompanie zatrzymały się w rejonie lasów wokół Zamościa i Tomaszowa Lubelskiego. Mjr Gabriel i mjr Niedzielski niezależnie odjechali do Lwowa po rozkazy. W maszerującej w kierunku Lwowa 17 kompanii zabrakło paliwa do ciągników, w okolice jej postoju dołączyła 14 kompania. W okolicy Tomaszowa Lubelskiego pojawiły się zmotoryzowane oddziały niemieckiego XXII Korpusu Armijnego (mot.). W pobliżu zgrupowanych 14 i 17 kompanii zaczęły gromadzić się pododdziały i rozbitkowie. Po uzupełnieniu paliwa 13 września 14 i 17 kompanie podjęły dalszy marsz w kierunku Hrubieszowa, natomiast 11 kompania 12 września pod miejscowością Łabunie natknęła się na niemieckie czołgi i wycofała się w kierunku Włodzimierza Wołyńskiego nazajutrz osiągając jego okolice[24]. 15 września 14 i 17 kompanie dotarły w okolice Łucka, dołączył mjr Niedzielski do 17 kompanii oraz mjr Gabriel dowódca zgrupowania. Wszystkie kompanie maskując się w okolicznych lasach odpoczywały, konserwowały i naprawiały sprzęt 16 września.

17 września okolice Łucka były bombardowane przez lotnictwo niemieckie, rozpoznawało również lotnictwo sowieckie. Po otrzymaniu informacji o agresji sowieckiej 17 września o godz. 15.00 na pisemny rozkaz gen. bryg. Piotra Skuratowicza w lasach pozostawiono reflektory i inny sprzęt uszkadzając go i obie kompanie na samochodach i ciągnikach nocą 17/18 września podjęły marsz w kierunku „Przedmościa rumuńskiego”[25]. Ze względu na zajęcie Dubna, podjęto marsz na Horochów poprzez Stojanów, Radziechów, Chołojów, Połoniczna, Busk. 18 września wieczorem w Busku dołączyła 11 kompania. Maszerujące zgrupowanie w kierunku Lwowa we wsi Bałuczyn było ostrzeliwane przez dywersantów ukraińskich, ranny został jeden saper. 19 września po dojechaniu do miejscowości Unterwalden 25 km od Lwowa kolumna 11, 14 i 17 zmotoryzowane kompanii reflektorów przeciwlotniczych zostały ostrzelane przez czołgi sowieckie, w wyniku ostrzału rany odniosło 3 żołnierzy, a pozostali dostali się do niewoli i zostali rozbrojeni. Szeregowych w ilości ponad 600 osób zwolniono, oficerów około 20 osób zabrano do niewoli[26].

Tablica upamiętniająca żołnierzy Batalionu Elektrotechnicznego, Nowy Dwór Mazowiecki
  • dowódca grupy reflektorów – mjr sap. Ludwik Gabriel †1940 Charków[27]
Obsada personalna kompanii reflektorów plot. nr 14
  • dowódca kompanii – kpt. sap. inż. Romuald Januszkiewicz[e]
  • oficer techniczny – por. sap. Jerzy Mularski[f] †1940 Charków[30]
  • dowódca I plutonu – ppor. sap. rez. Franciszek Twarkowski[g]
  • dowódca II plutonu – ppor. sap. Leszek Jaworski[h] †1940 ULK
  • dowódca III plutonu – ppor. sap. rez. Robert Stanisław Przasnyski[i]
  • dowódca IV plutonu – ppor. sap. rez. Walerian Inocenty Zatchej †1940 ULK
  • dowódca plutonu łączności – ppor. sap. rez. pdsc. Ludgard Minakowski[j]
  • szef kompanii – sierż. Aleksander Seniuk
Obsada personalna kompanii reflektorów plot. nr 11
  • dowódca kompanii – kpt. sap. Józef Żuliński[k]
  • oficer techniczny – por. sap. Jerzy Przemysław Morawicz
  • dowódca plutonu – ppor. sap. Mieczysław Stefan Kubiak[l]
  • dowódca plutonu łączności – por. sap. Stanisław Zygmunt Ośródek
  • szef kompanii – st. sierż. Florian Kasica
  • por. sap. Jerzy Leon Łozina-Łoziński[m]
  • ppor. sap. rez. Stanisław Jezierski[n]
Obsada personalna kompanii reflektorów plot. nr 17
  • dowódca kompanii – mjr sap. Mieczysław Niedzielski
  • oficer techniczny – por. sap. Sergiusz Koleda[o] †1940 Charków[43]
  • dowódca plutonu – por. sap. rez. inż. Stefan Rogoziński[p]
  • dowódca plutonu łączności – por. sap. Jerzy Władysław Oster †1940 Charków[47]
  • szef kompanii – st. sierż. Stefan Podniesiński
1 kompania elektrotechniczna specjalna (przeszkód wysokiego napięcia)

