Dyskusja wikiprojektu:Czy wiesz/ekspozycje/2020-05-10

1 (Amalie Materna)

…kim była pierwsza wykonawczyni roli Kundry w Parsifalu Wagnera?

Amalie Materna (dyskusja)
	Archiwalna nominacja do CzyWiesza (sprzed 2024 roku)
źródła	ilustracje	autor(ka)	wstawił(a)	sprawdzone przez
+	11	Aegis Maelstrom	Aegis Maelstrom	Carabus GiantBroccoli Jotjotem

Totalnie uźródłowione, napisane w ramach CEE Spring i (Nie)znanych kobiet. aegis maelstrom δ 09:47, 4 kwi 2020 (CEST)

• Trochę zm. pytanie. Czy jest przeciwwskazanie do wymieniania Wagnera w pytaniu? Bo mówi się raczej w "Parsifalu" Wagnera, a nie w misterium scenicznym "Parsifal". Micpol (dyskusja) 16:14, 4 kwi 2020 (CEST)
  • @Micpol Żadnego! Można też zadać inne pytanie, np. o rolę Brunhildy na pierwszym festiwalu w Bayreuth, pracę z Wagnerem itd. Nie mam tu mocnych preferencji, a karierę ta pani miała ciekawą. aegis maelstrom δ 23:06, 4 kwi 2020 (CEST) Z jedną uwagą co do gramatyki języka polskiego - ktoś zmienił z kto był wykonawczynią na kim była wykonawczyni - co nie jest IMO całkiem poprawne. Na pytanie kim była odpowiedzią byłoby "Austriaczką" albo "gwiazdą Opery Wiedeńskiej". Gdy mówimy o osobie jako całości, raczej mówimy kto.
    • W takim razie zmieniam również i w tym zakresie pytanie. Co do rozważań nad odcieniami znaczeniowymi wyrażeń "kim była wykonawczyni" lub "kto był wykonawczynią", mogę tylko powiedzieć, że drugie z nich jest w moim odczuciu językowym wyjątkowo niezgrabne ze względu na zestawienie rodzaju męskiego czasownika i rodzaju żeńskiego rzeczownika. Mając na koncie dziesiątki przeczytanych czasopism kulturalnych, a także innych publikacji z czasów, kiedy polszczyzna nie była jeszcze pod tak silnym wpływem języka angielskiego, a korekta w dobrych wydawnictwach była z prawdziwego zdarzenia, nie przypominam sobie stosowania konstrukcji typu "kto był wykonawczynią", "kto był śpiewaczką, wykonującą partię tytułową", "kto wykonywał główną rolę żeńską". Wydaje mi się, że odczucie, o którym piszesz ze swej strony, powstało pod wpływem języka angielskiego - nieco sztucznie, ponieważ "kim" jest przypadkiem zależnym od "kto", czyli jest to to samo słowo. Równie dobrze moglibyśmy zatem twierdzić, że pytanie "kto był wykonawczynią" dotyczy czegoś więcej aniżeli samego imienia i nazwiska, jakichś innych cech tożsamości, jak narodowość, identyfikacja, zawód itp. Oczywiście jeśli znajdziesz w wydawnictwach poprawnościowych regułę potwierdzającą Twoją tezę, nie będę polemizowała. Poglądowo możesz sobie sprawdzić w google books frekwencję (i daty stosowania) wyrażenia "kto był autorką" i "kim była autorka" (oczywiście to drugie może pojawiać się również w wymienionych przez Ciebie powyżej kontekstach). A tu są np. rozważania "kim była adresatka" tylko w kontekście jej imienia i nazwiska. Micpol (dyskusja) 11:59, 5 kwi 2020 (CEST)
      • Hmm, aż spojrzałem w korpus. Szukając bardziej popularnej frazy kim był autor/kto był autorem, w korpusie jest 3:13 dla tej drugiej formy jako bardziej popularnej. Nie sądzę by był to wpływ angielszczyzny - wręcz przeciwnie, IMHO dawniej w Polszczyźnie forma kto była częstsza: w końcu kto ty jesteś? Polak mały a nie kim ty jesteś? Polakiem. Patrz też kto był dowódcą, a nawet Kto był Tadeusz Kościuszko? :) (ale tak archaicznych form może nie stosujmy :) ). A tradycyjnie i najładniej, celem uniknięcia niedopasowania rodzajnikow, przypuszczalnie byłoby która śpiewaczka jako pierwsza wykonała rolę Kundry w Parsifalu Wagnera czy która śpiewaczka wystąpiła w roli Brunhildy na pierwszym festiwalu w Bayreuth?

