El Desdichado
El Desdichado (hiszp. Nieszczęsny) – sonet francuskiego poety romantycznego Gérarda de Nervala, wchodzący w skład cyklu Les Chimères (Chimery) opublikowanego w 1854[1]. Wiersz jest napisany aleksandrynem[2] i rymuje się abab abab cdd cee.
Powstanie[edytuj | edytuj kod]
Sonet powstawał w 1853 roku, w okresie gdy poeta regenerował się po przebytym załamaniu nerwowym. Znane są jego cztery rozwojowe wersje: wersja z Le Mousquetaire z 10 grudnia 1853 roku, rękopisy Lobarda i Eluarda oraz druga publikacja w Les Filles du feu z 1854 roku, przy czym ich kolejność nie została jednoznacznie ustalona. Wersje te różnią się głównie interpunkcją oraz użyciem wielkich liter, w rękopisie Eluarda utwór nosi tytuł Le Destin (pol. Los)[5].
Inspiracje[edytuj | edytuj kod]
Według Michela Pastoureau główną inspiracją do powstania sonetu były ilustracje znajdujące się w Codex Manesse – zbiorze XII- i XIII-wiecznych poetów niemieckich. Nerval mógł się z nim zapoznać bezpośrednio w często odwiedzanej przez niego paryskiej Bibliotece Narodowej, gdzie kodeks ten przebywał do 1888 roku. Mógł też korzystać z jednego z wielu dostępnych faksymile. Historyk znalazł odniesienia do średniowiecznych ilustracji w dziewięciu z czternastu wersów sonetu. Wskazuje on między innymi na wyrażenia zaczerpnięte z heraldyki odnoszące się do konkretnych herbów z miniatur. Do innych graficznych źródeł inspiracji należeć mogła Melancholia autorstwa Albrechta Dürera. Tytuł utworu El Desdichado (pol. Nieszczęsny[a]) został zaczerpnięty z Ivanhoe Waltera Scotta[6].
Tłumaczenia[edytuj | edytuj kod]
Utwór przekładali na język polski Adam Ważyk[7] i Jadwiga Dackiewicz.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Sam Walter Scott błędnie tłumaczył to sformułowanie jako wydziedziczony, myląc hiszpańskie słowa desdichado i desheredado, a za nim idzie część krytyków Nervala
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gérard de Nerval, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-12-27] (ang.).
- ↑ Ross Chambers: Mes Illuminations, Or: How I Learned to (Re-)Read, w: Rachel Falconer, Andrew Oliver (red.), Re-reading / La relecture: Essays in honour of Graham Falconer. books.google.pl. s. 16. [dostęp 2016-12-27]. (ang.).
- ↑ Pastoureau 2006 ↓, s. 355.
- ↑ Pastoureau 2006 ↓, s. 355–356.
- ↑ Pastoureau 2006 ↓, s. 357–360.
- ↑ Pastoureau 2006 ↓.
- ↑ Adam Ważyk: Przygody i doświadczenia, w: Przekład artystyczny. O sztuce tłumaczenia. Księga druga. Wrocław: Ossolineum, s. 331-332.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Koncepcja poezji w romantycznej deklaracji poetyckiej: „El Desdichado” Gérarda de Nervala. rcin.org.pl, 2001. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
- Michel Pastoureau: Czarne słońce melancholii. W: Średniowieczna gra symboli. Hanna Igalson-Tygielska (tłumaczenie). Warszawa: Oficyna Naukowa, 2006, s. 350–364. ISBN 83-7459-017-3. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gérard de Nerval: El Desdichado, tłum. Jadwiga Dackiewicz. milosc.info. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).