Czarcikęsik Kluka

Czarcikęsik Kluka
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	szczeciowce
Rodzina	przewiertniowate
Rodzaj	czarcikęsik
Gatunek	czarcikęsik Kluka
	Nazwa systematyczna
	Succisella inflexa (Kluk) Beck; Fl. Nieder-Osterreich 2(2): 1145. 1893
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czarcikęsik Kluka (Succisella inflexa (Kluk) Beck) – gatunek rośliny z rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae).

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Europie Środkowej (na południu od Włoch, Albanii, Rumunii i Ukrainy po Czechy, Polskę i Białoruś na północy) oraz na Kaukazie^[3]. W Polsce rośnie we wschodniej części kraju. Najwięcej stanowisk znajduje się we wschodniej części województwa mazowieckiego, w podlaskim i lubelskim. Poza tym obszarem ma bardzo rozproszone, pojedyncze stanowiska^[4]^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Do 100 cm wysokości.
Liście: U pędów płonnych całobrzegie, odwrotnie jajowato podługowate. Liście łodygowe węższe.
Kwiaty: Fioletoworóżowe, zebrane w główki. Kieliszek błonkowaty, płaski, bez ości^[5].
Owoce: Gruszkowate, żebrowane, nagie i bez szczecinek owoce pozorne (niełupki zrośnięte z kielichem i kieliszkiem). Na szczycie z niskim rąbkiem tworzonym przez ząbki kieliszka^[6].
Gatunek podobny: Czarcikęs łąkowy Succisa pratensis różni się owłosionym kieliszkiem i owocami oraz wieńczącymi kielich (i owoce) czarniawymi szczecinami^[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina. Rośnie na podmokłych łąkach i w rowach odwadniających. Kwitnie od lipca do września. Liczba chromosomów 2n=20.

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

Kategorie zagrożenia gatunku:

Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[7]: V (narażony na wyginięcie); 2016: NT (bliski zagrożenia)^[8].
Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin (2001, 2014): VU (narażony)^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
↑ Succisella inflexa (Kluk) Beck, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-18] .
↑ Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 542. ISBN 83-915161-1-3.
↑ ^a ^b A. Czarna 2001. Czarcikęsik Kluka. s. 352-354. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
↑ ^a ^b AdamA. Jasiewicz AdamA., Rodzina:Dipsacaceae, Szczeciowate, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XIII, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 15-16 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).

[powo-3] Succisella inflexa (Kluk) Beck, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-18] .

[4] Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 542. ISBN 83-915161-1-3.

[CZK-5] A. Czarna 2001. Czarcikęsik Kluka. s. 352-354. W: Polska Czerwona Księga Roślin, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.

[flora-6] AdamA. Jasiewicz AdamA., Rodzina:Dipsacaceae, Szczeciowate, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XIII, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 15-16 .

[7] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[9] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]