Conus
| Conus[1] | |
| Linnaeus, 1758 | |
 stożek główny (Conus generalis) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
Conus |
Conus – rodzaj morskich ślimaków z rodziny stożków (Conidae). Zasiedlają morza i oceany strefy tropikalnej i subtropikalnej.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj Conus opisał po raz pierwszy Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae. Wyróżnił wtedy 37 gatunków[2]. Gatunkiem typowym rodzaju jest stożek marmurowy (Conus marmoreus), którego Linneusz opisał jako pierwszego, używając jako lektotypu okazu z własnej kolekcji[3]. Do roku 2009 rodzaj Conus był uznawany za jedyny rodzaj w rodzinie stożków (Conidae). W roku 2009 ukazała się książka Systematic Classification of Recent and Fossil Conoidean Gastropods, prezentująca nowy podział rodziny – w tym systemie klasyfikacji autorstwa Tuckera i Tenoriego Conus umieszczony jest w podrodzinie Coninae, wraz z 14 innymi rodzajami[4]. W World Register of Marine Species wyróżnionych jest około 600 przedstawicieli rodzaju[5].
Conus parisiensis wykazano ze środkowego eocenu (z Francji, Włoch i Anglii)[6], także Conus sauridons pochodzi z eocenu, jednak z obszaru Florydy. Łącznie do roku 1985 opisano koło tysiąca gatunków kopalnych z rodzaju Conus, prawdopodobnie jednak wiele okazów jest konspecyficznych i błędnie opisanych jako należące do odrębnych gatunków[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Większa część przedstawicieli Conus zasiedla morza i oceany strefy tropikalnej i subtropikalnej, z największą różnorodnością gatunków na obszarze Indo-Pacyfiku[8]. Jedynym obecnym w Europie gatunkiem jest Conus ventricosus (dokładniej podgatunek mediterraneus)[9]. Także Conus californicus występuje poza wymienionymi strefami, zasiedlając wybrzeża Kalifornii i Meksyku[10]. Maksymalne zagęszczenie Conus wynosi około 40 osobników na m²[8].
Charakterystyka muszli[edytuj | edytuj kod]
Muszle rodzaju Conus cechuje stożkowaty kształt. Muszle są grubościenne i masywne. Otwór muszli jest wąski, podłużny, ograniczony prostą, ostrokrawędzistą wargą. Wrzeciono gładkie. Nie występuje wieczko. Skrętka stożkowata, czasami guzkowana, umiarkowanie wysoka lub płaska, zależnie od gatunku. Powierzchnia muszli gładka lub z delikatnymi, spiralnymi prążkami lub żeberkami. Czasami na brzegu muszli występuje guzkowata krawędź (karina). Ubarwienie muszli bardzo zmienne, zazwyczaj tło przybiera kolor biały, kremowy, różowy lub niebieski albo pośrednie między wymienionymi; wzory zazwyczaj czarne, brązowe, żółte lub pomarańczowe, niekiedy muszla jest jednobarwna. Jej długość wynosi od 1,3 do 21,6 cm[11].
Ciało ślimaka również żywo ubarwione. Noga długa i silna. Syfon długi. Na głowie jedna para długich czułków. Oczy położone w połowie długości czułków[12].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Większość gatunków z rodzaju Conus żyje na małych głębokościach w pobliżu raf koralowych, przebywając w piasku, pod koralowcami. Pożywienie stanowią ryby, mięczaki i inne bezkręgowce bentosowe. Początkowo ślimak lokalizuje zdobycz używają swych chemoreceptorów, łapie ją ssawką, a następnie wystrzeliwuje strzałkę jadową, będącą przekształconą tarką, wprowadzając jad paraliżujący zdobycz. W większości polują nocą, niekiedy o świcie i zmierzchu[11].
Jad ślimaków rodzaju Conus wyodrębniono do grupy zwanej konotoksynami, będącymi grupą neurotoksycznych peptydów, bogatych w mostki dwusiarczkowe[13]. Toksyny stożków są groźne także dla człowieka, znane są przypadki ofiar śmiertelnych wśród ludzi ukąszonych przez osobniki niektórych gatunków stożków (np. przez stożki geograficzne (Conus geographus)[14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Conus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Sherborn, Charles Davies: An index to the generic and trivial names of animals, described by Linnaeus, in the 10th and 12th editions of his „Systema naturae. 1899.
- ↑ Conus marmoreus Linnaeus 1758. The University of Chicago, 19 stycznia 2014.
- ↑ Tucker J.K. & Tenorio M.J.: Systematic Classification of Recent and Fossil Conoidean Gastropods. Hankenheim: ConchBooks, 2009. ISBN 978-3-939767-26-8.
- ↑ Conus Linnaeus, 1758. World Register of Marine Species. [dostęp 2014-03-22].
- ↑ Conus parisiensis Deshayes, 1865. Catalogue of recent and fossil Conus. [dostęp 2014-03-22].
- ↑ Jonathan R. Hendricks, Roger W. Portell, Late Eocene Conus (Neogastropoda: Conidae) from Florida, USA [online].
- ↑ a b The Conus Biodiversity Webiste. biology.burke.washington.edu/conus/. [dostęp 2014-03-22].
- ↑ Cone Shells (Conidae). The Living World of Molluscs, 23 maja 2012.
- ↑ M.J. Tenorio, Conus californicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-03-22] (ang.).
- ↑ a b Cone Snails General Description. Aquarium of the Pacific. [dostęp 2014-03-23].
- ↑ Wąsowski R. 2000. Przewodnik: muszle. Multico Oficyna Wydawnicza Sp. Z o.o., Warszawa, ISBN 83-7073-250-X, str. 214.
- ↑ Olivera B.M., Teichert R.W.. Diversity of the neurotoxic Conus peptides: a model for concerted pharmacological discovery. „Molecular Interventions”. 7 (5), s. 251-260, 2007. PMID: 17932414.
- ↑ Conus geographus na stronie National Geographic