Irena z Larisy
| Caryca Bułgarii | |
| Okres | |
|---|---|
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Dane biograficzne | |
| Mąż | |
| Dzieci |
pięciu synów i dwie córki |
Irena z Larisy (zm. 1015?) – bułgarska caryca, żona cara Gabriela Radomira.
O pochodzeniu Ireny nie wiadomo nic pewnego. Przypuszcza się, że była Greczynką. Urodziła się prawdopodobnie na początku lat 80. X wieku w Larisie. Poczynając od 980 roku władca bułgarski, Samuel Komitopul podjął ekspansję na ziemie greckie, co roku ponawiając wyprawy przeciw Larisie. Ostatecznie zdobył ją dopiero w 985. Mieszkańców niepokornego miasta Samuel potraktował nadzwyczaj surowo, uprowadził i uczynił niewolnikami. Wśród jeńców znalazła się kilkuletnia Irena[1]. Ponieważ w państwie Samuela nie istniała zasadniczo warstwa społeczna ludzi niewolnych, jeńcy byli najczęściej sprzedawani lub odkupowani od zwycięzcy przez ich rodziny. Mieszkańców Larisy car zakazał jednak odsprzedawać[2].
Irena dorastała jako niewolnica na dworze w Prespie. Jej niezwykłą urodą zachwycali się kronikarze greccy: Jan Skylitzes, a za nim Jerzy Kedren. Uroda Ireny sprawiła prawdopodobnie, że syn cara, Gabriel Radomir opuścił dla niej swą królewską małżonkę. Pierwsze małżeństwo Gabriela Radomira, z nieznaną z imienia księżniczką węgierską, zawarte w ostatnich latach X wieku stanowiło gwarancję przymierza cara Samuela z władcą Węgier Stefanem I. Około roku 1000 w kilka zaledwie lat po ślubie Gabriel Radomir oddalił swą pierwszą żonę, z którą miał już syna i poślubił Irenę. Samuel zgodził się na ten związek, choć miało to w przyszłości konsekwencje[3]. W 1002 roku, gdy cesarz bizantyński Bazyli II Bułgarobójca obległ położony na północy kraju Widyń, a Samuel próbował odwrócić jego uwagę atakując położony w Tracji Adrianopol, król węgierski zaatakował ziemie północnego sojusznika Samuela księcia Ajtonya[4].
Irena urodziła Gabrielowi Radomirowi pięciu synów i dwie córki, imiona dzieci nie są znane. W 1014 roku po śmierci Samuela Gabriel Radomir został carem bułgarskim. Rok później w sierpniu 1015 zginął podczas polowania zamordowany przez swego kuzyna Iwana Władysława. Wraz z nim najprawdopodobniej zginęła również Irena. Najstarszy z synów Gabriela i Ireny, następca tronu, po śmierci ojca został z rozkazu Iwana Władysława oślepiony. Po śmierci Iwana Władysława na początku 1018 roku, dzieci Gabriela i Ireny poddały się wraz z carycą wdową Marią cesarzowi Bazylemu II i zostały odesłane na dwór cesarski w Konstantynopolu[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Steven Runciman: Bulgarian Empire. s. 222. Informację o wieku Ireny podaje w swej Kronice Jerzy Kedren
- ↑ I. Stawowy-Kawka: Historia Macedonii. s. 62.
- ↑ Steven Runciman: Bulgarian Empire. s. 233-234. Runciman przypuszcza, że oddalona pierwsza żona Gabriela Radomira wstąpiła do klasztoru, choć jest możliwe również, że została odesłana na Węgry.
- ↑ W. Szymański, E. Dąbrowska: Awarzy. Węgrzy. s. 176.
- ↑ Steven Runciman: Bulgarian Empire. s. 245 i 250-251.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J. Andreew, I. Łazarow, P. Pawłow: Koj Koj e w Srednowekowna Byłgaria. Istoriczeski sprawocznik. Sofia: Prosweta, 1994. ISBN 954-01-0476-9.
- S. Runciman: A history of the First Bulgarian Empire. Londyn: George Bell & Sons, 1930. OCLC 832687.
- I. Stawowy-Kawka: Historia Macedonii. Wrocław: Ossolineum, 2000, s. 58-63. ISBN 83-04-04549-4.
- W. Szymański, E. Dąbrowska: Awarzy. Węgrzy. Wrocław: Ossolineum, 1979. ISBN 83-04-00246-9. OCLC 256355901. (pol.).
- W. Złatarski: Istorija na byłgarskata dyrżawa prez srednite wekowe. Tom I. Istorija na Pyrwoto byłgarsko carstwo. Wyd. 2. Sofia: Nauka i izkustvo, 1971. OCLC 67080314. (bułg.).