Ebrahim Ra’isi
_(cropped).jpg) Ebrahim Ra’isi (2024) | |
| Data i miejsce urodzenia |
14 grudnia 1960 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 maja 2024 |
| 8. Prezydent Islamskiej Republiki Iranu | |
| Okres |
od 3 sierpnia 2021 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Mohammad Mokhber – p.o. |
| |
Ebrahim Ra’isi, właściwie Ebrahim Ra’isossadati (pers. ابراهیم رئیسی; ur. 14 grudnia 1960 w Meszhedzie, zm. 19 maja 2024 w pobliżu Dżolfy[1]) – irański duchowny szyicki, ajatollah i polityk konserwatywny, członek Zgromadzenia Ekspertów, w latach 2019-2021 r. Główny Sędzia – zwierzchnik irańskiego wymiaru sprawiedliwości. Od 3 sierpnia 2021 do swojej śmierci prezydent Iranu.
Dwukrotnie kandydował na prezydenta Iranu. Po raz pierwszy startował w wyborach prezydenckich w Iranie w 2017 roku, w których zajął drugie miejsce, przegrywając z urzędującym prezydentem Hasanem Rouhanim. Zwyciężył w wyborach prezydenckich w 2021 roku.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem szyickiego duchownego. We wczesnym dzieciństwie stracił ojca. Ukończył szyicką hauzę w Ghom, gdzie kształcił się m.in. pod kierunkiem ajatollaha Haszemiego Szahrudiego oraz Alego Chameneiego[2].
Działalność po rewolucji islamskiej[edytuj | edytuj kod]
Po rewolucji islamskiej, zauważony przez ajatollaha Mohammada Behesztiego, w 1980 r. został zastępcą prokuratora w Karadżu, a następnie także w Hamadanie; mimo odległości dzielącej oba miasta pełnił w nich obowiązki równocześnie. W 1985 r. powierzono mu stanowisko zastępcy prokuratora Trybunału Rewolucyjnego w Teheranie[2]. Był jednym z odpowiedzialnych za masowe egzekucje więźniów politycznych w Iranie w 1988 r.[3][4] W trakcie zasiadania w tajnych trybunałach, znanych jako „Komisje śmierci", osobiście prowadził procesy więźniów politycznych odsiadujących już wyroki i skazywał ich na śmierć[5].
Po śmierci Najwyższego Przywódcy Iranu Ruhollaha Chomejniego został prokuratorem generalnym w Teheranie, natomiast w 1994 r. powierzono mu kierowanie antykorupcyjną Organizacją Inspektoratu Państwowego. W 2014 r. został irańskim prokuratorem generalnym, natomiast w 2016 r. Najwyższy Przywódca Iranu Ali Chamenei mianował go przewodniczącym fundacji religijnej Astan Ghods Razawi i strażnikiem świątyni imama Rezy w Maszhadzie[2]. W tym samym roku Ra’isi został członkiem Zgromadzenia Ekspertów[2]. Od 2021 r. Raisi łączył te funkcje ze stanowiskiem prokuratora Specjalnego Sądu Duchownego, zajmującego się sądzeniem szyickich duchownych[6].
Kandydat na prezydenta Iranu (2017)[edytuj | edytuj kod]
W kwietniu 2017 r. mało dotąd znany opinii publicznej[2] Ra’isi ogłosił start w planowanych na 19 maja wyborach prezydenckich w Iranie[3]. Uzyskał najwięcej głosów w wewnętrznych wyborach w konserwatywnej koalicji, Ludowym Froncie Sił Rewolucji Islamskiej[3]. Ogłaszając start, zaprezentował się jednak jako kandydat niezależny[2]. Swoją kampanię wyborczą prowadził głównie w mniejszych miastach i na wsi, kierując ją do ludności uboższej i bardziej religijnej. Zapowiadał walkę z korupcją, niwelowanie nierówności społecznych i pomoc dla ubogich, utworzenie milionów nowych miejsc pracy dzięki „dżihadystowskiemu zarządzaniu”. Krytykował porozumienie Iranu z państwami zachodnimi w sprawie programu nuklearnego, popierał wspieranie szyickich organizacji paramilitarnych walczących w Iraku i w wojnie domowej w Syrii. Jako rozwiązanie bieżących gospodarczych problemów kraju wskazywał "ducha rewolucyjnego"[4].
