Przejdź do zawartości

Lapis Niger

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lapis niger na Forum Romanum - stan obecny
Fragment starołacińskiej inskrypcji

Lapis niger (łac. czarny kamień) - najstarszy i przez długi czas najważniejszy dla Rzymian monument na Forum Romanum. W antycznym źródle określono jako: Czarny kamień w Comitium[1]. Był małym kręgiem kultowym z połowy VI w. p.n.e. składającym się z: ołtarza, kolumny, steli z najstarszą inskrypcją z terenu Rzymu i depozytu wotywnego z VIII w. p.n.e.[2].

Położony jest naprzeciw Kurii, niedaleko łuku Septymiusza Sewera, otoczony przez fragmenty muru. Lapis Niger nie jest kamieniem, lecz miejscem przykrytym płytami z czarnego marmuru, stąd jego nazwa. Płyta marmurowa powstała ok. 310[2] i upamiętniała miejsce, w którym według legendy został zabity lub wzięty do nieba Romulus[1]. Źródła starożytne wspominają też o istniejącym tu sanktuarium Wulkana.

Usytuowanie Kamienia

[edytuj | edytuj kod]

Według Festusa położenie czarnego kamienia jest powiązane z miejscem śmierci Romulusa. Według innej wersji Romulus zniknął i został zabrany do nieba, dlatego nie mógł mieć prawdziwego grobu. Możliwe, że czarny kamień oznaczał cenotaf, symboliczne miejsce, w którym zaginął założyciel Rzymu[1].

Odnalezienie Kamienia

[edytuj | edytuj kod]

Czarny kamień został odkryty w styczniu 1899, w tzw. grobie Romulusa[2]. Był to specjalny obszar, oddzielony od pozostałej części Forum niską balustradą. Kiedy wykopano teren pod kamieniami, znaleziono depozyt wotywny z VIII w. p.n.e., czyli kości zwierzęce będące pozostałościami po wielkiej ofierze dla bogów. Wykopaliska odkryły pod nim pozostałości małego, otwartego miejsca kultu, wyposażonego w ołtarz z połowy VI w. p.n.e, podstawę kolumny i kamienną tablicę z inskrypcją w archaicznej łacinie, napisaną bustrofedonem[2][1]. Inskrypcja jest znacznie uszkodzona, zachował się jedynie fragment częściowo zrozumianego napisu[2], który prawdopodobnie zawiera klątwę, jaka groziła za sprofanowanie tego miejsca, a której podlegali nawet królowie. Tablicę z tekstem wydatowano na środek okresu królewskiego[3].

Treść inskrypcji

[edytuj | edytuj kod]

Tekst zaczyna się od formuły mającej na celu ochronę obszaru sakralnego i brzmiała następująco: „Ktokolwiek naruszy to miejsce, będzie skazany na piekielnych bogów”. Następnie inskrypcja wspomina o królu rzymskim, który pełnił funkcje religijne podczas ceremonii sakralnych, prawdopodobnie powiązanych z działalnością polityczną w Comitium[1].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e Encyclopædia Britannica ↓, s. Know about the history of the ancient buildings of the Roman Forum, Rome.
  2. a b c d e Lapis niger, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-01-21].
  3. A.La Regina, Archaeological guide to Rome, Electa 2006, p. 18

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]