2 września 1939 zakończono formowanie kompanii we wsi Okunin w pobliżu Nowego Dworu Mazowieckiego. Dowódcą kompanii był por. Stefan Gałaszkiewicz, kompania liczyła 60 żołnierzy. 2 września kompania o trakcji konnej przybyła się do Warszawy i na stacji Warszawa-Praga załadowana została do transportu kolejowego, a następnie po kilkakrotnym przetaczaniu po dworach i stacjach węzła warszawskiego wyładowana została 5 września na dworcu Warszawa-Główna. Podjęła marsz po zatłoczonych i bombardowanych drogach do Brześcia nad Bugiem. 6 września osiągnięto Dębe Wielkie, a 8 września kompania zatrzymała się w lasach pomiędzy Siedlcami i Białą Podlaską. Podczas tego postoju wybuchła strzelanina i miały się ukazać czołgi, na powyższe zdarzenia kompania rozbiegła się. Zebrała się jedynie grupa kilkunastu żołnierzy pod dowództwem plut. pchor. Eysmontta, która dotarła 13 września do Brześcia n/Bugiem, a 15 września do Kowla i dołączyła tam do Ośrodka Zapasowego Saperów Specjalnych nr 1[48].

Obsada personalna 1 kompanii elektrotechnicznej specjalnej

  • dowódca kompanii - por. Stefan Gałaszkiewicz
  • oficer kompanii - por. rez. Kowalewski
2 kompania elektrotechniczna specjalna

Kompania formowała się i kwaterowała w Bożej Woli koło Nowego Dworu Mazowieckiego. Dowódcą kompanii został kpt. Antoni Siedlecki, stan zmobilizowanej kompanii, to 4 oficerów, 1 podchorąży rezerwy, 4 podoficerów, 60 saperów. 6 września 1939 kompania otrzymała rozkaz wymarszu do Lublina, poprzez Jabłonnę, Warszawę, Garwolin, Ryki. Następnie z uwagi na zmianę sytuacji wojennej kompania około 12 września z okolic Lublina, poprzez Lubartów i Parczew pomaszerowała w kierunku Włodawy, którą osiągnięto 16 września[49]. Dalszy marsz odbywał się w kierunku „Przedmościa rumuńskiego”, w drodze do Chełma Lub. dotarła do kompanii informacja o agresji sowieckiej. Z uwagi na zajęcie Chełma Lubelskiego przez wojska sowieckie, zniszczono sprzęt, a część wozów i koni sprzedano. Z uwagi na okrążenie od południa, wschodu i zachodu podjęto marsz w kierunku odwrotnym do Warszawy. W trakcie marszu do uzbrojonej kompanii dołączyły grupy żołnierzy w dużej części bez broni, łącznie ok. 1000 żołnierzy, na terenach zamieszkałych przez ludność ukraińską toczono potyczki z licznymi grupami dywersantów, likwidując je. Po dojściu w okolice Lublina 30 września, żołnierze zgrupowani przy kompanii rozproszyli się, a kompania z uwagi na informacje o kapitulacji Warszawy, została rozwiązana. Zakopano broń, zniszczono dokumentację, a żołnierze podzieleni na grupy pomaszerowali w swoje rodzinne strony[50].

plutony elektrotechniczne

Planowane do Armii „Pomorze”, „Poznań” i „Łódź“ plutony nie dotarły do ich składu, w większości weszły one w skład zorganizowanej w Warszawie 8 września kompanii elektrotechnicznej. Brała ona udział zgodnie ze swoją specjalnością w obronie Warszawy do dnia 28 września. Zmobilizowane plutony dla Armii „Modlin” weszły w większości w skład garnizonu Modlina i wraz z nim skapitulowały 29 września 1939[51]. Dowódcą plutonu elektrotechnicznego specjalnego w Modlinie był pot. Tadeusz Sanetra[52]. Dowódcą jednego z samodzielnych plutonów elektrotechnicznych był ppor. sap. Jan Jerzy Cugowski, który 27 września 1939 w rejonie Włodawy dostał się do niewoli niemieckiej[53].

