Kościół św. Elżbiety w Bańskiej Szczawnicy
Kościół św. Elżbiety w Bańskiej Szczawnicy (słow. kostolík sv. Alžbety) – niewielki kościół (w zasadzie kaplica) obrządku rzymskokatolickiego w Bańskiej Szczawnicy na Słowacji.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Znajduje się wśród nowej, szeregowej zabudowy mieszkaniowej po wschodniej stronie ulicy Dolnej, na południowy wschód od historycznego centrum miasta.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Murowany, jednonawowy, gotycki kościół powstał prawdopodobnie w połowie XIV w.[1] przy funkcjonującym już wówczas „szpitalu”, czyli przytułku dla niedołężnych i chorych[1], usytuowanym na południowym skraju miasta, przy drodze wiodącej na Svätý Antol i Krupinę. Uzyskał – podobnie jak wiele ówczesnych miejskich chudobińców oraz towarzyszących im kościołów lub kaplic - wezwanie świętej Elżbiety Węgierskiej, która ufundowała szereg przytułków i sama w nich posługiwała chorym i ubogim. Był wspominany w dokumentach już w roku 1397[2].
W 1574 r., podczas budowy miejskich umocnień w obliczu zagrożenia tureckiego, kościół włączono w ciąg murów miejskich, przebudowując jego nawę na miejską bramę, od kierunku wiodącej przez nią drogi nazywaną „Krupińską”, „Budzińską” lub „Svätoantolską”[2]. Gdy w drugiej połowie XIX w. przystąpiono do rozbiórki miejskich umocnień, przy okazji poszerzania owej drogi w 1879 r. brama (tj. dawna nawa kościoła) została zburzona. Pozostałe prezbiterium po tymczasowym zamknięciu otworu tęczowego wykorzystywano jako magazyn. W latach 1894-1895 przebudowano je w stylu neogotyckim na kaplicę z dodaniem wieżyczki[3].
Architektura i wyposażenie[edytuj | edytuj kod]
Niewielka bryła obiektu posiada skromną fasadę z wysokim wejściem na osi, zwieńczoną frontonem z centralnie umieszczonym okrągłym oknem. Prosta nawa nakryta jest wysokim dachem dwuspadowym, na którego kalenicy nad frontonem wznosi się strzelista wieżyczka z dzwonkiem.
We wnętrzu neogotycki ołtarz, który według projektu profesora Ladislava Fodora wykonał bańskobystrzycki rzeźbiarz Jozef Kraus[4] (lub Krauze[3]).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wg strony Bańskiej Szczawnicy [1]
- ↑ a b Wg tablicy informacyjnej na kościele (2019 r.)
- ↑ a b Albert Kelemen a kolektív: Štiavnické vrchy. Turistický sprievodca ČSSR, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986, s. 175
- ↑ Vladimír Bárta, Ján Novák: Banská Štiavnica. Stručný vlastivedný sprievodca, wyd. abARTPRESS, Banská Bystrica 1991, s. 42