Biskupia Struga
Biskupia Struga powyżej Nieświastowa | ||||||||||||||||||||||
Kontynent | ||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Państwo | ||||||||||||||||||||||
Województwo | ||||||||||||||||||||||
Lokalizacja |
województwo wielkopolskie | |||||||||||||||||||||
Rzeka | ||||||||||||||||||||||
Długość | 19,4 km | |||||||||||||||||||||
Powierzchnia zlewni |
250,0 km² | |||||||||||||||||||||
Średni przepływ |
2,19 m³/s przy ujściu | |||||||||||||||||||||
Źródło | ||||||||||||||||||||||
Miejsce | Jez. Ostrowite | |||||||||||||||||||||
Wysokość |
102,7 m n.p.m. | |||||||||||||||||||||
Współrzędne | ||||||||||||||||||||||
Ujście | ||||||||||||||||||||||
Recypient | Jezioro Gosławskie | |||||||||||||||||||||
Wysokość |
ok. 84 m n.p.m. | |||||||||||||||||||||
Współrzędne | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | ||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski |
Biskupia Struga (Struga Biskupia, Struga Ostrowicka) – rzeka w centralnej Polsce, w województwie wielkopolskim, płynąca przez Pojezierze Gnieźnieńskie, o długości 19,4 km. Dorzecze rzeki obejmuje obszar około 250 km².
Źródłem rzeki jest Jezioro Ostrowite (Jarockie) znajdujące się w gminie Ostrowite, między miejscowościami Ostrowite i Jarotki. Struga biegnie przez obszar trzech powiatów (słupeckiego, konińskiego i powiatu miasta Konin). Koryto i bieg rzeki są antropogeniczne – były wielokrotnie zmieniane z uwagi na tworzenie odkrywek węgla brunatnego KWB Konin. Rzeka uchodzi do Jeziora Gosławskiego, na granicy między gminą Kazimierz Biskupi a Koninem.
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Struga Ostrowicka o długości 19,4 km ma swoje źródło w Jeziorze Ostrowitym, na wysokości 102,7 m n.p.m. Stąd rzeka płynie na południowy wschód i po około 1,5 km wpada do Jeziora Koziegłowskiego. Następnie, między miejscowościami Izdebno i Przytuki, wpływa do powiatu konińskiego i płynie dalej w kierunku SSE. Od miejscowości Komorowo, koryto rzeki zostało na znacznym odcinku przełożone przez KWB Konin. Tamże struga skręca na SSW i wpada do sztucznego zbiornika Kozarzewek, będącego pozostałością po wyrobisku odkrywki Kazimierz Południe. Dalej rzeka płynie na wschód, stopniowo zmieniając kierunek na północny, wpływając do rowu odprowadzającego wody górnicze z odkrywki Kazimierz Południe. Koryto zmienia swój bieg na południowo-wschodni, przepływa przez wieś Nieświastów, ponownie skręca na północny wschód, wpadając do swojego dawnego koryta. Po około 500 metrach, Struga ponownie była regulowana przez człowieka. Część wód wpływa do pokopalnianego odstojnika i po jego pokonaniu ponownie wpływa w koryto, część płynie dalej na południe do Kazimierza Biskupiego. W miejscowości przebieg rzeki zmienia się na równoleżnikowy, a w Kamienicy do Strugi Biskupiej wpływa jej największy lewy dopływ – Struga Kleczewska. Rzeka ponownie zmienia swój bieg na południowy. Ponad kilometr dalej, rzeka łączy się z jej kolejnym dopływem – Rowem Głównym, odprowadzającym wody z odkrywek Jóźwin i Jóźwin IA. Rzeka uchodzi do Jeziora Gosławskiego, na zachód od Elektrowni Pątnów, na pograniczu gminy Kazimierz Biskupi i miasta Konin[1].
Dolina Strugi Ostrowickiej[edytuj | edytuj kod]
W początkowym biegu, aż do miejscowości Komorowo, rzeka biegnie swoim naturalnym, płytkim korytem, otoczonym terenami zabagnionymi. Poniżej Komorowa, koryto regulowane było z uwagi na prowadzone przez KWB Konin odkrywki węgla brunatnego. Nowe koryto jest wąskie (2-3 metry przy dnie), a jego głębokość jest zmienna i zależna od rzędnej terenu (zwykle 4-6 metrów), o przekroju zbliżonym do trapezu równoramiennego. W miejscowości Kamienica, rzeka ponownie wpływa w swoje stare koryto i płynie nim aż do ujścia w Jeziorze Gosławskim[1]. Średni spadek rzeki wynosi około 0,9‰.
