Pentaceratops
Pentaceratops | |||
Osborn, 1923 | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Infrarząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj |
Pentaceratops | ||
Gatunki | |||
|
Pentaceratops – rodzaj dinozaura należącego do grupy ceratopsów.
Nazwa rodzajowa Pentaceratops oznacza „twarz o pięciu rogach”.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Określenie całkowitych rozmiarów Pentaceratops jest trudne ze względu na to, że większość znanych okazów znanych jest jedynie z kości czaszki. Zachował się szkielet pozaczaszkowy okazu oznaczonego PMU R268, ale przynależność tego okazu do gatunku P. stenbergii bywa kwestionowana[1]; Lehman (1998) i Longrich (2011) zakładają jednak, że reprezentuje on właśnie ten gatunek[2][3]. Pierwotnie zaliczono do tego rodzaju odkryty w Nowym Meksyku niekompletny szkielet oznaczony OMNH 10165, należący do wielkiego ceratopsa o masie ok. 6550 kg; jednak Longrich (2011) zaliczył ten okaz do odrębnego rodzaju Titanoceratops[3]. Lehman, który oszacował całkowitą długość OMNH 10165 na 6,8 m, zaznaczył też, że kości kończyn i obręczy kończyn tego okazu są o 14-29% (średnio o 18%) większe od odpowiadających im kości PMU R268; natomiast większość wymiarów czaszki OMNH 10165 (np. długość podstawy czaszki, wysokość twarzoczaszki przed oczodołami, wysokość dzioba) jest o 17-25% większych niż odpowiadające im wymiary znanych czaszek pentaceratopsów (AMNH 6325, AMNH 1624, PMU R200)[2]. Z szacunków innych autorów wynika, że P. sternbergii mierzył około 7,5 m długości[4]. Longrich (2011) oszacował masę P. sternbergii na nie przekraczającą 2500 kg[3].
Pentaceratops miał trzy rogi i dwie duże kości policzkowe. Początkowo kości policzkowe uważano za rogi, stąd też wzięła się nazwa tego dinozaura. Jeden róg był osadzony na nosie a pozostałe dwa, dużo większe, nad oczodołami. Z tyłu czaszki wystawała wielka rozłożysta kryza, która sięgała aż do połowy grzbietu. Po bokach kryzy znajdowały się małe guzki. Pentaceratops miał mocny dziób, który służył mu do ścinania roślin.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Pentaceratops występował w okresie późnej kredy, około 75–73 mln lat temu, na obszarze Ameryki Północnej. Jego kości zostały znalezione w USA na terenie stanów: Nowy Meksyk i Kolorado.
Paleobiologia[edytuj | edytuj kod]
Pentaceratops żywił się roślinami: niskopiennymi drzewami oraz krzewami.
Historia odkryć[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze kości należące do pentaceratopsa zostały odnalezione w formacji Fruitland, która znajduje się w północno-zachodniej części Nowego Meksyku. Odkrycia tego dokonał w 1922 Charles Hazelius Sternberg, które opisane zostało w 1923 przez Henry'ego Fairfielda Osborna. Inny okaz, który został znaleziony w 1921 w formacji Kirtland sprzedano Uniwersytetowi Uppsala w Szwecji. Okaz ten został opisany przez Carla Wimana.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Richard Swann Lull. A revision of the Ceratopsia or horned dinosaurs. „Memoirs of the Peabody Museum of Natural History”. 3 (3), s. 1–175, 1933. (ang.).
- ↑ a b Thomas M. Lehman. A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur Pentaceratops sternbergi from New Mexico. „Journal of Paleontology”. 72 (5), s. 894-906, 1998. (ang.).
- ↑ a b c Nicholas R. Longrich. Titanoceratops ouranos, a giant horned dinosaur from the Late Campanian of New Mexico. „Cretaceous Research”. 32 (3), s. 264-276, 2011. DOI: 10.1016/j.cretres.2010.12.007. (ang.).
- ↑ Frank Seebacher. A new method to calculate allometric length-mass relationships of dinosaurs. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 21 (1), s. 51–60, 2001. DOI: 10.1671/0272-4634(2001)021%5B0051:ANMTCA%5D2.0.CO;2. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Peter Dodson. 1996. The Horned Dinosaurs. Princeton University Press.