Iluzje w bliskim związku

Iluzje w bliskim związku – efekt poznawczy występujący u osób w bliskich relacjach polegający na spostrzeganiu swojego związku i partnera w tendencyjny, nadmiernie pozytywny sposób.

Wyniki badań

Badania wykazały, że 95% osób uważa swojego partnera za inteligentniejszego, atrakcyjniejszego i obdarzonego większym poczuciem humoru niż przeciętny partner, a także posiadającego więcej zalet niż inni ludzie.

Pozytywne iluzje dotyczą zarówno zalet partnera, jak i postrzeganego przez nas podobieństwa pomiędzy naszym partnerem a nami samymi. Okazuje się, że osoby pozostające w związkach małżeńskich postrzegają swoich partnerów jako bardziej podobnych do siebie, niż to jest w rzeczywistości. Dzięki temu oceniają swoje związki jako bardziej satysfakcjonujące, ponieważ mają wrażenie, że są lepiej rozumiane przez partnera.

Zależność między satysfakcją a poziomem idealizowania

Postrzeganie partnera w znacznej mierze zależy od poziomu satysfakcji ze związku. Osoby, które są w swoim związku szczęśliwe, uważają, że wady ich partnerów są drobne i powszechne, natomiast zalety – wielkie i wyjątkowe. W jednym z badań eksperymentatorzy porównywali samoocenę badanych osób z tym jak oceniane są przez przyjaciela i partnera. Okazało się, że bliscy widzą znacznie więcej zalet u swoich partnerów niż ich przyjaciele czy nawet oni sami, ale tylko wtedy, gdy satysfakcja ze związku jest wysoka. Jeśli związek jest niesatysfakcjonujący - partnerzy widzą mniej zalet niż przyjaciele i sami badani.

Korzyści

Pozytywne iluzje są bardzo korzystne dla związku. Badacze dowiedli, że jeśli na początku relacji partnerzy mają więcej pozytywnych iluzji, to w przyszłości będą mieli mniej wątpliwości i większą satysfakcję ze związku niż pary, które od początku postrzegały partnerów bardziej realistycznie. Oznacza to, że zjawisko idealizowania partnera i pozytywnych iluzji służy podtrzymaniu bliskości i zaangażowania oraz trwałości związku. Ponadto wykazano, że po pewnym czasie, partner zaczyna dostrzegać u siebie więcej tych zalet, na które zwraca uwagę jego ukochany/ukochana. Można przypuszczać, że pewna doza idealizacji i iluzji jest niezbędna dla przetrwania związku.

Zagrożenia

Idealizacja partnera jest korzystna na poziomie globalnej oceny („Jest wspaniały!”), ale na poziomie specyficznych zachowań lepiej jest mieć obraz bliski rzeczywistości - być świadomym/ą mocnych i słabych stron swojego partnera („Marcin jest fatalnym kucharzem”). Idealizacja na poziomie specyficznych zachowań może prowadzić do nierealistycznych oczekiwań, a w konsekwencji do większego rozczarowania partnerem.

Pozytywne postrzeganie partnera ma swoją ciemną stronę: jeśli partner postrzega nas bardziej pozytywnie, niż my sami siebie, to doświadczamy w tym związku mniej intymności.

Związek z zaangażowaniem

Iluzoryczne przekonania dotyczą nie tylko partnera, ale również samego związku: ludzie potrafią wskazać znacznie więcej zalet własnego związku niż cudzego i znacznie mniej wad swojego związku niż cudzego. Innymi słowy: myślimy, że nasz związek jest lepszy niż cudzy. Jest to związane z zaangażowaniem – im bardziej jesteśmy zaangażowani w swój związek, tym silniej wierzymy, że jest lepszy niż związki innych ludzi.

Zależność między występowaniem zjawiska a czasem

Ciekawe zjawisko zaobserwowali badacze, pytając długoletnie małżeństwa, o to jak są szczęśliwi w związku. Jeśli, co pewien czas, pytali o aktualny poziom szczęścia, to porównując wyniki dochodzili do związku, że poziom satysfakcji ze związku systematycznie spada. Jeśli jednak prosili osoby badane, aby oceniły swój poziom szczęścia z perspektywy czasu, badani twierdzili, że przez pewien czas nie działo się zbyt dobrze, ale teraz jest już znacznie lepiej. Badani oceniając na bieżąco swój poziom szczęścia mówili, jak rzeczywiście jest. Zaangażowanie w związek sprawia jednak, że ludzie mają silną potrzebę wierzyć, że ich związek jest szczęśliwy. Dlatego kiedy mieli ocenić swój poziom szczęścia z perspektywy czasu, twierdzili, że co prawda nie za dobrze się działo, ale ostatnio jest lepiej.

Bibliografia

• Furnham, A., Stieger, S., Haubner, T., Voracek, M., & Swami, V. (2009). A fair day's wage? Perceptions of public sector pay. Psychological Reports, 105, 957-969.
• Gagne, F., & Lydon, J. (2001). Mindset and relationship illusions: The moderating effects of domain specificity and relationship commitment. Personality and Social Psychology Bulletin, 27, 1144-1155.
• Karney, B. R. & Frye, N. E. (2002). "But we've been getting better lately": Comparing prospective and retrospective views of relationship development. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 222-238.
• Murray, S. L., Holmes, J. G. i Griffin, D. W. (2003). Reflections on the Self-Fulfilling Effects of Positive Illusions. Psychological Inquiry, 14, 289-295.
• Murray, S. L., Holmes, J. G., Bellavia, G., Griffin, D. W., i Dolderman, D. (2002). Kindred spirits? The benefits of egocentrism in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 563–581.
• Murray, S. L., Holmes, J. G., Dolderman, D. i Griffin, D. W. (2000). What the Motivated Mind Sees: Comparing Friends’ Perspectives to Married Partners’ Views of Each Other. Journal of Experimental Social Psychology, 36, 600-620.
• Murray, S.L. & Holmes, J.G. (1997). A leap of faith? Personality and Social Psychology Bulletin, 23, 586–604.
• Murray, S. L., Holmes, J. G., Griffin, D. W. (1996). The Benefits of Positive Illusions: Idealization and the Construction of Satisfaction in Close Relationships. Journal of Personality & Social Psychology, 70, 79-98.
• Neff, L. A., & Karney, B. R. (2005). To know you is to love you: The implications of global adoration and specyfic accuracu for marital relationships. Journal of Peronality and Social Psychology, 90, 480-497.
• Neff, L.A. & Karney, B. R. (2003). The dynamic structure of relationship beliefs: Differential importance as a strategy of relationship maintenance. Personality and Social Psychology Bulletin, 29, 1433-1446.
• Rusbult, C., E., Van Lange, P. A. M., Wildschut, T., Yovetich, N. A., i Verette, J. (2000). Perceived superiority in close relationships: why it exists and persists. Journal of Personality and Social Psychology, 79, 521–545.
• Swann, W. B., Hixon, J. G., & De La Ronde, C. (1992). Embracing the bitter “truth”: Negative self-concepts and marital commitment. Psychological Science, 3, 118–121.