Natomiast jeśli tak będziemy rozmawiać, nikt tego krótkiego przecież artykułu nie przejrzy. :) Więc zachęcam i pozdrawiam. aegis maelstrom δ 16:08, 5 kwi 2020 (CEST)

• Zauważ, że frekwencja frazy "kim był autor" i "kto był autorem" nie ma odniesienia do omawianego przypadku, w którym problem zaistniał wyłącznie w kontekście rodzaju żeńskiego. W przypadku rodzaju męskiego zachodzi zgodność rodzaju między czasownikiem (w 3 os. w czasie przeszłym) a rzeczownikiem, a zatem nie ma problemu niezgrabności pytania zaczynającego się od "kto" w mianowniku. Micpol (dyskusja) 17:11, 5 kwi 2020 (CEST)

2 (Dom Kordopułowa)

…czyj dom jest największą zachowaną rezydencją z epoki narodowego odrodzenia w Bułgarii?

Dom Kordopułowa (dyskusja)
	Archiwalna nominacja do CzyWiesza (sprzed 2024 roku)
źródła	ilustracje	autor(ka)	wstawił(a)	sprawdzone przez
+	13	Offeliaa	Aegis Maelstrom	Aegis Maelstrom Maattik Kenraiz

CEE Spring: Bułgaria - zgłoszenie uzgodnione z kolegami.

@Offeliaa artykuł mi się podoba i postanowiłem zgłosić, ale nie mogę znaleźć źródła dla przynajmniej dwóch twierdzeń: o tym drugim największym budynku w Bułgarii (to jest na bg.wiki ale to raczej mocno nieaktualne biorąc pod uwagę wieżowce w Sofii) oraz relację Fiłowa (pewnie trzeba wygrzebać ten jego tekst - znalazłem cytat cytatu...). Pozdrawiam! aegis maelstrom δ 23:26, 23 kwi 2020 (CEST)

1. @Aegis Maelstrom Dodałam kilka przypisów do miejsc gdzie o tym mowa i sprecyzowałam bo chodzi o to, że to najwięszy dom z XVIII który zachował się na Półwyspie Bałkańskim.Offeliaa (dyskusja) 03:32, 24 kwi 2020 (CEST)

3 (Prawec (komputer))

…że w Bułgarii pod marką Prawec produkowano 8-bitowe i 16-bitowe komputery osobiste?

Prawec (komputer) (dyskusja)
	Archiwalna nominacja do CzyWiesza (sprzed 2024 roku)
źródła	ilustracje	autor(ka)	wstawił(a)	sprawdzone przez
+	3	Aegis Maelstrom	Aegis Maelstrom	Carabus Teukros GiantBroccoli

Hasło z CEE Spring: Bułgaria

9 (Grigorij Rimski-Korsakow)

…który prekursor mikrotonowości założył Koło Muzyki Ćwierćtonowej w Piotrogrodzkim Konserwatorium?

Grigorij Rimski-Korsakow (dyskusja)
	Archiwalna nominacja do CzyWiesza (sprzed 2024 roku)
źródła	ilustracje	autor(ka)	wstawił(a)	sprawdzone przez
+	0	Fiszka	Aegis Maelstrom	Aegis Maelstrom Carabus Hoa binh

• Ciekawy artykuł. Mam dwa pytania: "Jego działalność nie uszła uwadze prasy krajowej i zagranicznej, a nawet spotkała się z życzliwym zainteresowanie ze strony kierownictwa konserwatorium, które w styczniu 1924 powierzyło ćwierćtonowcom oddzielną klasę oraz nadające się do przestrojenia instrumenty: fisharmonię, dwa fortepiany, harfę i inne chordofony" - czyli pratycznie ujmując, koło dostało salę, w której stały instrumenty (i zgodę na ich przestrajanie)? Powierzenie klasy (choć oczywiście tak się też mówi na salę) w oficjalnym języku oznacza, że zostali zatrudnieni jako wykładowcy i dostali przydzielonych uczniów. Drugie pytanie: stopniami głównymi – (c) dit f g ait oraz pobocznymi – odpowiednio det e fis at h - o co chodzi w wytłuszczonych sformułowaniach? Czy wszędzie tam nie miało być "s" zamiast "t"? Te zbitki nic nie znaczą. Micpol (dyskusja) 18:54, 25 kwi 2020 (CEST)