Dorzecze[edytuj | edytuj kod]
Dorzecze Biskupiej Strugi według różnych źródeł obejmuje obszar od 241,9 km²[2] do 250,0 km²[3]. Według Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, który dokonał podziału Polski na jednostki hydrograficzne, zlewnia Biskupiej Strugi należy do dorzecza Warty[4].
Dorzecze Strugi w całości znajduje się w woj. wielkopolskim, obejmując część powiatu słupeckiego, powiatu konińskiego oraz miasta Konin. Gospodarzem wszystkich wód w zlewni jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, który administruje regionem wodnym Warty, w tym zlewni bilansowej Warta od Neru do Prosny[5]. Najdłuższym dopływem Strugi Biskupiej jest Struga Kleczewska[2]. W ciągu rzeki znajdują się także dwa naturalne jeziora – Ostrowite (35 ha) i Koziegłowskie (37 ha)[6].
Kopalnia Węgla Brunatnego Konin pozostawiła po sobie wiele obiektów hydrologicznych, znacznie przekształcając pierwotną zlewnię Strugi Biskupiej. W wyrobisku odkrywki Pątnów powstał zbiornik o powierzchni ok. 350 ha[6], na odkrywce Kazimierz w miejscowości Kozarzewek, zbiornik ma 65 ha, a powstające w okolicach Kleczewa jezioro ma mieć 522 ha[7]. Poza sztucznymi jeziorami, powstała także sieć kanałów, rowów i osadników, odprowadzających wody kopalniane do zlewni Strugi Biskupiej[6].
Jakość wód[edytuj | edytuj kod]
Wody rzeki zostały ocenione w roku 2010 na III klasę jakości na podstawie elementów biologicznych, podczas gdy wspierające je elementy fizyczno-chemiczne wskazują na klasę II[8]. Głównymi emitorami zanieczyszczeń są wody z odwadnianych odkrywek węgla brunatnego, często zanieczyszczonymi smarami czy olejami przemysłowymi, oczyszczalnia ścieków w Kazimierzu Biskupim, osiedle wielorodzinne w Nieświastowie oraz Struga Kleczewska, do której odprowadzane są wstępnie oczyszczone wody z oczyszczalni w Kleczewie. Duża ilość zawiesin powoduje tworzenie się stożka napływowego u ujścia rzeki do Jeziora Gosławskiego[2].
Wskaźnik jakości wody | Minimum | Maksimum | Średnia roczna | Klasa wskaźnikowa jakości wód |
---|---|---|---|---|
Temperatura wody [°C] | 2,0 | 21,0 | 10,9 | I klasa |
Odczyn [pH] | 7,8 | 8,5 | 8,1 | I klasa |
Tlen rozpuszczony [mg O2/l] | 7,3 | 11,7 | 9,475 | I klasa |
BZT5 [mg O2/l] | 0,9 | 8,1 | 4,433 | poniżej stanu dobrego |
Ogólny węgiel organiczny [mg C/l] | 5,72 | 18,0 | 9,517 | poniżej stanu dobrego |
Azot amonowy [mg NNH4/l] | 0,0117 | 1,086 | 0,364 | I klasa |
Azot Kjeldahla [mg N/l] | 0,448 | 1,906 | 1,073 | II klasa |
Azot azotanowy [mg NNO3/l] | 0,52 | 2,908 | 1,169 | I klasa |
Azot ogólny [mg N/l] | 1,199 | 3,894 | 2,274 | I klasa |
Fosfor ogólny [mg P/l] | 0,131 | 0,408 | 0,271 | II klasa |
Przewodność w 20 °C [μS/cm] | 427 | 751 | 616 | I klasa |
Makrofitowy Indeks Rzeczny | 32,166 | III klasa |
Regulacja rzeki[edytuj | edytuj kod]
Kopalnia Węgla Brunatnego Konin znacząco wpłynęła na Strugę Biskupią i jej dorzecze. Zmiany dotyczą 60% powierzchni zlewni, głównie w jej centralnej i wschodniej części, gdzie istniały lub istnieją odkrywki węgla brunatnego. Ingerencja w stosunki wodne Strugi zaczęła się w 1957 roku, wraz z budową odkrywki Pątnów, która przekształciła wschodnią część zlewni, na północ od obecnej dzielnicy Konina – Pątnowa. Pięć lat później, w Kazimierzu Biskupim rozpoczęto budowę odkrywki Kazimierz[6]. Osuszono wtedy znajdujące się w ciągu rzeki jezioro Kurzyniec oraz przeniesiono koryto rzeki na południe[2][7]. Eksploatacja złóż z odkrywki Jóźwin, przerwała Strugę Kleczewską, główny dopływ Strugi Ostrowickiej. W celu odwodnienia odkrywek, KWB Konin wybudowało szereg kanałów, rowów, a także osadników, do których kierowane są wody brudne. W odstojnikach osadzają się cząstki stałe zawieszone w wodach kopalnianych. Oczyszczona woda zasila zlewnię Strugi Biskupiej, znacznie wpływając na jej przepływy[6].