Żołnierze batalionu[edytuj | edytuj kod]

 Z tym tematem związana jest kategoria: Oficerowie batalionu elektrotechnicznego.
Dowódcy batalionu
Byli oficerowie batalionu, przed 1929 rokiem
Zastępcy dowódcy batalionu (od 1938 – I zastępca dowódcy)
Kwatermistrzowie (od 1938 – II zastępca dowódcy)
  • kpt. Stefan Romeyko (1929)
  • kpt Eugeniusz Szubert (1930[57])
  • mjr adm. (sap.) Władysław Błażejowski (1939)
Dowództwo batalionu w 1929
Kwatermistrzostwo batalionu w 1929
Oficerowie elektrowni, wodociągów i warsztatów w 1929

Organizacja i obsada personalna batalionu w 1929[edytuj | edytuj kod]

W dniu 5 sierpnia 1929 obchodzono 10-lecie batalionu, z tej okazji wykonano pamiątkowy album, w którym upamiętniono obsadę batalionu[58]:

  • Dowództwo:
    • mjr Zdzisław Podgórski – p.o. dowódcy batalionu
    • por. Aleksander Karhesy – adiutant
    • kpt. dr Aleksander Ciechanowski – naczelny lekarz
  • Kwatermistrzostwo:
    • kpt. Stefan Romeyko – kwatermistrz
    • por. Mieczysław Niedzielski – oficer materiałowy
    • por. Henryk Gołębiewski – oficer ewidencyjny
    • por. adm. Jan Wnęk – płatnik
    • por. Eugeniusz Telszewski – referent „Mob”
  • Elektrownie, wodociągi i warsztaty:
    • kpt. Antoni Żarski – kierownik elektrowni i stacji pomp wodociągowych
    • kpt. inż. Stanisław Derejski – zastępca kierownika elektrowni i pomp wodociągowych
    • por. Kazimierz Grüner – kierownik warsztatów elektromechanicznych i elektrowni szkolnej
    • por. Józef Żukowski – oficer warsztatowy
Obsada personalna batalionu w marcu 1939[59][q]
Stanowisko etatowe Stopień, imię i nazwisko Przydział we wrześniu 1939
dowódca batalionu ppłk Ryszard Włodzimierz Zyms OZSap. typ spec. nr 1
I zastępca dowódcy batalionu mjr Wacław Szpinko
adiutant por. sap. Wacław Kuciński[61] kompania reflektorów plot. nr ?
oficer sztabowy ds. wyszkolenia wakat
kierownik kursu lotników kpt. inż. Wacław Rafalski
lekarz medycyny por. lek. Marian Antoni Ostrowski OZSap. typ spec. nr 1
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) mjr adm. (sap.) Władysław Błażejowski
oficer mobilizacyjny kpt. sap. Edwin Jordan[r]
zastępca oficera mobilizacyjnego por. Robert Turbaczewski OZSap. typ spec. nr 1
oficer administracyjno-materiałowy por. Henryk Józef Jabłoński
oficer gospodarczy kpt. int. Piotr Dybaczewski
dowódca kompanii gospodarczej por. Dominik Włódarski
oficer żywnościowy ppor. sap. rez. pdsc. Mieczysław Zagórski
komendant parku por. Sergiusz Koleda kompania reflektorów plot. nr 17
zastępca komendanta por. sap. Zbigniew Józef Tomasini OZSap. typ spec. nr 1
dowódca plutonu łączności wakat
dowódca kompanii szkolnej mjr Mieczysław Niedzielski kompania reflektorów plot. nr 17
instruktor por. sap. Stanisław Lechosław Gierycz OZSap. typ spec. nr 1
por. Jerzy Władysław Oster kompania reflektorów plot. nr 17
por. sap. Eugeniusz Sidorowicz OZSap. typ spec. nr 1
ppor. Michał Sobolewski
dowódca plutonu podchorążych rezerwy por. Franciszek Sobiewski OZSap. typ spec. nr 1
dowódca 1 kompanii elektrotechnicznej por. Stefan Gałaszkiewicz
instruktor por. Józef Eugeniusz Krąpiec
por. Tadeusz Kazimierz Sanetra[52] pluton elektr. spec. nr ? w Modlinie
dowódca 2 kompanii elektrotechnicznej kpt. Antoni Siedlecki OZSap. typ spec. nr 1
instrukor ppor. sap. Zbigniew Musiałek 29 IV 1939 przeniesiony do 2 bmk
ppor. Żelisław Eligiusz Marian Kwiatkowski w VI 1939 przeniesiony do 2 bmk
dowódca kompanii hydrograficznej kpt. Aleksander Gawina 1 maja przeniesieni