15 maja inny kandydat konserwatywny, Mohammad Bagher Ghalibaf, wycofał się z wyborów, deklarując poparcie dla Ra’isiego, którego popularność znacząco wzrosła w poprzednich tygodniach[7]. Kandydatura Ra’isiego cieszyła się poparciem Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej oraz podległego mu Związku Mobilizacji Uciemiężonych, a prawdopodobnie sprzyjał jej także Najwyższy Przywódca Ali Chamenei[4].
Ostatecznie Ra'isi zajął w wyborach drugie miejsce, uzyskując poparcie 15,8 mln Irańczyków i przegrywając z urzędującym prezydentem Hasanem Rouhanim, którego poparło ponad 23 mln wyborców, tj. 57% uprawnionych do głosowania[8].
Dalsza kariera polityczna[edytuj | edytuj kod]
Po przegranych wyborach pozostał czynnym politykiem, regularnie występując z krytyką polityki Hasana Rouhaniego, domagając się konserwatywnego kursu w polityce wewnętrznej i bardziej konfrontacyjnego w polityce zagranicznej. Był wymieniany jako możliwy kandydat na kolejnego Najwyższego Przywódcę Iranu po śmierci Alego Chameneiego[9][6].
W 2019 r. otrzymał nominację na Głównego Sędziego Iranu – zwierzchnika całego krajowego wymiaru sprawiedliwości[10]. W tym samym roku znalazł się wśród najwyższych irańskich urzędników państwowych objętych sankcjami USA[10].
Wybory w 2021[edytuj | edytuj kod]
W 2021 gdy kończyła się druga i ostatnia kadencja Hasana Rouhaniego, Ebrahim Ra'isi po raz kolejny wystartował w wyborach prezydenckich. W czerwcowych wyborach prezydenckich zdobył 61,95 % głosów, wygrywając w pierwszej turze. Urząd objął 3 sierpnia 2021[11].
Śmierć[edytuj | edytuj kod]
19 maja 2024 zginął wraz z ministrem spraw zagranicznych Hosejnem Amirem Abdollahijanem i siedmioma osobami na pokładzie w katastrofie śmigłowca w Warzaghanie w ostanie Azerbejdżan Wschodni gdzie wracał z uroczystego otwarcia kompleksu hydroelektrycznego Giz Galas.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Jego żoną była Dżamile Alamhoda, córka Ahmada, głównego imama meczetu piątkowego w Meszhedzie, wykładowczyni uniwersytetu Męczennika Behesztiego w Teheranie[12].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Znaleźli helikopter prezydenta Iranu. "Nie ma oznak życia" [online], Onet Wiadomości, 20 maja 2024 [dostęp 2024-05-20] (pol.).
- ↑ a b c d e f What you need to know about presidential candidate Ebrahim Raisi [online], theiranproject.com [dostęp 2017-05-20] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-19] (ang.).
- ↑ a b c Saeed Kamali Dehghan, Conservative cleric Ebrahim Raisi enters Iran's presidential race, „The Guardian”, 9 kwietnia 2017, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-05-20] (ang.).
- ↑ a b c Thomas Erdbrink, Iran Has Its Own Hard-Line Populist, and He’s on the Rise, „The New York Times”, 18 maja 2017, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-05-20].
- ↑ Marta Urzędowska, Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2024-05-20].
- ↑ a b Ebrahim Raisi: The cleric who could end Iranian hopes for change [online], web.archive.org, 19 lipca 2020 [dostęp 2021-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-19].
- ↑ Bozorgmehr Sharafedin, Iran: Tehran Mayor Qalibaf Withdraws, Backs Hardliner Raisi For President [online], thewire.in [dostęp 2017-05-20] (ang.).
- ↑ Hassan Rouhani wins Iran's presidential election [online], aljazeera.com [dostęp 2017-05-20].
- ↑ Dexter Filkins, The Twilight of the Iranian Revolution [online], The New Yorker [dostęp 2021-06-19] (ang.).
- ↑ a b US puts new sanctions on Iranian supreme leader’s inner circle [online], aljazeera.com [dostęp 2021-06-19] (ang.).
- ↑ Ebrahim Raisi zaprzysiężony na prezydenta Iranu. bankier.pl, 5 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-06].
- ↑ پايگاه خبری، تحلیلی رویداد۲۴, ناگفتههای همسر رئیسی از رئیسی | رویداد24 [online], fa [dostęp 2021-06-19] (pers.).
|
