Pollanisus
Pollanisus | |
Walker, 1854 | |
Pollanisus apicalis | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Gromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Infrarząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Plemię | |
Rodzaj |
Pollanisus |
Typ nomenklatoryczny | |
Procris viridipulverulenta Guérin-Méneville, 1839 |
Pollanisus – rodzaj motyli z rodziny kraśnikowatych i podrodziny Procridinae. Endemiczny dla Australii. Obejmuje 21 opisanych gatunków.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Owad dorosły[edytuj | edytuj kod]
Motyle o ciele i skrzydłach częściowo lub całkowicie porośniętych metalicznie błyszczącymi łuskami o odcieniach niebieskim, zielonym, złocistym lub miedzianym[1].
Głowa ma wystające czoło, silnie rozwinięte, trójkątne chetosemy, krótki pilifer na wardze górnej, brązowego lub żółtego koloru ssawkę, drobne głaszczki szczękowe oraz krótkie i lekko ku górze odgięte głaszczki wargowe. Czułki samic są dwupiłkowane z gęsto upakowanymi ząbkami. Samce mają czułki w części nasadowej dwugrzbieniaste, a w części odsiebnej dwupiłkowane lub niezmodyfikowane, o spiczastym wierzchołku. Oprócz oczu złożonych za narządy wzroku służą białe lub czarne przyoczka[1].
Skrzydła są trójkątne do lekko zaokrąglonych, różnie szerokie. U samic P. calliceros jako jedynych kraśnikowatych skrzydła są zredukowane. U samca wędzidełko ma postać silnego kolca, a retinakulum dobrze wykształconego haka u podstawy żyłki subkostalnej. U samicy wędzidełko ma postać szeregu trzech kolców, a retinakulum formę sterczących ku przodowi łusek u nasady żyłki kubitalnej tylnej. Użyłkowanie skrzydła tylnego cechuje się żyłką subkostalną zespoloną na krótkim odcinku z komórką oraz scaleniem się trzeciej gałęzi żyłki medialnej z pierwszą gałęzią żyłki kubitalnej przedniej. Odnóża przedniej pary mają golenie pozbawione epifizy i ostróg. Golenie pozostałych par odnóży mają po dwie ostrogi[1].
Odwłok u samic ma na szczycie kępki igłowatych łusek, zwykle o kontrastowym, żółtym lub pomarańczowym ubarwieniu. Genitalia samca mają długi i wąski unkus z dwiema grupami długich szczecinek u nasady, słabo zesklerotyzowane tegumen i winkulum, dobrze wykształcony, owalny i zaopatrzony w długie szczecinki pulwinus oraz zaokrągloną u podstawy i grzbietowo przechodzącą w wąski, pośrodkowy wyrostek jukstę. Smukła, wachlarzowata walwa ma przezroczystą część środkową, silniej zesklerotyzowane brzegi grzbietowy i brzuszny oraz dobrze wykształcony, opatrzony długimi szczecinkami sakulus. Dwupłatowa wezyka przysadzistego edeagusa dysponuje długim, smukłym i prawie prostym cierniem, grupką igłowatych kolców, a czasem ponadto płytką boczną. Narządy rozrodcze samicy są przejrzyste, o niezesklerotyzwonym ostium i przewodzie torebki kopulacyjnej. Przewód ów rozszerza się w służącą przechowywaniu spermatoforu, dobrze rozwiniętą, zaopatrzoną w boczny wyrostek prebursę. Prebursę łączy z korpusem torebki kopulacyjnej ductus intrabursalis. W prebursie przy jego wlocie znajduje się cierniowata, hakowata lub ząbkowana struktura, służąca rozrywaniu spermatoforu przed wpuszczeniem plemników przewodem do zredukowanego korpusu. Przy owiporze brak jest gruczołów Peteresena lub ich homologów[1].