do baonu silnikowego

instruktor por. Jerzy Ludwik Skupieński
dowódca kompanii reflektorów przeciwlotniczych mjr Ludwik Gabriel dowódca grupy reflektorów
instruktor ppor. Jan Jerzy Cugowski[53] samodz. pluton elektr. nr ?
ppor. Janusz Jabłonowski przeniesiony do 1 lub 2 bmk[64]
ppor. Mieczysław Stefan Kubiak kompania reflektorów plot. nr 11
dowódca kompanii doświadczalnej reflektorów plot. kpt. inż. Romuald Januszkiewicz kompania reflektorów plot. nr 14
instruktor ppor. Leszek Jaworski
ppor. rez. pdsc. Ludgard Minakowski
Oddelegowani na kurs: kpt. Ryszard Kalpas ?, †1940 Katyń[65]
kpt. Stanisław Włoga ?, †1940 Charków[66]
por. Jerzy Mularski kompania reflektorów plot. nr 14
por. Władysław Osiński
por. Stanisław Zygmunt Ośródek kompania reflektorów plot. nr 11

Symbole batalionu[edytuj | edytuj kod]

Odznaka pamiątkowa
 Osobny artykuł: Odznaka pamiątkowa jednostki wojskowej.

Odznakę stanowi srebrny, równoramienny krzyż emaliowany jasnoniebieski. W centrum widnieje czarny krzyż z czerwono-żółtym kwadratem. Na odznakę nałożono dużą ozdobną literę „E” opierającą się na górnym i dolnym ramieniu krzyża. Wzdłuż wszystkich ramion krzyża – srebrne błyskawice. Wymiary 42 x 42 mm.
Odznaka miała wiązać odznaczonych z tradycjami oraz stanowić nagrodę za wzorową służbę i umacnianie dobrego imienia batalionu. Odznakę nadawał i odbierał dowódca batalionu. Mógł ją otrzymać każdy żołnierz, który odsłużył 2 lata (w służbie zawodowej) lub rok niezawodowo z wyjątkiem karanych sądownie lub dyscyplinarnie. W szczególnych wypadkach odznaka mogła być przyznana osobom prawnym lub fizycznym zasłużonym dla batalionu. Posiadaczom odznaki wydawano legitymacje. Odznakę należało nosić umocowaną na śrubce, na lewej piersi; u oficerów 4 cm poniżej guzika kieszeni górnej, u szeregowych na wysokości 3 guzika munduru. Prawo do jej noszenia tracili:

  • karani sądownie lub dyscyplinarnie za dezercję lub samowolne oddalenie się
  • karani sądownie za czyny hańbiące karą więzienia
  • oficerowie wykluczeni z korpusu oficerskiego prawomocnym orzeczeniem Oficerskiego Sądu Honorowego
  • osoby fizyczne lub prawne na podstawie uchwały zebrania oficerskiego
    .

Ponadto żołnierze batalionu elektrotechnicznego nosili na naramiennikach inicjał „E”, haftowany dla oficerów i starszych podoficerów, a metalowy dla szeregowców i młodszych podoficerów[67].