@Micpol Ad 1. Chodziło o salę lekcyjną; dzięki, poprawiłam. Ad. 2. Te oznaczenia dotyczą ćwierćtonów. Dwa zdania wcześniej jest: "Zaproponował nowe oznaczenia dla ćwierćtonów: literowe – oparte na systemie łacińskim z dodatkiem „t”..." zatem dit to ćwierćton między d a dis, a det – ćwierćton między d a des. Teraz zrozumiałe? :) Fiszka (dyskusja) 22:06, 25 kwi 2020 (CEST)

Ok, ad 2 faktycznie - za szybko się prześlizgnęłam wzrokiem po treści. Micpol (dyskusja) 00:36, 26 kwi 2020 (CEST)

10 (Iwan Wyszniegradski (kompozytor))

…kto stworzył projekt fortepianu ćwierćtonowego z trzema klawiaturami?

Iwan Wyszniegradski (kompozytor) (dyskusja)
	Archiwalna nominacja do CzyWiesza (sprzed 2024 roku)
źródła	ilustracje	autor(ka)	wstawił(a)	sprawdzone przez
+	1	Fiszka	GiantBroccoli	Aegis Maelstrom Carabus Hoa binh

• Czy w źródłach jest faktycznie potrójna klawiatura, a nie trzy klawiatury? Micpol (dyskusja) 15:26, 19 kwi 2020 (CEST)

  Uściśliłem o co chodzi z tym układem ("instrument pionowy" to jak rozumiem odniesienie do położenia klawiatur/manuałów względem siebie) i dałem zdjęcie do źródła z fotografiami instrumentu. Nie wiem na ile język polski (oraz angielski) odróżnia klawiaturę potrójną od trzech klawiatur; Dixon pisze o trzech manuałach (aczkolwiek tu też można się kłócić, czy manuały to nie tylko w organach jak sugeruje en.wiki). Przy okazji biorąc pod uwagę rozbieżności w źródłach co do daty i opisu sterowania (np. niektóre piszą o instrumencie z 1924 ale tam jest czasem o podwójnej(!) klawiaturze) mam podejrzenie, że czasem źródła wtórne mieszają ze sobą kolejne nowatorskie instrumenty i np. w 1924 był instrument z dwoma klawiaturami/klawiaturą podwójną, a w 1929 z potrójną. aegis maelstrom δ 12:11, 25 kwi 2020 (CEST)

• @Aegis Maelstrom Dzięki za uściślenie i za link do strony poświęconej Wyszniegradskiemu, dodałam w infoboksie. Co do innych kwestii:

→ Źródła różnie określają system trzech klawiatur w instrumencie, ale są to wyrażenia synonimiczne; spotkałam się z określeniami: potrójna klawiatura, potrojona klawiatura, trzy klawiatury, trzy rzędy klawiszy, układ trójklawiaturowy, triple keyboard, three manuals, etc. NB manuał to inaczej klawiatura i jest nie tylko w organach, ale w każdym instumencie klawiszowym. Po prostu w organach są dwa rodzaje klawiatur - ręczna (manuał, manualna) i nożna (pedał, pedałowa), dlatego się to uściśla.

→ Fortepian pionowy to taki, w którym płyta rezonansowa jest ustawiono pionowo (jak w pianinie), np. na tym zdjęciu [1].

