Misja Wojskowa Ukraińskiej Republiki Ludowej w Polsce
Misja Wojskowa Ukraińskiej Republiki Ludowej w Polsce – komórka organizacyjna umocowana w strukturze Ministerstwa Spraw Wojskowych Ukraińskiej Republiki Ludowej.
Powołanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Rozkazem Przewodniczącego Dyrektoriatu URL i Atamana Głównego nr 862 z 12 grudnia 1919 przy Ukraińskiej Misji Dyplomatycznej w Polsce utworzono Sekcję Wojskową[1]. Sekcja miała kierować wszystkimi sprawami dotyczącymi formowania z ukraińskich jeńców wojennych regularnych jednostek Armii URL, organizować materialne i moralne wsparcie dla internowanych w Polsce ukraińskich żołnierzy, brać udział w opracowywaniu projektów umów między rządami Ukrainy i Polski, dokonywać ekspertyz wojskowych na potrzeby Misji Dyplomatycznej URL[2]. W istocie stała się ona organem roboczym Atamana Głównego i ministra spraw wojskowych, którzy w owym czasie przebywali w Warszawie.
W skład sekcji weszło 8 oficerów i 7 urzędników wojskowych. 8 lutego 1920 etaty zwiększono do 24 pracowników, a od 19 lutego sekcja podzielona została na referaty: gospodarczy, organizacyjny, polityczny i jeńców wojennych. Oprócz tego przy sekcji funkcjonowało Biuro Informacji[3]. Na biuro wynajęto dwa pokoje w hotelu „Saskim” przy ulicy Koziej[1].
15 lipca, na bazie Sekcji Wojskowej, zorganizowano Misję Wojskową URL w Rzeczypospolitej Polskiej. Szef misji otrzymał uprawnieninia dowódcy korpusu, etat instytucji został zwiększony, a wynagrodzenia pracowników wzrosły dwukrotnie. Misja otrzymała prawo dokonywania zakupów za granicą i posiadała dużo większe kompetencje w zakresie prowadzenia rozmów z przedstawicielami innych państw. Jednak tragiczna sytuacja na froncie przeciwbolszewickim wymusiła redukcję etatów do 18 osób, a w sierpniu zwolnionych pracowników skierowano do służby w Armii Czynnej. Struktura misji pozostała jednak niezmieniona[4][5].
12 października 1920 zawarto polsko-sowieckie zawieszenie broni. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego wydało rozporządzenie, na mocy którego wszystkie ukraińskie formacje wojskowe do 2 listopada miały opuścić terytorium Polski. Aby obejść postanowienia umowy rozejmowej, Misję przemianowano na „cywilną” Ukraińską Wojskową Komisję Likwidacyjną w Rzeczypospolitej Polskiej[6]. Rozwiązano też referat organizacyjny. Rozkazem Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych Ukraińskiej Republiki Ludowej nr 108 z 10 listopada z uwagi na aktualną sytuację polityczną i zredukowanie funkcji [...], a także ze względów finansowych liczbę etatowych pracowników dawnej misji zmniejszono do 4 (5) osób. Mienie Misji miało zostać przekazane do dyspozycji Ministerstwa Spraw Wojskowych. Jednak gen. Wiktor Zelinski zignorował rozkaz i pozostawił w swojej dyspozycji większość pracowników byłej Misji. Nowo powstała Komisja Likwidacyjna miała dalej dostarczać Armii Czynnej wszystko, co potrzebne, podtrzymywać stały kontakt z przedstawicielami zagranicznych misji wojskowych i troszczyć się o los chorych i rannych żołnierzy ukraińskich. 12 grudnia Symon Petlura zatwierdził dokonane przez gen. Zelinskiego prace reorganizacyjne[7].