Święto batalionu

19 maja 1927 Minister Spraw Wojskowych ustalił i zatwierdził dzień 5 sierpnia świętem batalionu[68], a 29 listopada 1930 przesunął tę datę na dzień 5 maja[69].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Domniemać można, że obie kompanie powstały każda z dwóch plutonów elektrotechnicznych specjalnych (przeszkód wysokiego napięcia), które nie odjechały do swoich miejsc przeznaczenia armii (4 i 5 plutony) oraz (7 i 8 plutony), a losy ich nie są znane lub powstały przez rozwinięcie do ram kompanii poszczególnych plutonów?
  2. ↑ Z. Cutter w opisie zamierzeń mobilizacyjnych pisze o liczbach przytoczonych w tabelach mob. w pracy R.Rybki i K. Stepana[9], ale na stronie 265 swojej pracy jak wyżej wskazuje ile faktycznie zmobilizowano
  3. ↑ Z. Cutter w opisie zamierzeń mobilizacyjnych pisze o liczbach przytoczonych w tabelach mob. w pracy R.Rybki i K. Stepana[9], ale na stronie 265 swojej pracy jak wyżej wskazuje ile faktycznie zmobilizowano
  4. ↑ Według planu mobilizacyjnego (tabeli)[5] - nie przewidywano mobilizacji przez batalion elektrotechniczny, według ustaleń innych autorów Alfreda Kabaty i Zdzisława Cuttera - miano zmobilizować, trzy stacje[8], według Adama Jońcy również zostały wystawione, wskazuje liczbę mnogą, bez podania ilości[10][11]
  5. ↑ kpt. sap. inż. Romuald Januszkiewicz ur. 7 listopada 1905[28].
  6. ↑ por. sap. Jerzy Mularski ur. 4 maja 1913[29].
  7. ↑ ppor. sap. rez. Franciszek Twarkowski ur. 28 września 1909[31].
  8. ↑ ppor. sap. Leszek (Lech) Jaworski ur. 7 sierpnia 1915[32] (24 czerwca 1915) w rodzinie Michała[33].
  9. ↑ ppor. sap. rez. Robert Stanisław Przasnyski ur. 7 czerwca 1904[34].
  10. ↑ ppor. sap. rez. Ludgard Minakowski ur. 16 czerwca 1909 w Kijowie, w rodzinie Stanisława. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany w korpusie oficerów łączności. Później jako oficer rezerwy został powołany do służby czynnej, przeniesiony do korpusu oficerów saperów i przydzielony do baonu eletrotechnicznego. Członek ruchu oporu. W 1944 został aresztowany, a następnie wysłany do obozu jeńców nr 178-454 w Riazaniu. Później trafił do obozu jeńców nr 437 Bogorodskoje skąd trafił do obozu jeńców nr 284 w Brześciu. 3 listopada 1947 został repatriowany[35].
  11. ↑ kpt. sap. Józef Żuliński (ur. 4/17 grudnia 1906[36][37]) był słuchaczem Wyższej Szkoły Inżynierii (Kurs 1938–1940)[38]. Mężczyzna o tym imieniu i nazwisku, syn Franciszka, ur. 1906 został 12 marca 1940 aresztowany i osadzony w więzieniu nr 1 we Lwowie, 10 sierpnia 1940 skazany przez Trybunał Wojskowy Kijowskiego Specjalnego Okręgu Wojskowego i wysłany do łagru[35].
  12. ↑ ppor. sap. Mieczysław Stefan Kubiak ur. 13 października 1914[39].
  13. ↑ Kpt. sap. Jerzy Leon Łozina-Łoziński ur. 18 czerwca 1914 w Kijowie. W marcu 1939 służył w baonie mostowym na stanowisku adiutanta[40]. Oficer 5 kresowego baonu saperów. Zmarł 18 października 1944 w następstwie odniesionych ran. Pochowany w Bolonii.
  14. ↑ Kpt. lot. inż. Stanisław Jezierski ur. 8 grudnia 1905[41][42].
  15. ↑ por. sap. Sergiusz Koleda ur. 9 września 1908[40].
  16. ↑ por. sap. rez. inż. Stefan Rogoziński ur. 3 lutego 1901[44][45]. Zmarł 6 maja 1949 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[46].
  17. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[60].
  18. ↑ kpt. sap. Edwin Jordan ur. 21 lutego 1896 w Tokarzewie. Był odznaczony Medalem Niepodległości i Srebrnym Krzyżem Zasługi[62]. Dostał się do niemieckiej niewoli[63].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 11 kwietnia 1933, s. 86.
  2. ↑ Zarzycki 1998 ↓, s. 11.
  3. ↑ Kabata 2014 ↓, s. 32.
  4. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 440.
  5. ↑ a b c d e f Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 441.
  6. ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 409.
  7. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1096.
  8. ↑ a b c d Cutter 2005 ↓, s. 265.
  9. ↑ a b Cutter 2005 ↓, s. 257.
  10. ↑ Jońca 2016 ↓, s. 21, 24.
  11. ↑ Jońca 2015 ↓, s. 28.
  12. ↑ Podręcznik 1928 ↓, s. 124.
  13. ↑ a b c Podręcznik 1928 ↓, s. 123.
  14. ↑ Steblik 1989 ↓, s. 48 i wkładka ze strukturą organizacyjną armii.
  15. ↑ Bauer i Polak 1983 ↓, s. 108.
  16. ↑ Jońca 2016 ↓, s. 47-52.
  17. ↑ Jońca 2016 ↓, s. 46-47.
  18. ↑ Jońca 2016 ↓, s. 38-42.
  19. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 31.