→ Mam podobne odczucie odnośnie rozbieżności w źródłach. Przypuszczam (nie mam na to dowodów), że niejednoznaczność wynika z tego, iż w owym czasie powstawały różne wersje fortepianów ćwierćtonowych i mogły się one zasadniczo różnić budową, w tym liczbą klawiatur. W końcu podwójna klawiatura też się nadawała, skoro ostatecznie Wyszniegradski z powodzeniem wykorzystywał dwa (jednoklawiaturowe) fortepiany odpowiednio (ćwierćtonowo) nastrojone. Próby konstruowania instrumentów ćwierć- i ogólnie mikrotonowych szybko zarzucono, skupiając się na akustyce i rozwijaniu instumentów elektronicznych. Słowem, zjawisko w sumie efemeryczne, stąd brak solidnie uporządkowanej wiedzy i źródeł. Fiszka (dyskusja) 13:39, 25 kwi 2020 (CEST)

@Fiszka dzięki za wyjaśnienia. Dla mnie OK (a przy tych biogramach kompozytorów zastanawiam się ile im jeszcze brakuje do DA, tu chyba głównie kompozycji :) ), szkoda że tak mało osób może to na pl.wiki sprawdzić. :( aegis maelstrom δ 13:46, 25 kwi 2020 (CEST)

@Aegis Maelstrom Szczerze mówiąc nie mam parcia na DA, a muzyka, której nie da się zanucić to temat niszowy, nie tylko w pl.wiki. Ale OK, dodam - jak sugerujesz - wykazy kompozycji, by udokumentować ich dorobek. Zrobię to w przyszłym tygodniu, bo w tym piszę na CEE Spring 2020 serię jeszcze bardziej niszowych artykułów - o polskich utworach sonorystycznych :) no i czas już mnie goni.Fiszka (dyskusja) 15:01, 25 kwi 2020 (CEST)

@Fiszka Odruchowo założyłabym, że skoro w przypadku klawesynów i wszelkich innych instrumentów klawiszowych pisze się o dwóch manuałach (lub więcej, gdyby miały ich więcej), a nie o podwójnej klawiaturze, to w tym przypadku też należałoby napisać o trzech manuałach. Potrójna klawiatura nie jest do końca dla mnie zrozumiała, gdyż klawiatura to słownikowo klawiatura «rząd lub rzędy klawiszy w niektórych instrumentach muzycznych i różnego rodzaju urządzeniach», czyli jedna klawiatura może się składać z jednego lub więcej manuałów i nazwanie trzech manuałów klawiaturą mieści się w normie językowej; w Encyklopedii Muzyki mowa z kolei o instrumentach wieloklawiaturowych, w których klawiatury bywają również nazywane manuałem. Osobiście wobec tego nie pisałabym o potrójnej klawiaturze, tylko o 3 manuałach a. trzech klawiaturach. Micpol (dyskusja) 19:12, 25 kwi 2020 (CEST)

@Micpol Jak już wyjaśniłam powyżej, w źródłach nomenklatura nie jest jednoznacznie ustalona i różne określenia są użyte synonimiczne; wśród wymienionych są też triple keyboard (potrójna klawiatura) i three manuals (trzy manuały). Więc skoro to dla Ciebie takie ważne to zmień to określenie na Twoim zdaniem właściwe, byle merytorycznie było dobrze. Fiszka (dyskusja) 19:50, 25 kwi 2020 (CEST)

Ok. Micpol (dyskusja) 00:31, 26 kwi 2020 (CEST)

• @Fiszka bardzo fajny temat, popatrz proszę na kwestię powyżej oraz datę wyjazdu z Rosji Sowieckiej - u Dixona jest 1919... Przy okazji poprawiłem drobiazgi: wyjechał z Rosji Sowieckiej, nie ZSRR (ZSRR powstał w 1922; lepiej tłumaczyć byłoby Rosja Radziecka, ale w polskiej historiografii AFAIK znacznie częstsze jest Sowiecka), konserwatorium było piotrogradzkie (podobnie: Leningrad od 1924 roku...). aegis maelstrom δ 12:11, 25 kwi 2020 (CEST)

• @Aegis Maelstrom Masz rację, zapomniałam o tej "formie przejściowej" między Rosją Carską a ZSRR. Ponownie dzięki za uściślenie. Fiszka (dyskusja) 13:39, 25 kwi 2020 (CEST)

2 (Nurszat Tursunżanow)

…w jakich okolicznościach Nurszat Tursunżanow zadebiutował w Pucharze Świata w skokach narciarskich?

Nurszat Tursunżanow (dyskusja)
	Archiwalna nominacja do CzyWiesza (sprzed 2024 roku)
źródła	ilustracje	autor(ka)	wstawił(a)	sprawdzone przez
+	1	99kerob	99kerob	Najntisy Zsuetam Barcival