Oddziały Specjalne 287 i 288

Oddziały Specjalne 287 i 288 (niem. Sonderverband 287 und 288) – jednostki wojskowe specjalnego przeznaczenia podporządkowane Abwehrze w sile batalionów złożone z Arabów i Niemców mówiących w obcych językach.

Obie jednostki zostały utworzone w okresie między końcem maja a początkiem czerwca 1941 r. w Poczdamie w celu wysłania do Iraku, gdzie wybuchło antybrytyjskie powstanie. Ich żołnierze pochodzili w dużym stopniu z Sonderverband Bergmann. Jednakże po zwycięstwie wojsk brytyjskich nad powstańcami w poł. 1941 r. ich pierwotne zadania anulowano. Obie jednostki przeorganizowano, tak aby mogły pełnić zwykłą służbę frontową i wcielono do Wehrmachtu.

Sonderverband 287 złożony w części z Niemców i Arabów miał stanowić główną siłę uderzeniową do ataku na Bliski Wschód poprzez Kaukaz. Miał tam połączyć się z Afrika Korps. W tym celu w skład Sonderverband 287 został włączony Deutsche-Arabische Lehr Abteilung. Połączone jednostki na papierze miały wielkość batalionu, ale w rzeczywistości ich liczebność była znacznie większa. Wynikało to ze zróżnicowanych zadań postawionych przed nimi. Liczyły one ok. 2,2 tys. żołnierzy. Składały się z siedmiu pododdziałów w sile kompanii:

• 1 arabskiej kompanii ochotniczej,
• 2 kompanii wysokogórskiej,
• 3 kompanii piechoty,
• 4 kompanii zwiadowczej,
• 5 kompanii artylerii,
• 6 kompanii obrony przeciwlotniczej,
• 7 kompanii przeciwpancernej.

Ponadto w ich skład wchodził pluton propagandy i pluton zajmujący się analizą składu wody (przeznaczony do przyszłych działań na pustyni). Oddziały były częściowo zmotoryzowane i uzbrojone w najnowocześniejszą broń. 20 sierpnia 1942 r. Oberkommando der Wehrmacht (OKW) wydało rozkaz sformowania na bazie Sonderverband 287 i Specjalnego Sztabu "F" Korpusu Specjalnego Przeznaczenia "F", a następnie jego przeniesienia do rezerwy sztabu Grupy Armii "A", atakującej na kierunku kaukaskim. Liczebność Sonderverband 287 osiągnęła wówczas prawie 6 tys. ludzi. Oficerowie i żołnierzy zarówno niemieccy, jak też arabscy – oprócz standardowego szkolenia wojskowego – uczyli się geografii Iranu, Iraku i pozostałych państw Bliskiego Wschodu, zwyczajów panujących w tych państwach oraz języków tureckiego, perskiego, arabskiego i innych, a także francuskiego i angielskiego. Pod koniec października 1942 r. Korpus Specjalnego Przeznaczenia "F" składał się z:

• sztabu,
• trzech wzmocnionych batalionów zmotoryzowanych, liczących po ok. 1 tys. żołnierzy (pierwsze dwa bataliony składały się wyłącznie z Niemców, a trzeci częściowo z Arabów z Deutsche-Arabische Lehr Abteilung),
• samodzielnego batalionu czołgów (25 ciężkich i średnich czołgów),
• oddziału lotniczego (25 samolotów),
• kompanii łączności,
• kompanii saperów,
• kompanii moździerzy,
• oddziału zwiadowczego na samochodach pancernych i motocyklach,
• szwadronu kawalerii,
• plutonu służby meteorologicznej,
• kolumny samochodowej.

Artyleria korpusu składała się z 4-bateryjnego dywizjonu artylerii polowej, baterii dział szturmowych 105 mm, 3-bateryjnego dywizjonu ciężkich dział przeciwlotniczych i dywizjonu działek przeciwlotniczych 20 mm. Po dotarciu na terytorium Iraku korpus miał sformować i uzbroić dywizję arabskich ochotników. Z powodu niepowodzeń niemieckich na froncie kaukaskim i ich odwrotu na pocz. 1943 r. korpus został rozwiązany. Sonderverband 287 przekształcony w pułk zmotoryzowany specjalnego przeznaczenia pod koniec marca 1943 r. został odesłany do Niemiec. 2 maja tego roku przemianowano go 92 zmotoryzowany pułk grenadierów, po czym wysłano do okupowanej Jugosławii, gdzie prowadził głównie działania antypartyzanckie.

Natomiast Sonderverband 288 złożony w całości z Arabów z niemiecką kadrą dowódczą został w lipcu/sierpniu 1942 r. przerzucony do Północnej Afryki, gdzie w Tunezji współdziałał z inną jednostką złożoną m.in. z arabskich ochotników – Deutsche-Arabische Lehr Abteilung oraz batalionami wchodzącymi w skład Kommando Deutsch-Arabische Truppen. Początkowo niemieckie dowództwo planowało dla Arabów zadania specjalnego przeznaczenia, w tym za linią frontu. Niekorzystny rozwój wydarzeń wojennych doprowadził jednak do anulowania tych planów. 31 października 1942 r. Sonderverband 288 został przekształcony w zwykłą jednostkę frontową jako Panzergrenadier Regiment (mot.) "Afrika" pod dowództwem Obersta Mentona w składzie 90 Dywizji Piechoty Lekkiej. W maju 1943 r. poddał się wojskom alianckim w związku z kapitulacją całości sił niemieckich w Afryce Północnej.

Żołnierze arabskiego pochodzenia obu jednostek nosili mundury Wehrmachtu z niemieckimi insygniami oraz specjalną plakietką na prawym ramieniu, na której znajdowała się palma w wieńcu, pod nią swastyka w białym kolorze, a w tle szyte żółtą nicią słońce.

Bibliografia

Oleg W. Romańko, Мусульманские легионы во Второй мировой войне, Moskwa 2004