Fumiko Enchi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Fumiko Enchi
円地 文子
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

2 października 1905
Tokio

Data i miejsce śmierci

14 listopada 1986
Tokio

Narodowość

japońska

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła

Onnazaka: droga kobiety

Namamiko monogatari

Odznaczenia
Order Kultury (Japonia)

Fumiko Enchi (jap. 円地 文子 Enchi Fumiko), właśc. Fumi Ueda (jap. 上田 富美 Ueda Fumi), primo voto Yoshimatsu (ur. 2 października 1905 w Tokio, zm. 14 listopada 1986 tamże) – japońska pisarka.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 2 października 1905 roku w Tokio. Jej ojcem był Ueda Kazutoshi, profesor językoznawstwa na Uniwersytecie Tokijskim. W dzieciństwie uczęszczała na przedstawienia teatru kabuki i słuchała opowieści z okresu Edo[1][2]. Ze względu na słabe zdrowie była często nieobecna w szkole, a zamiast uczyć się wolała czytać[3]. Studiowała przez cztery lata na żeńskim uniwersytecie, lecz nie uzyskała tytułu naukowego[4]. W tym okresie postanowiła zostać dramatopisarką. Codziennie odwiedzała bibliotekę Ueno, by czytać zachodnie sztuki, chodziła na przedstawienia do teatru założonego przez Kaoru Osanai i, jako jedyna kobieta[4], uczęszczała na jego wykłady[4][2]. Była jedną z pierwszych kobiet, których sztuki z powodzeniem wystawiano w jego teatrze[4]. Jej pierwsza sztuka została opublikowana w 1926 roku[2], pisała także do wiodących czasopism literackich[5]. Należała do kręgów lewicowej inteligencji, lecz nie angażowała się znacząco w działania polityczne, by nie zaszkodzić karierze ojca[4].

W 1930 roku wyszła za mąż za dziennikarza Enchi Yoshimatsu[2][4]. Choć małżeństwo nie było udane[1], Fumiko Enchi pozostała u boku męża do jego śmierci[4]. Po urodzeniu w 1932 roku córki, Fumiko Enchi porzuciła teatr[4] na rzecz powieści, lecz nie udało jej się zarobić na publikacjach[2]. W 1938 roku zachorowała na raka piersi i została poddana zabiegowi mastektomii[4]. W okresie rekonwalescencji nabawiła się gruźlicy[6]. Po wojnie, podczas której straciła dom, ponownie zachorowała raka, czego finałem był zabieg histerektomii[6]. W trakcie powrotu do zdrowia, dla zarobku, zaczęła pisać książki dla młodzieży, w których przybliżała klasykę japońskiej literatury[6]. Jej twórczość dla dorosłych była z początku odrzucana przez redakcje[6], lecz w latach 50. zaczęła zdobywać rozgłos oraz została wyróżniona nagrodami literackimi[6]. Nowym tematem, który podjęła Enchi w swoich tekstach, była opresyjność życia domowego[2].

Lata 50. były najpłodniejszym okresem w karierze Enchi[7]. Pierwszym dziełem, które zostało docenione przez krytykę, było opowiadanie Himojii tsukihi z 1953 roku[1] opisujące historię umęczonej żony niewiernego męża, który nie potrafi zapewnić rodzinie środków do życia[8]. Krótka proza została wyróżniona nagrodą Joryu Bungakusho (nagrodą dla japońskich pisarek)[7]. Z kolei sukces powieści Onnazaka[1] (wyd. pol.: Onnazaka: droga kobiety[9]) z 1957 roku pozwolił Enchi skupić się na karierze literackiej[1]. Bohaterką dzieła osadzonego w okresie Meiji jest kobieta całkowicie posłuszna mężowi[1]. Powieść opisuje cierpienia i poniżenie, któremu poddane były Japonki w patriarchalnym społeczeństwie[2].

Dzięki pozycji, którą z biegiem lat wyrobiła sobie Enchi, autorka mogła pozwolić sobie na poruszenie bliskich sobie tematów, które zwykle nie byłyby łatwo przyjęte przez wydawnictwa[8]. Choć większość jej twórczości osadzona była we współczesnych czasach, można było znaleźć w niej wiele nawiązań do wątków z XI-wiecznego dzieła Genji monogatari[10]. Jej powieść Namamiko monogatari z 1965 roku jest rzekomo oparta na manuskrypcie z okresu Heian opisującym rywalizację dworów dwóch żon cesarza Ichijō[1]. Przez niektórych krytyków literackich powieść została nazwana arcydziełem[10]. W 1967 roku Enchi rozpoczęła pracę nad tłumaczeniem Genji monogatari na współczesny japoński, któremu poświęciła razem sześć lat[6]. Przekład był powszechnie ceniony[1].

W 1973 roku musiała poddać się kolejnej operacji, tym razem ze względu na odwarstwienie siatkówki. Ponieważ nie odzyskała w pełni wzroku, zamiast pisać, swoje kolejne prace literackie tworzyła dyktując ich treść innym[6]. W 1985 roku otrzymała Order Kultury z rąk cesarza Hirohito[2]. Publikowała do końca życia[6].

Zmarła 14 listopada 1986 w Tokio[1].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Twórczość Enchi charakteryzują nawiązania do klasycznej literatury okresu Heian i Edo[5], które autorka łączyła ze współczesnymi głosami zbuntowanych kobiet[2]. Sławę przyniosły jej dzieła opisujące zmagania kobiet w japońskim społeczeństwie[1]. Sposobem na wzmocnienie pozycji kobiet była dla niej tradycyjna religia Shintō, elementem której były szamanki[2]. Stawiała ją w opozycji do buddyzmu, który według niej narzucał podporządkowanie się kobiety mężczyźnie[2].

sztuki[edytuj | edytuj kod]

  • 1926: Furusato[5]
  • 1928: Banshun sōya[5]
  • 1931: Kanojo no jigoku[5]
  • 1934: Arashi[5]

powieści[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m Enchi Fumiko, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k Enchi Fumiko Ueda [online], Encyclopedia.com [dostęp 2021-02-20] (ang.).
  3. ↑ Hulvey 1994 ↓, s. 40.
  4. ↑ a b c d e f g h i Hulvey 1994 ↓, s. 41.
  5. ↑ a b c d e f Hulvey 1994 ↓, s. 43.
  6. ↑ a b c d e f g h Hulvey 1994 ↓, s. 42.
  7. ↑ a b c Hulvey 1994 ↓, s. 44.
  8. ↑ a b Hulvey 1994 ↓, s. 47.
  9. ↑ Onnazaka: droga kobiety [online], Katalogi Biblioteki Narodowej [dostęp 2021-02-20] (pol.).
  10. ↑ a b Hulvey 1994 ↓, s. 48.
  11. ↑ a b Hulvey 1994 ↓, s. 50.
  12. ↑ Hulvey 1994 ↓, s. 45.
  13. ↑ Hulvey 1994 ↓, s. 49.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • S. Yumiko Hulvey: Enchi Fumiko. W: Japanese Women Writers: A Bio-critical Sourcebook. Chieko I. Mulhern (red.). Greenwood Press, 1994. ISBN 0-313-25486-9.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Fumiko_Enchi&oldid=73474040”