Rok | Zrzut wód kopalnianych [m³/s] | Przepływ Strugi Ostrowickiej [m³/s] | Udział zrzutów w przepływie [%] |
---|---|---|---|
1995 | 2,02 | 2,19 | 92 |
1996 | 2,00 | 2,28 | 88 |
1997 | 2,42 | 2,6 | 93 |
1998 | 2,85 | 2,63 | 108 |
1999 | 3,14 | 3,04 | 103 |
2000 | 2,68 | 2,36 | 114 |
2001 | 2,16 | 2,15 | 100 |
2002 | 1,68 | 1,94 | 87 |
Średnia | 2,37 | 2,40 | 99 |
Średnioroczny przepływ z lat 1995-2004 w przekroju ujścia Biskupiej Strugi wynosił 2,40 m³/s[9].
Charakterystyka | Miesiące | Półrocza | Rok | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XI | XII | I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI-IV | V-X | ||
Najwyższy Średni | 2,9 | 3,16 | 3,06 | 3,33 | 4,01 | 3,84 | 3,29 | 2,94 | 3,53 | 2,47 | 2,63 | 2,85 | 3,38 | 2,69 | 3,04 |
Średni | 2,11 | 2,15 | 2,29 | 2,49 | 2,50 | 2,41 | 2,21 | 1,98 | 2,17 | 1,92 | 2,00 | 2,01 | 2,32 | 2,05 | 2,19 |
Najniższy Średni | 1,27 | 1,17 | 1,21 | 1,40 | 1,35 | 1,27 | 1,24 | 1,00 | 1,16 | 1,20 | 1,26 | 1,28 | 1,28 | 1,19 | 1,30 |
Nazwa profilu | Rok | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | |||||
Przytuki | 0,030 | 0,035 | 0,022 | 0,038 | 0,200 | 0,038 | 0,080 | 0,180 | ||||
Poniżej Kazimierza Biskupiego | 0,52 | 0,45 | 0,50 | 0,69 | 0,92 | 0,59 | 0,58 | 0,67 | ||||
Poniżej ujścia Strugi Kleczewskiej | 1,73 | 1,79 | 2,24 | 1,99 | 1,78 | 1,51 | 1,52 | 1,62 | ||||
Przed ujściem do Jeziora Gosławskiego | 2,19 | 2,28 | 2,60 | 2,63 | 3,04 | 2,36 | 2,15 | 1,94 |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Geoportal – mapa. geoportal.gov.pl. [dostęp 2013-02-06]. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d Anna Białecka-Śliwa, Andrzej Wydro: ZMIANA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY I MIASTA KLECZEW. [w:] 2. WIELKOŚĆ I JAKOŚĆ ZASOBÓW WODNYCH [on-line]. bip.kleczew.pl, 2009. [dostęp 2013-02-10]. (pol.).
- ↑ Raport o stanie środowiska w województwie wielkopolskim w 1999 roku – Struga Biskupia. odpady.net.pl. [dostęp 2013-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-05)].
- ↑ Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej: Podział administracyjny na tle regionów wodnych. kzgw.gov.pl. [dostęp 2015-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
- ↑ Charakterystyka ogólna. poznan.rzgw.gov.pl. [dostęp 2014-08-10]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g Grzegorz Wachowiak: Wpływ kopalni węgla brunatnego „Konin" na stosunki wodne w zlewni Strugi Biskupiej. imgw.pl, 2004. [dostęp 2015-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-08)].
- ↑ a b Krzysztof Kubajewski: Odkrywka "Kazimierz" przechodzi do historii. ppwb.org.pl, 2011. [dostęp 2013-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-17)]. (pol.).
- ↑ a b STRUGA BISKUPIA – UJŚCIE DO JEZIORA GOSŁAWSKIEGO. poznan.wios.gov.pl, 2010. [dostęp 2013-02-05].
- ↑ a b Grzegorz Wachowiak: Roczniki hydrologiczne i meteorologiczne rejonu odkrywek KWB "Konin" w Kleczewie SA – 10 lat badań IMGW dla potrzeb Kopalni. ppwb.org.pl, 2005. [dostęp 2013-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-15)].