Przesłanki dopuszczalności procesu karnego

Przesłanki dopuszczalności procesu karnego – okoliczności warunkujące dopuszczalność rozpoczęcia i kontynuowania procesu karnego.

Koncepcje przesłanek

W literaturze prawniczej wyróżnia się trzy koncepcje przesłanek procesowych:

• przesłankami są wyłącznie przesłanki procesowe sensu stricto, czyli wyłącznie okoliczności o charakterze czysto procesowym, które wyłączają możliwość rozpatrywania sprawy in meritum, czyli o przedmiocie procesu;
• przesłankami są warunki dopuszczalności procesu prawne (formalne i materialne) i faktyczne, ale wyłącznie niezależne od dowodów w sprawie (np. śmierć oskarżonego);
• przesłankami są przesłanki procesowe i materialne oraz prawne i faktyczne.

Powszechnie przyjmowany jest pogląd trzeciej grupy.

Rodzaje przesłanek

Wyróżnia się przesłanki:

• dodatnie (pozytywne) i ujemne (negatywne): przesłanki dodatnie to okoliczności warunkujące wszczęcie i kontynuację procesu, a ujemne to okoliczności skutkujące niedopuszczalnością procesu,
• ogólne i szczególne: przesłanki ogólne to okoliczności warunkujące każde postępowanie, a szczególne to okoliczności występujące dodatkowo, obok ogólnych, aby mogło być prowadzone postępowanie w trybach szczególnych,
• bezwzględne (absolutne) i względne (relatywne): przesłanki bezwzględne to przesłanki, których brak nie może być konwalidowany, a względne to przesłanki, których brak może być konwalidowany,
• formalne, materialne i mieszane: przesłanki formalne to okoliczności, których znaczenie wyczerpuje się na gruncie prawa procesowego, przesłanki materialne to okoliczności, których znaczenie wyczerpuje się na gruncie prawa materialnego, a przesłanki mieszane to okoliczności, których znaczenie wyczerpuje się na gruncie prawa materialnego, jednak wpływ na odpowiedzialność karną wywierają tylko w drodze procesowej.

Prawo polskie

W art. 17 § 1 kodeksu postępowania karnego z 1997 roku zamieszczono otwarty katalog przesłanek procesowych wyrażonych od strony negatywnej. Ustawa stanowi również o skutku zaistnienia takiej przesłanki (nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza). Oprócz wymienionych w tym przepisie przesłanek istnieją jeszcze inne, np. abolicja i amnestia.

Zobacz też

• Przesłanki postępowania cywilnego

Bibliografia

• Skorupka J. (red.), Proces karny, Warszawa 2017.
• Skorupka J. (red.), Postępowanie karne. Część ogólna, Warszawa 2012.

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.