Monitoring pól elektromagnetycznych w Polsce

Monitoring pól elektromagnetycznych w Polsce jest działaniem, do którego na podstawie art. 123 ustawy Prawo ochrony środowiska został zobowiązany Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Dokonuje on okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Ocena poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacja zmian należy do obowiązków Państwowego monitoringu środowiska. Do ustawy POŚ ust. 3 art. 123 powstało rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z 15 grudnia 2020 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku.

Zakres

Prowadzenie badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku obejmuje pomiary natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000MHz, w punktach pomiarowych i z częstotliwością wykonania pomiarów określonych w rozporządzeniu.

Sposób wyboru punktów pomiarowych

Punkty pomiarowe wybiera się w dostępnych dla ludności miejscach usytuowanych dla województwa w:

• centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców ponad 50 tys.;
• pozostałych miastach;
• terenach wiejskich.

Na obszarze każdego województwa, dla każdego roku kalendarzowego z trzyletniego cyklu pomiarowego, wyznacza się po 15 punktów pomiarowych w dostępnych dla ludności miejscach, dla każdego z ww. obszarów. Łącznie, na terenie województwa wyznacza się 135 punktów pomiarowych dla trzyletniego cyklu pomiarowego, po 45 punktów pomiarowych dla każdego roku.

Punkty pomiarowe należy lokować tak, aby:

• sonda pomiarowa przyrządu, w którym wykonuje się pomiary, znajdowała się na wysokości 2 m nad poziomem terenu na dielektrycznym statywie, w odległości nie mniejszej niż 100 m od rzutu anten instalacji radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych, radionawigacyjnych na powierzchnię terenu;

• uniknąć wpływu wtórnych źródeł pól elektromagnetycznych na wynik pomiaru;

• znajdowały się od siebie w odległości nie mniejszej niż 50 m.

Zastosowana sonda powinna zapewniać pomiar natężenia pola elektrycznego oraz posiadać sferyczną charakterystykę kierunkową lub umożliwić uzyskanie pomiaru odpowiadającego sferycznej charakterystyce kierunkowej.

Wymagana częstotliwość prowadzenia pomiarów

W każdym z 45 punktów pomiarowych pomiary wykonuje się raz w roku kalendarzowym, w sposób nieprzerwany przez dwie godziny z częstotliwością próbkowania co najmniej jednej próbki co 10 sekund, pomiędzy godzinami 10⁰⁰ a 16⁰⁰ w dni robocze, w temperaturze nie niższej niż 0°C, przy wilgotności względnej nie większej niż 75%, bez opadów atmosferycznych. Ponadto w każdym z 45 punktów pomiarowych pomiary powtarza się co trzy lata.

Sposoby prezentacji wyników pomiarów

Wyniki pomiarów prezentuje się w formie pisemnej oraz w formie elektronicznej w postaci sprawozdania z pomiarów wykonanych w roku kalendarzowym oraz w postaci sprawozdania z cyklu pomiarów w ciągu trzech lat.

W sprawozdaniu z pomiarów wyników w roku kalendarzowym zamieszcza się:

