Kulistka pełna
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
kulistka pełna |
| Nazwa systematyczna | |
| Protoblastenia calva (Dicks.) Zahlbr. Cat. Lich. Univers.7: 1 (1930) | |
Kulistka pełna (Protoblastenia calva (Dicks.) Zahlbr.) – gatunek grzybów z rodziny łuszczakowatych (Psoraceae)[1]. Ze względu na symbiozę z glonami zaliczany jest do porostów[2].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Protoblastenia, Psoraceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1790 r. James Dickson, nadając mu nazwę Lichen calvus (porost skalny). Później przez różnych mykologów zaliczany był do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1911 r. Alexander Zahlbruckner, przenosząc go do nowo utworzonego rodzaju Protoblastenia[1].
- Blastenia rupestris var. calva (Dicks.) Lettau 1912
- Callopisma rupestre var. calvum (Dicks.) Walt. Watson 1930
- Caloplaca calva (Dicks.) Kieff. 1895
- Lecanora calva (Dicks.) Nyl. 1861
- Lecidea calva (Dicks.) Nyl. 1884
- Lecidea calva (Dicks.) Nyl. 1884 f. calva
- Lichen calvus Dicks. 1790
- Placodium rupestre var. calvum (Dicks.) A.L. Sm. 1918
- Protoblastenia rupestris var. calva (Dicks.) J. Steiner 1915
Nazwa polska według W. Fałtynowicza[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Endolit. Plecha skorupiasta, niepozorna, częściowo lub całkowicie zanurzona w podłożu, ciągła lub popękana. Jej górna powierzchnia ma barwę białawą, białoszarą lub szarą. Zazwyczaj dość licznie występują siedzące na wytrawionych w skale wgłębieniach apotecja. Mają średnicę 0,6–2 mm, barwę od żółtopomarańczowej przez czerwoną do brązowej, kształt lekko wypukły, wypukły, półkulisty lub kulisty. Brzeżek plechowy zanikający, o barwie żółtej, żółtopomarańczowej. Zarodniki elipsoidalne, o rozmiarach 8–10 × 12,9–13,5 (15) × 5–8 μm, bez przegród, bezbarwne. Fotobionty występują tylko w cefalodiach. Mazaedium brązowe, płowe, cynamonowe[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Kulistka pełna występuje tylko na półkuli północnej w Ameryce Północnej i Eurazji. W Ameryce Północnej występuje wyłącznie na Alasce, w Azji jest szeroko rozprzestrzeniona, ale tylko na północnych obszarach Rosji. Najliczniejsze stanowiska tego gatunku podano w Europie, na północy sięga tutaj po północne wybrzeża Grenlandii i archipelag Svalbard[5]. W piśmiennictwie naukowym w latach 1958–2003 na terenie Polski znany był tylko z kilku stanowisk w Pieninach, Tatrach i na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Podane w 1879 r. przez Steina stanowisko w Sudetach wymaga potwierdzenia[6]. W Polsce jest gatunkiem rzadkim. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status DD – gatunek, co do którego brak informacji, aby określić stopień zagrożenia wymarciem[7].
Rozwija się na skałach, zarówno krzemianowych, jak i wapiennych[6]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2016-06-24] (ang.).
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-06-24] (ang.).
- ↑ Protoblastenia calva [online], Consortium of North American Lichen Herbaria [dostęp 2016-06-24].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-02-08].
- ↑ a b Wiesław Fałtynowicz, Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, s. 254, ISBN 83-89648-06-7.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 86, ISBN 83-89648-38-5.