17 marca 1921 Polska zawarła z Sowietami traktat w Rydze. Zobowiązała się w nim między innymi nie wspierać działalności rządu URL i zakazać mu prowadzenia na swoim terytorium jakiejkolwiek pracy o charakterze wojskowym. 28 kwietnia Ukraińska Wojskowa Komisja Likwidacyjna wstrzymała swoją działalność, ale 21 czerwca na jej bazie utworzono Ukraińską Komisję Likwidacyjną ds. jeńców i internowanych w Rzeczypospolitej Polskiej z gen. Zelinskim na czele. Instytucja ta weszła w skład Ukraińskiego Komitetu Centralnego. Nadal organizowała materialne, medyczne i moralne wsparcie dla internowanych Ukraińców i prowadziła wśród nich pracę kulturalno-oświatową. W jej skład wchodziły: kancelaria i oddziały − opieki materialno-sanitarnej płk. Mychajło Bondariwskyja i opieki moralno-kulturalno-oświatowej sot. Herasyma Draczenki. W sumie komisja liczyła 12 osób. Wobec nacisków sowieckiej Rosji, 20 października gen. Zelinski zmuszony był opuścić Polskę i przeniósł się do Wolnego Miasta Gdańska, a jego stanowisko zajął płk Ołeksandr Danylczuk[8].
Struktura i zadania[edytuj | edytuj kod]
Struktura Sekcji Wojskowej z 19 lutego 1920[9].
- Referat gospodarczy (płk Mychajlo Bondariwskyj) − zapewniał środki materiałowe obozom dla internowanych żołnierzy ukraińskich w Polsce i formującym się jednostkom wojskowym.
- Referat organizacyjny (ppłk Maksym Didkowskyj) − organizował tworzenie jednostek ukraińskich na terytorium Polski.
- Referat polityczny (płk Ołeksandr Danylczuk) − utrzymywał kontakty z przedstawicielstwami wojskowymi innych krajów w Polsce i ukraińskimi misjami wojskowymi za granicą, zbierał informacje o Ukrainie i o polskiej armii oraz rozpatrywał podania osób, które chciały wstąpić do wojska ukraińskiego.
- Referat ds. jeńców wojennych ( sot. Herasym Draczenko) − utrzymywał kontakt ze wszystkimi obozami i miejscami, gdzie znajdowali się Ukraińcy
- Biuro Informacji (sot. Wasyl Stryżak) − odpowiadało za zbieranie i rozpowszechnianie informacji o treściach politycznych i wojskowych; śledziło prasę, prowadziło ewidencję wojskowych powracających na Ukrainę. Biuro faktycznie prowadziło działalność wywiadowczą i kontrwywiadowczą.
Szefowie misji[edytuj | edytuj kod]
| Skład misji | ||
|---|---|---|
| Stopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia funkcji | Uwagi |
| Szefowie sekcji (misji)[2]: | ||
| gen. por. Mykoła Junakiw | do 31 I 1920 | |
| gen. por. Wiktor Zelinski | 31 I 1920 − 20 X 1921 | |
| płk Ołeksandr Danylczuk | 20 X 1921− VIII 1923 | |
| Pracownicy sekcji (misji)[10] | ||
| ppłk Maksym Didkowskyj | ref. organizacyjny | |
| płk Ołeksandr Danylczuk | ref. ds politycznych | |
| sot. Herasym Draczenko | ref. ds jeńców | |
| sot. Wasyl Stryżak | of. do zadań specjalnych | |
| sot. Ostap Łucki | of. do zadań specjalnych | |
| chor. Ilko Czudenko | of. do zadań specjalnych | |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wiszka 2012 ↓, s. 25.
- ↑ a b Rukkas 2020 ↓, s. 221.
- ↑ Rukkas 2020 ↓, s. 222.
- ↑ Rukkas 2020 ↓, s. 223.
- ↑ Wiszka 2012 ↓, s. 46.
- ↑ Wiszka 2012 ↓, s. 42.
- ↑ Rukkas 2020 ↓, s. 224.
- ↑ Rukkas 2020 ↓, s. 225.
- ↑ Rukkas 2020 ↓, s. 222-223.
- ↑ Wiszka 2012 ↓, s. 26.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8098-843-9.
- Emilian Wiszka: Szósta Dywizja Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej. Formowanie, szlak bojowy, internowanie; 1920–1924. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012. ISBN 978-83-231-2926-4.