• dane punktu zawierające:
  • współrzędne geograficzne punktu pomiarowego z dokładnością co najmniej do jednej sekundy ,przy czym współrzędne te przyjmuje się jako nazwę własną punktu pomiarowego;
  • datę wykonania pomiarów (dzień, miesiąc, rok, godzinę rozpoczęcia i zakończenia pomiarów);
  • informację o usytuowaniu punktów (dzielnica, miasto, wieś);
  • nazwę jednostki terytorialnej, na obszarze której punkt pomiarowy jest zlokalizowany, zgodną z Krajowym Rejestrem Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju, oraz symbol ich nomenklatury dla celów statystycznych (NTS - obecnie uchylone.)
  • informację na temat instalacji radiokomunikacyjnych, radiolokacyjnych, radionawigacyjnych emitujących promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie częstotliwości od 3 MHz do 3000 MHz, zlokalizowanych w odległości nie większej niż 300 m od rzutu instalacji na powierzchnię terenu do punktu pomiarowego, obejmującą: nazwę instalacji zgodną z nomenklaturą prowadzącego, częstotliwość (zakres częstotliwości) pracy instalacji, arytmetyczną sumę mocy promieniowanych izotropowo przez anteny instalacji, wysokości środków elektrycznych anten instalacji nad poziomem terenu;
• dane przyrządu, którym zostały wykonane pomiary:
  • nazwę przyrządu;
  • typ przyrządu i nazwę sondy pomiarowej;
  • zakres mierzonych częstotliwości;
  • datę ostatniego wzorcowania zestawu do pomiaru pola elektromagnetycznego;
  • częstotliwość próbkowania;
  • charakterystykę częstotliwościową czułości przyrządu pomiarowego w paśmie objętym pomiarami;
• średnią arytmetyczną zmierzonych wartości skutecznych natężeń pół elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego dla zakresu częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz uzyskanych dla punktu pomiarowego;
• średnią arytmetyczną z uśrednionych wartości natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego, uzyskanych w 15 punktach pomiarowych, dla każdego z trzech obszarów województwa;
• wartości niepewności pomiarów.

W sprawozdaniu z cyklu pomiarów wykonanych w ciągu trzech lat zamieszcza się średnią arytmetyczną z uśrednionych wartości natężeń pól elektrycznych promieniowania elektromagnetycznego, uzyskanych w 45 punktach pomiarowych składających się na trzyletni cykl pomiarowy, dla każdego z trzech obszarów (dzielnica, miasto, wieś).

Ocena poziomu pól elektromagnetycznych na podstawie wyników WIOŚ w latach 2014-2016

Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska w latach 2014-2016 zrealizowały program Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie pomiarów pól elektromagnetycznych. Łącznie na terenie Polski w ramach III cyklu pomiarowego pomiary wykonano w 2161 punktach, w ty

• dla obszaru centralnych dzielnic lub osiedli miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. - w 719 punktach,
• dla pozostałych miast - w 720 punktach,
• dla terenów wiejskich - w 722 punktach.

Pomiary pól elektromagnetycznych w ramach monitoringu środowiska wykonywano głównie szerokopasmowymi miernikami pola elektromagnetycznego : Narda NBM 550 z sondami EF 0391 i EF6091 oraz miernikiem PMM 8053/a z sondą EP 300. Dolny próg oznaczalności sond pomiarowych jest zróżnicowany w województwach i mieści się w przedziale od 0,1 V/m do 0,7 V/m dla sony EF 6091. Wyniki monitoringu prowadzonego przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska w trzecim cyklu pomiarowym obejmującym lata 2014-2016 nie wykazały znacznych odstępstw od wyników uzyskanych w latach ubiegłych. Poziom pól elektromagnetycznych w środowisku w miejscach dostępnych dla ludności utrzymuje się na niskim poziomie.

Tabela oceny poziomu pól elektromagnetycznych w województwie mazowieckim w latach 2014-2016.

Rok	Centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys.	Pozostałe miasta	Tereny wiejskie
	Średnia arytmetyczna [V/m] dla 15 punktów pomiarowych	Średnia arytmetyczna [V/m] dla 15 punktów pomiarowych	Średnia arytmetyczna [V/m] dla 15 punktów pomiarowych
2014	0,77	0,35	0,14*
2015	0,62	0,39	0,21
2016	0,65	0,26	0,15*
Średnia trzyletnia	0,68	0,33	0,17*

Z danych przedstawionych w dokumencie wynika, że we wszystkich województwach centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. mają najwyższe poziomy pól elektromagnetycznych. Może to być związane ze zwiększającą się ilością instalacji emitujących pole elektromagnetyczne w dużych aglomeracjach miejskich.