Przejdź do zawartości

Karbieniec pospolity

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Karbieniec pospolity
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

karbieniec

Gatunek

karbieniec pospolity

Nazwa systematyczna
Lycopus europaeus L.
Sp. pl. 1:21. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Karbieniec pospolity (Lycopus europaeus L.) – gatunek byliny z rodziny jasnotowatych. Występuje w całej niemal Europie (bez jej północnych krańców), w północno-zachodniej Afryce oraz w strefie umiarkowanej Azji sięgając po wschodnią Syberię i środkowe Chiny. Jako introdukowany rośnie w Ameryce Północnej i Nowej Zelandii[4]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Liście
Kwiaty
Owoce
Pokrój
Roślina o kłączach pełzających, z rozłogami.
Łodyga
Wzniesiona, gałęzista, wysokości 30–80 cm.
Liście
Ulistnienie nakrzyżległe. Liście szerokolancetowate do eliptycznych, u nasady pierzastoklapowane od 4 cm szerokości i do 10 długości, na brzegu piłkowane lub głęboko ząbkowane.
Kwiaty
Kwiaty w gęstych nibyokółkach w kątach górnych liści. Korona 4–5 mm długości, biała, czerwono nakrapiana, podzielona na 4–5 prawie jednakowych łatek, bez wyraźnych warg. Dwa wyraźne pręciki i dwa przekształcone w nitkowate prątniczki. Kielich o 5 szydlastych ząbkach, rurka gardzieli owłosiona.
Gatunek podobny
W Europie Środkowej z rodzaju tego rośnie jeszcze karbieniec wyniosły Lycopus exaltatus, który różni się wszystkimi (także najwyższymi) liśćmi głęboko siecznymi lub dzielnymi, dłuższymi przysadkami sięgającymi 6–9 mm[6].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hydrofit. Kwitnie od lipca do września. Porasta brzegi wód, szuwary i inne miejsca zabagnione lub błotniste. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl/O/All. Alnetea glutinosae[7].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina lecznicza: Ziele Herba Lycopi europaei zawiera glikozyd lykopinę, olejek eteryczny, garbniki, kwas galusowy. Działa skutecznie na tarczycę. Obniża wydzielanie tyroksyny (hormon tarczycy) i reguluje obieg jodu, przy stwierdzonej nadczynności tarczycy i wynikających z niej schorzeniach, jak palpitacje serca, pocenie się i ogólny niepokój. Termin zbioru: Od lipca do września.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
  3. ↑ Lycopus europaeus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ Lycopus europaeus L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-06-11].
  5. ↑ Adam Zając, Maria Zając: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 345. ISBN 83-915161-1-3.
  6. ↑ Lucjan Rutkowski, Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 398, ISBN 83-01-14342-8.
  7. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  • Jürke Grau: Zioła i owoce leśne. Reinhard Jung, Bertram Münker. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-274-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Karbieniec_pospolity&oldid=74023242”