Maria Wszelaczyńska-Szaszkiewicz
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie |
embriolog, histopatolog |
Odznaczenia | |
Maria Wszelaczyńska-Szaszkiewicz /wł. Maria Cybulska-Wszelaczyńska-Szaszkiewicz[2]/ (ur. 18 września 1912 we Lwowie, zm. 29 marca 2009 w Gdańsku) – polska histopatolog i embriolog.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Córka Teofila Tymona Cybulskiego-Wszelaczyńskiego i Heleny z Mochnackich[2]. Studiowała na Wydziale Rolniczo-Lasowym Politechniki Lwowskiej[3], a po jego ukończeniu wyjechała do Puław, gdzie pracowała w Państwowym Instytucie Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego (PINGW). Następnie przeniosła się do Warszawy, gdzie na krótko podjęła pracę w Państwowym Zakładzie Higieny. Od kwietnia 1939 rozpoczęła pracę w Szkole Hodowli Drobiu w Julinie pod Warszawą.
Po wybuchu II wojny światowej działała w konspiracji przyjmując pseudonim Weronika, w szeregach Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej jako łączniczka. W 1943 ponownie znalazła się w Puławach, równolegle do pracy zawodowej była łączniczką pomiędzy Dęblinem, a Opolem Lubelskim oraz prowadziła skrzynkę kontaktową Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich[4]. Od maja do sierpnia 1944, ze względu na zagrożenie osobiste została przydzielona w stopniu porucznika do oddziału partyzanckiego działającego w pobliskich lasach, dowodzonego przez Bolesława Mikusa „Żbika” i pełniła rolę kuriera w organizacji Wolność i Niezawisłość na Lubelszczyźnie[4].
W 1946 w Katedrze Biologii i Genetyki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie przedstawiła i obroniła pracę doktorską i wyjechała do Gdańska, gdzie kontynuowała naukę na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej[3]. Równocześnie rozpoczęła pracę na stanowisku starszego asystenta w Zakładzie Histopatologii i Embriologii.
We wrześniu 1951 r. Maria Wszelaczyńska została zabrana z dyżuru lekarskiego przez pracowników Urzędu Bezpieczeństwa. Powodem aresztowania była sprawa rotmistrza Andrzeja Czaykowskiego „Garda” cichociemnego kuriera, zrzuconego do kraju z Anglii w 1949 r. Po aresztowaniu i procesie został on stracony w 1953 w więzieniu mokotowskim. Marii Wszelaczyńskiej[4], która znała Czaykowskiego sprzed wojny postawiono zarzut „pomocy w szpiegostwie” i skazano. Początkowo osadzono ją w więzieniu na Mokotowie, a następnie w Zakładzie Karnym w Fordonie, gdzie jedną ze współtowarzyszek w celi była słynna emisariuszka Elżbieta Zawacka „Zo” skazana również za kontakt z Czaykowskim. Po czterech latach podczas amnestii została uwolniona, powróciła do Gdańska i kontynuowała naukę[4].
W 1956 ukończyła studia i związała się zawodowo z Państwowym Szpitalem Klinicznym w Gdańsku[5], gdzie uzyskała I i II st. specjalizacji i pracowała w Poradni Kardiologicznej Kliniki Chorób Wewnętrznych. W 1975 przeszła na emeryturę. Mimo podeszłego wieku zaangażowała się w działalność NSZZ „Solidarność”, zorganizowała w swoim mieszkaniu skrzynkę kontaktową oraz w specjalnie przygotowanej skrytce ukrywała środki pieniężne i prasę publikowaną przez organizacje związane z ruchem solidarnościowym[6]. Nie budząc podejrzeń władz pełniła rolę kuriera przewożąc po całym kraju korespondencję oraz często pokaźne kwoty dla oddziałów regionalnych NSZZ „Solidarność”[7]. W uznaniu odwagi i ofiarności rząd na emigracji odznaczył Marię Wszelaczyńską Krzyżem Armii Krajowej, a w 2007 otrzymała Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[4].
Została pochowana na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku (rejon IX, taras III-1-127)[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ miejsce pochówku w serwisie Nekropole
- ↑ a b Maria Cybulska-Wszelaczyńska h. Prawdzic (ID: sw.39370). sejm-wielki.pl. [dostęp 2016-03-28].
- ↑ a b Nota biograficzna w „Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskich w opracowaniu Tadeusza Wośkowskiego”. Warszawa: Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego, 2011, s. 38. ISBN 978-83-932996-0-7. delta.cbr.edu.pl. [dostęp 2016-03-27].
- ↑ a b c d e Nota biograficzna w Biuletynie Instytutu Pamięci Narodowej nr. 4/2009 (99), kwiecień 2009. pamiec.pl. [dostęp 2016-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-17)].
- ↑ nekrolog, Gazeta AMG nr. 5/2009 (221), maj 2009 s. 3
- ↑ Dariusz Wilczak „Szafka – skrytka na pieniądze dla opozycji” Dziennik Gazeta Prawna 12 października 2007
- ↑ Ewa Maria Slaska: Przyjaciele moich rodziców. Pani Maria. ewamaria.blog, 18 stycznia 2015. [dostęp 2020-05-30].
- ↑ Maria Wszelaczyńska-Szaszkiewicz. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2020-05-31].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Teresa Ciesielska , Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, „Sylwetki kobiet – żołnierzy III Służba Polek na frontach II wojny światowej 11”, 2012 .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Absolwenci Politechniki Lwowskiej
- Członkowie Komend Okręgów ZWZ
- Członkowie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (1980–1989)
- Członkowie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
- Łączniczki Armii Krajowej
- Łączniczki Batalionów Chłopskich
- Odznaczeni Krzyżem Armii Krajowej
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Polskie ofiary represji stalinowskich
- Pochowani na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku
- Polscy embriolodzy
- Polscy neuropatolodzy
- Urodzeni w 1912
- Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944–1956
- Więźniowie więzienia mokotowskiego (Polska Ludowa)
- Więźniowie więzienia w Fordonie (Polska Ludowa)
- Zmarli w 2009
- Ludzie urodzeni we Lwowie