Miejskie szkoły średnie, szkoły wyższe i prywatne w latach 1908–1918 w Poznaniu
Miejskie szkoły średnie, szkoły wyższe i prywatne w latach 1908–1918 w Poznaniu – miejskie szkoły średnie (niem. Städtischen Schulen) średniego stopnia nauczania (niem. Mittelschulen), szkoły wyższe (niem. Höhere Schulen) i szkoły prywatne (niem. Privatschulen) działające w latach 1908–1918 na obszarze miasta Poznania (niem. Posen)[1][2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Do końca XIX wieku poznańskie szkoły zajmowały gmachy zbudowane w ostatnim trzydziestoleciu tegoż wieku. Po przyłączeniu do miasta w 1900 roku Jeżyc, Łazarza i Wildy, wystąpiła potrzeba budowy nowych budynków szkolnych, co doprowadziło do zainicjowania w latach 1902–1914, budowy nowych obiektów dla szkół średnich. Zbudowane zostały IV Mittelschule dla dziewcząt i chłopców na Łazarzu przy Baarthstrasse i V Mittelschule również dla dziewcząt i chłopców na Wildzie przy Rosenstrasse[3].
Projekty gmachów tych szkół powstały w Miejskim Urzędzie Budowlanym, pod kierunkiem miejskich radców budowlanych (niem. Stadtbaurat) Heinricha Grüdera (IV Mittelschule), Adolfa Stahla (V Mittelschule)[3].
Architektami zaangażowanymi przy projektowaniu szkół byli Otto Meister (IV Mittelschule) i Häcker (V Mittelschule)[3].
Rozplanowanie przestrzenne szkoły (IV Mittelschule) wykonał natomiast miejski inspektor budowlany Felix Moritz, a Hermann Herrenberger (V Mittelschule)[3].
Szkoły średnie, wyższe i prywatne[edytuj | edytuj kod]
Dawna szkoła | Lata budowy/otwarcia | Opis | Obecnie w budynku | Zdjęcie współczesne | Zdjęcie dawne | Lokalizacja |
---|---|---|---|---|---|---|
Mittelschulen –
szkoły średnie |
||||||
I Mittelschule | 1884–1885[4] | Dawna I szkoła średnia dla chłopców przy Naumannstrasse 4[1], obecnie ul. Działyńskich. |
Zespół Szkół Zawodowych nr 6 im. Joachima Lelewela[5]. |
Budynek szkoły ostatni po lewej |
Na mapach: 52°24′41,8″N 16°55′27,0″E/52,411611 16,924167 | |
II Mittelschule | 1889–1890[4] | Dawna II szkoła średnia dla dziewcząt
przy Kohleisstrasse 8[1], obecnie ul. Feliksa Nowowiejskiego. |
Zespół Szkół Zawodowych nr 6 im. Joachima Lelewela. | Na mapach: 52°24′42,5″N 16°55′28,4″E/52,411806 16,924556 | ||
III Mittelschule (Bürgerschule) |
1871[6] | Dawna szkoła średnia, tzw. szkoła obywatelska przy Ritterstrasse 30[1],
obecnie ul. Franciszka Ratajczaka róg ul. Stanisława Taczaka. |
Współcześnie budynek szkoły nie istnieje. | Na mapach: 52°24′19,2″N 16°55′27,9″E/52,405333 16,924417 | ||
IV Mittelschule | 1904–1905[7] | Dawna szkoła średnia dla dziewcząt i chłopców przy Baarthstrasse 3[1], na Łazarzu, obecnie ul. Ryszarda Berwińskiego. | Szkoła Podstawowa nr 26 im. Ryszarda Berwińskiego. | Na mapach: 52°23′53,2″N 16°54′05,3″E/52,398111 16,901472 | ||
V Mittelschule | 1913–1914[7] |
Dawna szkoła średnia dla dziewcząt i chłopców przy Rosenstrasse, na Wildzie, obecnie ul. Różana 1-3.
