Gądków Wielki
52°14′29″N 14°58′39″E/52,241389 14,977500| wieś | |
 Popiersie T. Kościuszki, kościół pw. MB Bolesnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
543[2] |
| Strefa numeracyjna |
68 |
| Kod pocztowy |
66-235[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FSU |
| SIMC |
0915372 |
Położenie na mapie gminy Torzym  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sulęcińskiego  | |
| 52°14′29″N 14°58′39″E/52,241389 14,977500[1]
| |
Gądków Wielki (niem. Groß Gandern) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, w gminie Torzym.
W latach 1945–1954 siedziba gminy Gądków Wielki. W latach 1954–1972 wieś była siedzibą władz gromady Gądków Wielki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość położona jest przy drodze wojewódzkiej nr 139. W Gądkowie Wielkim istnieje stacja kolejowa na linii Zielona Góra – Szczecin.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Gądków Wielki stanowił niegdyś własność templariuszy, którzy w XIII w. utworzyli tu parafię. Od 1350 r. część wsi była własnością joannitów, a w XV w. przeszła we władanie rodu von Lossow. Mimo iż najwcześniej polskość zanikała na tych obszarach, które najdłużej znajdowały się w ramach państwa brandenbursko-pruskiego, a więc Nowej Marchii w ziemi torzymskiej, to i tu można odszukać bardzo późne ślady polskości. Wedle autorów niemieckich w wielu wsiach ziemi torzymskiej posługiwano się językiem polskim w XVII w. w kościele, w użyciu codziennym jeszcze później. Chodzi tu zapewne o wsie położone przede wszystkim nad Pliszką m.in. Gądków Wielki i wsie położone dalej wzdłuż Odry, aż do Słubic[4].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- kościół pw. Matki Bożej Bolesnej, będący siedzibą parafii, obejmującej sąsiednie miejscowości. Starszy kościół spłonął pod koniec XIX w. a w 1911 r. zakończono budowę nowego. Kościół w Gądkowie Wielkim do pojawienia się polskich osadników z Kresów był wyznania protestanckiego.
Sport[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości działał klub piłkarski Gądkowski Klub Sportowy „Czarni” Gądków Wielki, który został założony w 1990 r.[5]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 32044
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 256 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Urząd miasta i gminy Torzym. (pol.).
- ↑ Czarni Gądków Wielki.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marta Danowska, Witraże sakralne z okresu od 2. poł. XIX do lat 30. XX wieku w województwie lubuskim, w: Lubuskie Materiały Konserwatorskie, tom 5 (2008), Zielona Góra 2008.