Larwa[edytuj | edytuj kod]
Gąsienice mają ciało jaskrawo ubarwione. Zaopatrzone są w dwie pary gruczołów bocznych, jedną na drugim segmencie odwłoka, a drugą na siódmym jego segmencie[1].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj endemiczny dla Australii. Większość gatunków zasiedla otwarte części buszu i wrzosowiska. Rozprzestrzenione są one w strefach klimatu umiarkowanego i na południu strefy klimatu podzwrotnikowego. Występują na południowym zachodzie Australii Zachodniej, południu Australii Południowej, Wiktorii, południowo-wschodnim Queensland, Nowej Południowej Walii i Tasmanii. P. eumetopus i gatunki pokrewne związane są jednak wyłącznie z lasami deszczowymi i rozsiedlone są wzdłuż wybrzeży Queenslandu, na północ sięgając do Cooktown[1].
Osobniki dorosłe aktywne są za dnia, głównie przy słonecznej pogodzie. Nocami mogą się wybudzać wabione sztucznymi źródłami światła. Odżywiają się nektarem roślin z rodziny astrowatych. Chętnie odwiedzają np. kocanki i Arctotheca calendula. Jaja składają na liściach rośliny żywicielskiej gąsienicy pojedynczo lub w małych, płaskich złożach. Po złożeniu jaja zabezpieczane są kolcowatymi, trującymi, zwykle jaskrawo ubarwionymi łuskami z końca odwłoka samicy. Gąsienice większości gatunków żerują na ukęślowcach, w tym na rodzajach Hibbertia, strzępiec i ukęśla. U pojedynczych gatunków stwierdzono jednak żerowanie na Kennedia rubicunda z rodziny bobowatych oraz Pipturus argenteus z rodziny pokrzywowatych. Przepoczwarczenie następuje w oprzędzie umieszczonym na roślinie żywicielskiej, w ściółce lub na powierzchni gleby[1].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został w 1854 roku przez Francisa Walkera[2]. W 1892 roku William Forsell Kirby wyznaczył Procris viridipulverulenta jego gatunkiem typowym[3]. Heinrich E.K. Jordan umieścił ów rodzaj w 1907 roku w Chalcosiinae, Burchard Alberti w 1954 roku w Procridini[4], a Gerhard Tarmann w 2004 roku w Artonini. Tarmann dokonał również współczesnej rewizji rodzaju[1].
Do rodzaju tego zalicza się 21 opisanych gatunków[4]:
- Pollanisus acharon (Fabricius, 1775)
- Pollanisus angustifrons Tarmann, 2005
- Pollanisus apicalis (Walker, 1854)
- Pollanisus calliceros Turner, 1926
- Pollanisus commoni Tarmann, 2005
- Pollanisus contrastus Tarmann, 2005
- Pollanisus cupreus Walker, 1854
- Pollanisus cyanota (Meyrick, 1886)
- Pollanisus edwardsi Tarmann, 2005
- Pollanisus empyrea (Meyrick, 1888)
- Pollanisus eumetopus Turner, 1926
- Pollanisus eungellae Tarmann, 2005
- Pollanisus incertus Tarmann, 2005
- Pollanisus isolatus Tarmann, 2005
- Pollanisus lithopastus Turner, 1926
- Pollanisus marriotti Kallies & Mollet, 2011
- Pollanisus modestus Tarmann, 2005
- Pollanisus nielseni Tarmann, 2005
- Pollanisus subdolosa (Walker, 1865)
- Pollanisus trimacula (Walker, 1854)
- Pollanisus viridipulverulenta (Guérin-Méneville, 1839)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Gerhard M. Tarmann: Zygaenid Moths of Australia. A Revision of the Australian Zygaenidae (Procridinae: Artonini). CSIRO Publishing, 2004, s. 60-65, seria: Monographs on Australian Lepidoptera. ISBN 0-643-06798-1.
- ↑ Francis Walker: Lepidoptera Heterocera (Pars 1). W: Edward Newman: List of the specimens of lepidopterous insects in the collection of the British Museum. London: British Museum (Natural History), 1854, s. 114.
- ↑ W.F. Kirby: A synonymic Catalogue of Lepidoptera Heterocera. 1. Berlin: Gurney and Jackson, London and Friedländer and Co., 1892, s. 87.
- ↑ a b Markku Savela: Pollanisus Walker, 1854. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2022-12-30].