  20. ↑ Jońca 2016 ↓, s. 16-20.
  21. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 25.
  22. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 26.
  23. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 27.
  24. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 28.
  25. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 29.
  26. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 30-31.
  27. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 122.
  28. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 249.
  29. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 252.
  30. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 360.
  31. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 173, 688.
  32. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 257.
  33. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-04-22].
  34. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 77, 421.
  35. ↑ a b Indeks Represjonowanych. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2024-04-22].
  36. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-04-22].
  37. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-04-22].
  38. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 249, 482, tu urodzony 17 listopada 1906.
  39. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 256.
  40. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 253.
  41. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 174.
  42. ↑ Jezierski Stanisław. Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2024-04-22].
  43. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 234, jako Kolęda.
  44. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 599.
  45. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 169, 688.
  46. ↑ Cmentarz Stare Powązki: LEON ROGOZIŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-04-22].
  47. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 390.
  48. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 31-33.
  49. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 36.
  50. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 37-38.
  51. ↑ Kabata 1994 ↓, s. 42.
  52. ↑ a b Tadeusz Sanetra. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.8075 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-08].
  53. ↑ a b Jan Cugowski. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.1601 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-08].
  54. ↑ Ś.p. major Jan Rylke. „Polska Zbrojna”. 18, s. 4, 1922-01-19. Warszawa. 
  55. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 2 czerwca 1923, s. 367.
  56. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 106 z 9 października 1924, s. 582.
  57. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930, s. 301.
  58. ↑ Na podstawie ręcznie wykonanego albumu: 10 lat istnienia Batalionu Elektrotechnicznego 5.VIII.1919 – 5.VIII.1929, Nowy Dwór k. Modlina.
  59. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 811-812.
  60. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  61. ↑ Wacław Kuciński. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.5044 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-08].
  62. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 259.
  63. ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-04-20].
  64. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 174.
  65. ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 362.
  66. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 601.
  67. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych nr 3 z 20 stycznia 1930 poz. 25
  68. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927, poz. 174.
  69. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 38 z 29 listopada 1930, poz. 446.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Saperzy i pionierzy II RP
Instytucje centralne
Szkolnictwo
Grupy saperów
Brygady saperów
Pułki saperów
Bataliony saperów (1921-1929)
Bataliony saperów (1929-1939)
Bataliony saperów (1939)
Kompanie saperów KOP (1931-1939)
Szwadrony pionierów (1939)
Ośrodki Zapasowe Saperów (1939)
Wojsko Polskie II Rzeczypospolitej
Rodowód
Naczelne władze wojskowe
Rodzaje sił zbrojnych
Formacje
Bronie
Służby
WP w 1939
Inne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Batalion_Elektrotechniczny&oldid=73737118”