|
Zespół Szkół nr 5, który tworzą Szkoła Podstawowa nr 42 im. Bolesława Chrobrego i Przedszkole nr 115 „Sportowa Drużyna”[8]. | Na mapach: 52°23′57,1″N 16°55′28,8″E/52,399194 16,924667 | ||
Gymnasien –
gimnazja |
||||||
Königliche Friedrich-Wilhelms-Gymnasium | 1833,
rozbudowy w latach 1856–1857 i 1871–1873[9] |
Dawne gimnazjum męskie przy Schützenstrasse 29[1], obecnie ul. Strzelecka. | III Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Kantego. | Na mapach: 52°24′16,1″N 16°55′57,4″E/52,404472 16,932611 | ||
Königliche Auguste-Viktoria-Gymnasium | 1901–1903[10] | Dawne gimnazjum męskie przy Bukerstrasse 16[1],
obecnie ul. Bukowska. Królewskie Gimnazjum im. Augusty Wiktorii[11]. |
I Liceum Ogólnokształcące im. Karola Marcinkowskiego. | Na mapach: 52°24′25,0″N 16°54′13,3″E/52,406944 16,903694 | ||
Königliche Mariengymnasium | 1852–1855[12] | Dawne gimnazjum męskie przy
Große Gerberstrasse 56[1], od 1917 roku Raczynskistrasse 1[2], obecnie ul. Garbary. |
Liceum Ogólnokształcące św. Marii Magdaleny. | Na mapach: 52°24′14,3″N 16°56′18,6″E/52,403972 16,938500 | ||
Höhere Schulen – szkoły wyższe | ||||||
Königliche Akademie zu Posen | 1907–19099[13] | Dawna pruska Akademia Królewska w Poznaniu przy Königsstrasse, obecnie ul. Henryka Wieniawskiego. | Collegium Minus. | Na mapach: 52°24′29,4″N 16°54′56,6″E/52,408167 16,915722 | ||
Königliche Berger-Oberrealschule | 1861–1865[14] | Dawna męska wyższa szkoła realna przy Schützenstrasse 4[1], obecnie ul. Strzelecka. | Wydział Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej. | Na mapach: 52°24′17,4″N 16°55′59,6″E/52,404833 16,933222 | ||
Luisen-Schule | Szkołę ulokowano w 1878–1880, w budynku wybudowanym wcześniej[15] | Dawna żeńska szkoła wyższa przy Mühlenstrasse 10[2], obecnie ul. Młyńska. |
Współcześnie budynek szkoły nie istnieje. |
Szkoła stała w miejscu trzeciego budynku po prawej |
Na mapach: 52°24′37,9″N 16°55′30,6″E/52,410528 16,925167 | |
Königliche Höhere Maschinenbauschule | 1907[16] | Dawna Królewska Wyższa Szkoła Budowy Maszyn przy Kreuzburgerstrasse 5[1], obecnie ul. Gothilfa Bergera. | Rektorat Politechniki Poznańskiej[17]. | Na mapach: 52°23′39,2″N 16°55′05,8″E/52,394222 16,918278 | ||
Königliche Baugewerkschule |
1891[18] |
Dawna Królewska Szkoła Budownicza pomiędzy ulicami Fischerei 17[1], obecnie ul. Rybaki i | Zespół Szkół Budownictwa nr 1, w skład którego wchodzą XXI Liceum Ogólnokształcące i Technikum Budowlane im. gen. Władysława Andersa[20]. | Na mapach: 52°24′03,0″N 16°55′49,2″E/52,400833 16,930333 | ||
Privatschulen –
szkoły prywatne |
||||||
Knote'sche Höhere Mädchenschule, także
Below-Knotesches Privat-Lyzeum |
1910–1911[21] | Dawna szkoła prywatna Heinricha Belowa i Marii Knothe przy Oberwall 4[2], obecnie ul. Tadeusza Kościuszki. | Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
(Biuro Geodety Województwa)[22]. |
Na mapach: 52°24′39,7″N 16°55′13,4″E/52,411028 16,920389 | ||
Wegener'sche Höhere Mädchenschule, także
Wegnersches Lyzeum |
1910,
rozbudowa 1931–1933[23] |
Dawna prywatna wyższa szkoła żeńska Mathilde Wegener przy Karmeliterwall, obecnie ul. Krakowska[1][24]. | VI Liceum Ogólnokształcące im. Ignacego Jana Paderewskiego. | Na mapach: 52°24′00,7″N 16°55′57,1″E/52,400194 16,932528 | ||
Sachsesche Höhere Mädchenschule, także
Sachseches Lyzeum zu Posen-West |
1906–1907[25] | Dawna prywatna żeńska szkoła wyższa Anny I. Sachse przy Neue Gartenstrasse 8, obecnie ul. Jana Matejki[1]. | Współcześnie budynek nie istnieje.
W tym miejscu obecnie usytuowany jest budynek II Liceum Ogólnokształcące im. Generałowej Zamoyskiej i Heleny Modrzejewskiej. |
Na mapach: 52°24′12,2″N 16°54′00,1″E/52,403389 16,900028 | ||
Valentin'sche Höhere Mädchenschule | Dawna prywatna żeńska szkoła wyższa przy St. Martinstrasse 26, obecnie ul. Święty Marcin[1]. | |||||
Illgen'sche Privat-Mittelschule | Dawna prywatna szkoła średnia przy Kaiser Wilhelmstrasse 13/15, obecnie ul. Augustyna Szamarzewskiego[1]. | |||||
Warnkasche höhere Töchterschule | Dawna prywatna żeńska szkoła wyższa przy Wienerstrasse 1, obecnie ul. Romana Szymańskiego[26]. | Współcześnie budynek nie istnieje. | ||||
Danyszsche höhere Töchterschule | Dawna prywatna żeńska szkoła wyższa przy St. Martinstrasse 68, obecnie ul. Święty Marcin[26]. | |||||
Pozostałe szkoły | ||||||
Königliche Gewerbe- und Haushaltungsschule für Mädchen, także Königliche Handels- und Gewerbeschule | 1897[27] | Dawna Królewska Szkoła Rzemiosł i Gospodarstwa Domowego dla Dziewcząt na rogu Tiergartenstrasse 4[2], obecnie ul. Zwierzyniecka i Glogauerstrasse 21[1], obecnie ul. Franklina Roosevelta, ponieważ ul. Głogowska dochodziła ówcześnie do ul. Zwierzynieckiej. | Współcześnie budynek szkoły nie istnieje, rozebrany został w 1926 roku[27], stał w pobliżu obecnego wieżowca Bałtyk. | Na mapach: 52°24′26,7″N 16°54′43,6″E/52,407417 16,912111 | ||
Städtische Handelsschule | 1907, w budynku wybudowanym wcześniej[28] | Dawna Miejska Szkoła Handlowa przy Bergstrasse 12[1], później ulicę przemianowano na Hinderburgstrasse, obecnie ul. Podgórna. | Współcześnie szkoła funkcjonuje przy ul. Śniadeckich[29]. | Na mapach: 52°24′22,6″N 16°55′47,0″E/52,406278 16,929722 |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Adressbuch der Provinzial-Hauptstadt Posen. 1911 – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-03-28] .
