Gnuszyn

Gnuszyn

wieś
Dwór w Gnuszynie o zmierzchu
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	międzychodzki
Gmina	Chrzypsko Wielkie
Liczba ludności (2011)	205
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	64-412
Tablice rejestracyjne	PMI
SIMC	0581238
Położenie na mapie gminy Chrzypsko Wielkie Gnuszyn
Położenie na mapie Polski Gnuszyn
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Gnuszyn
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego Gnuszyn
52°35′25″N 16°15′46″E

Gnuszyn – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Chrzypsko Wielkie.

Położenie

Miejscowość leży na terenie Sierakowskiego Parku Krajobrazowego.

Historia

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od końca XIII wieku. Wymieniona pierwszy raz w łacińskim dokumencie z 1387 jako „Gnusszino”, 1388 „Gnusyna”, 1391 „Gnuszino”, 1396 „Gnusino”, 1403 „Gruszina”, 1428 „Gnuschyna”, 1457 „Gnosszyn”.

Miejscowość była początkowo wsią szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Gnuszyńskich, którzy od nazwy miejscowości przyjęli odmiejscowe nazwisko), a później także do Gorzyńskich, Łowęckich. W 1464 leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1411 leżała w parafii Chrzypsko Wielkie, a w 1411 do parafii Psarskie.

W latach 1387-1399 dokumenty sądowe odnotowały w kilku procesach Stanisława Gnuszyńskiego z Gnuszuna. W  1388 w imieniu swoich bratanków toczył spór o dokument znajdujący się w posiadaniu Łękomira z Niegolewa. W 1391 wygrał proces z Maciejem Świętopełkowiczem zwanym Jadem z Bądlina (obecnie Bąblin) o 10 grzywien oraz wwiązanie w majętności w części wsi Bądlin. W 1396 Stanisław Gnuszyński pozwał Dobiesława Kwileckiego z powodu zniszczenia młyna znajdującego się we wsi lub w okolicy Gnuszyna i ukazał woźnemu sądu ziemskiego dowody w postaci połamanego żelaza oraz przeciętego wału.

W 1464 Szczepan Gnuszyński zapisał żonie Dobce po 200 grzywien posagu oraz wiana na połowie wsi Gnuszyn. W 1471 kupił on od brata Jana za kwotę 100 grzywien część Gnuszyna, która Janowi przypadła w podziale majątku. W 1472 Stanisław z Gnuszyna zakupił część Gnuszyna za 90 grzywien od brata Jakuba, który był kapłanem. W 1476 Stanisław Gnuszyński zapisal Piotrowi mieszczaninowi z Szamotuł 3 grzywny czynszu z prawem wykupu za 36 grzywien na części Gnuszyna.

Miejscowość odnotowano również w historycznych rejestrach poborowych. W 1478 wieś zalegała z podatkami. W 1508 miał miejsce pobór z 10 łanów oraz jednego wiardunku od młyna. W 1509 pobrano podatki od 10 łanów, młyna i karczmy. W 1563 pobór odbył się od 11 łanów, młyna korzecznego czyli młyna zwanego „Zapłotny Młyn” zasilanego wodą z rzeki stojącego na gruncie wsi Nojewo , który miał jedno koło oraz od karczmy. W 1564 we wsi bylo 11 łanów. W 1577 pobór ze wsi zapłacił Wojciech Gorzyński. W 1580 Dorota Gorzyńska zapłaciła pobór od 4 łanów, 4 zagrodników, jednego komornika, 30 owiec oraz rzemieślnika budowlanego (oryg. łac. „architector”). Natomiast Jan Łowęcki zapłacił pobór podatkowy ze wsi od 4 łanów, 3 zagrodników, jednego komornika oraz 1/4 łana karczmarskiego oraz od młyna o jednym kole.

W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej w 1793, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Pod koniec XIX wieku wieś liczyła 13 domostw i 146 mieszkańców, a majątek 8 dymów i 114 mieszkańców. Właścicielem dóbr był wtedy Ludwik Wilczyński.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

W Gnuszynie znajduje się zabytkowy zespół dworski, na który składa się dwór z 1906 roku i park z przełomu XIX i XX wieku.

Bibliografia

• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), zeszyt 3, hasło „Gnuszyn”. Wrocław: Ossolineum, 1987, s. 504–506.

Linki zewnętrzne

• Gnuszyn w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”