Nils Johan Andersson
| |
| Data i miejsce urodzenia |
20 lutego 1821 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 marca 1880 |
| Zawód, zajęcie | |
Nils Johan Andersson (ur. 20 lutego 1821 w Gärdserum, zm. 27 marca 1880 w Sztokholmie) – szwedzki botanik, uczestnik szwedzkiej ekspedycji naukowej dookoła świata w latach 1851–1853.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Nils Johan Andersson urodził się 20 lutego 1821 roku w Gärdserum w rodzinie Johannesa Anderssona i Sary Kajsy Nilsdotter[2]. Po ukończeniu szkoły w Sztokholmie w 1840 roku rozpoczął studia na uniwersytecie w Uppsali, gdzie w 1845 roku uzyskał tytuł doktora nauk ścisłych a rok później profesora nauk botanicznych[2]. W 1847 roku został nauczycielem w szkole podstawowej w Sztokholmie[2].
Uczestniczył w wielu wyprawach po Skandynawii, m.in. na Archipelag Sztokholmski (1839), do Laponii (1842), do Norwegii (1843), po Szwecji (1846, 1848), oraz do Europy Środkowej (1850)[2].
W latach 1851–1853 uczestnik szwedzkiej ekspedycji naukowej dookoła świata na fregacie „Eugenie”[2], która została zorganizowana przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk celem promocji szwedzkiego handlu oraz przeprowadzenia badań naukowych w zakresie nawigacji, astronomii, zoologii i botaniki[3]. Andersson był botanikiem wyprawy, a zoologiem Hjalmar Kinberg (1820–1908)[4]. Statkiem dowodził kapitan Christian Adolf Virgin (1797–1870)[4]. Trasa „Eugenie” wiodła z Karlskrony przez Maderę, Brazylię, Argentynę i Chile – do Valparaíso dotarto w lutym 1852 roku, dalej przez Chincha Islands u wybrzeży Peru, Galapagos, Panama, Hawaje, Tahiti, Mikronezję, Hongkong, Filipiny i Afrykę Południową[5]. W trakcie pobytu na Galapagos Andersson jako pierwszy badacz zebrał okazy flory na wyspie Santa Cruz[5].
Po powrocie pracował na uniwersytecie w Lund[3], a w 1856 roku został kuratorem działu botanicznego Naturhistoriska riksmuseet[2]. W 1857 roku poślubił malarkę Annę Tigerhielm (1832–1906)[6]. Para miała dwóch synów i córkę: J. A. G. Acke (1859–1924), który został malarzem[2], Nilsa Eliasa Anckersa (1858–1921), który był oficerem marynarki[2] i Sigrid Rissler (1868–1918), która zajmowała się botaniką[7].
Andersson zmarł 27 marca 1880 roku w Sztokholmie[2].
Działalność naukowa[edytuj | edytuj kod]
Andersson początkowo prowadził badania nad rodzajem Salix – po wyprawie do Laponii napisał Salices Lapponiae (1845)[2]. Opracowanie tego rodzaju sporządził również do pracy Prodromus regni vegetabilis opublikowanej przez Augustina Pyramusa de Candolle (1778–1841)[6]. Interesował się również trawami[2].
Podczas wyprawy dookoła świata swoje przeżycia i obserwacje spisywał w listach, które wydał po powrocie[2]. Z ekspedycji przywiózł pokaźne zbiory[6]. O florze Galapagos opublikował pracę Om Galapagos-öarnes vegetation (1854)[6].
Zajmował się również redakcją podręczników do botaniki – Lärobok i Botaniken för elementarundervisningen (1–3, 1851–53), Svensk skolbotanik (1851–53), Väggtaflor för åskådningsundervisningen i botanik (1861–62)[6].
Od 1857 roku był członkiem Niemieckiej Akademii Przyrodników Leopoldina[8], a od 1859 roku członkiem Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk[9].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Na cześć Anderssona nazwano rodzaj Anderssoniopiper Trel.[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ IPNI ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l SBL ↓.
- ↑ a b Bergland 2021 ↓, s. 52.
- ↑ a b Lundh 1998 ↓, s. 7.
- ↑ a b Lundh 1998 ↓, s. 8.
- ↑ a b c d e Bohman 1942 ↓, s. 102.
- ↑ Stafleu i Mennega 1992 ↓, s. 118.
- ↑ Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina ↓.
- ↑ Nordisk familjebok 1904 ↓, s. 949–950.
- ↑ Burkhardt 2018 ↓, s. 26.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bergland, Martha: The Birdman of Koshkonong The Life of Naturalist Thure Kumlien. Wisconsin Historical Society Press, 2021. ISBN 978-0-87020-953-6. [dostęp 2024-06-09]. (ang.).
- Bohman, Niels: Andersson, Nils Johan. W: Svenska män och kvinnor: biografisk uppslagsbok Band 1: A–B. Stockholm: Albert Bonniers Förlag, 1942. (szw.).
- Burkhardt L.: Verzeichnis eponymischer Pflanzennamen. Berlin: Botanic Garden and Botanical Museum Berlin, Freie Universität Berlin, 2018. DOI: 10.3372/epolist2018. ISBN 978-3-946292-26-5. [dostęp 2024-06-10]. (niem.).
- Fries., Rob. E.: Nils J Andersson. W: Svenskt biografiskt lexikon. (szw.).
- Lundh, J. P.. Voyage od the Frigate Eugenie. „NOTICIAS DE GALÁPAGOS”, s. 7–8, April 1998. (ang.).
- Nils Johan Andersson. [w:] Deutsche Akademie der Naturforscher Leopoldina e. V. [on-line]. [dostęp 2024-06-09]. (niem.).
- Nordisk familjebok. 1904. [dostęp 2016-10-30]. (szw.).
- Stafleu, Frans A., Mennega, E. A.: Taxonomic literature : a selective guide to botanical publications and collections with dates, commentaries and types. Königstein, Federal Republic of Germany Koeltz Scientific Books, 1992. ISBN 3-87429-341-6. [dostęp 2024-06-10].
- The International Plant Names Index: Andersson, Nils Johan (1821-1880). [dostęp 2024-06-09]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Andersson, Nils Johan: Eine Weltumsegelung mit der Schwedischen Kriegsfregatte Eugenie (1851-1853). Outlook Verlag, 2023. ISBN 978-3-368-49849-8. [dostęp 2024-06-09]. (niem.).