- ↑ a b c d e f Adressbuch der Residenzstadt Posen; 1917 Deutscher Volksrat Posen – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-03-28] .
- ↑ a b c d Kronika Miasta Poznania 1995 R.63 Nr4; Poznań w literaturze, literatura w Poznaniu, Architektura poznańskich szkół podstawowych z początku wieku, s. 343-344 – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-05-15] .
- ↑ a b Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 114, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ Kontakt – Zespół Szkół Zawodowych Nr 6 [online] [dostęp 2020-03-28] (pol.).
- ↑ Red. Jerzy Topolski i Lech Trzeciakowski, Dzieje Poznania, t. II, cz. I: Lata 1793–1918. (Poznań 1994), s. 520, ISBN 83-01-11393-6 .
- ↑ a b Zentralblatt der Bauverwaltung:, „Goobi viewer”, 1917, 1917 [dostęp 2020-03-28] (niem.).
- ↑ Zespół Szkół nr 5 w Poznaniu [online] [dostęp 2020-04-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-31] .
- ↑ Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 285, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 86, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ Zarys historii Gimnazjum i Liceum im. Karola Marcinkowskiego W Poznaniu w latach 1919 – 2009 | My z Marcinka [online], www.myzmarcinka.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
- ↑ Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 123, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 307, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 286, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ Red. Jerzy Topolski i Lech Trzeciakowski, Dzieje Poznania, t. II, cz. I: Lata 1793–1918. (Poznań 1994), s. 521, ISBN 83-01-11393-6 .
- ↑ Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 264, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ O Uczelni [online], Politechnika Poznańska – Poznan University of Technology [dostęp 2020-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-25] (pol.).
- ↑ https://szukajwarchiwach.pl/53/5518/0#tabZespol
- ↑ Historia szkoły – Zespół Szkół Budownictwa Nr 1 w Poznaniu [online] [dostęp 2020-03-28] (pol.).
- ↑ Zespół Szkół Budownictwa Nr 1 w Poznaniu – Szkoła o ponad 100-letniej tradycji. Łączymy tradycję z nowoczesnością. [online] [dostęp 2020-03-28] (pol.).
- ↑ Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 163, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ Biuro Geodety Województwa [online], bip.umww.pl [dostęp 2020-03-28] .
- ↑ Atlas architektury Poznania, J. Pazder (red.), A. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, s. 166, ISBN 978-83-7503-058-7 .
- ↑ PADEREK – VI Liceum Ogólnokształcące w Poznaniu – Historia budynku [online], www.paderek.poznan.pl [dostęp 2020-03-28] .
- ↑ Red. Jerzy Topolski i Lech Trzeciakowski , Dzieje Poznania, t. II, cz. I: Lata 1793–1918. (Poznań 1994), s. 578, ISBN 83-01-11393-6 .
- ↑ a b Vereinsbuch des Posener Lehrervereins für Jahre 1908/09 – Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-04-02] .
- ↑ a b http://www.kobidz.pl/app/site.php5/getFile/372
- ↑ Historia – Zespół Szkół Handlowych w Poznaniu [online] [dostęp 2020-04-02] (pol.).
- ↑ Kontakt – Zespół Szkół Handlowych w Poznaniu [online] [dostęp 2020-04-02] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dzieje Poznania, t. II, cz. I: Lata 1793–1918, pod redakcją Jerzego Topolskiego i Lecha Trzeciakowskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Poznań 1994, ISBN 83-01-11393-6
- Atlas architektury Poznania, pod redakcją Janusza Pazdera, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2008, ISBN 978-83-7503-058-7
- Adressbuch der Provinzial-Hauptstadt Posen 1911 − Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl .
- Adressbuch der Residenzstadt Posen 1917 Deutscher Volksrat Posen − Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl .
- Vereinsbuch des Posener Lehrervereins für Jahre 1908/09 − Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl .