Przez ocean czasu
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
| Wydawca | |
Przez ocean czasu – powieść dla młodzieży Bohdana Korewickiego wydana po raz pierwszy w 1957 nakładem „Naszej Księgarni” wykorzystująca motyw wehikułu czasu, jedna z nielicznych książek fantastycznonaukowych wydanych w Polsce w latach 50.[1]
Do obszernej, dwutomowej powieści (t. I, 424 s., t. II, 369 s.) autor załączył objaśnienia terminologiczne, tablice i przypisy. Książkę ilustrował M. Gawrysz.
Fabuła[edytuj | edytuj kod]
Maturzysta, Dominik Konarski, w czasie spaceru pod Warszawą spotyka dziwnie ubranych ludzi pytających go o datę. Zapraszają go do obejrzenia niezwykłego pojazdu, a następnie do wyruszenia z nimi ku odległym epokom geologicznym, ich pojazd bowiem porusza się w czasie. Kolejne przystanki pojazdu to glacjał, interglacjał, trzeciorzęd aż wreszcie ekspedycja dociera do dolnej kredy. Po wielu dramatycznych spotkaniach z prehistorycznymi mieszkańcami Ziemi rozpoczynają powrót. Uszkodzenia wehikułu powodują jednak, że poruszają się w czasie na oślep, nie mogąc określić dokładnie przebywanego czasu. W wyniku tego zatrzymują się na nieplanowany postój w Rzymie za czasów Trajana. Po kolejnej serii przygód powracają do współczesności.
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Antoni Smuszkiewicz ocenia, że powieść jest adresowana do młodego czytelnika i „wyraźnie nawiązuje do pozytywistycznych opowieści przyrodniczych w rodzaju Doktora Muchołapskiego i Profesora Przedpotopowicza Erazma Majewskiego”, niemniej przedstawia młodzieży „w dostępnej, atrakcyjnej formie wiele zagadnień czysto przyrodniczych z zakresu antropologii, paleozoologii i paleobotaniki”[2]. Andrzej Niewiadowski z kolei porównuje książkę do utworów Juliusza Vernego (Podróż do wnętrza Ziemi), gdzie autor posługując się „tradycyjnym chwytem konstrukcyjnym – wprowadza postać naiwnego bohatera”[3].
Bardzo źle ocenia powieść Stanisław Frycie. Pisze o niej jako o „rozwlekłym”, przeciętnym utworze o nieskomplikowanej fabule i ubogim pierwiastku fantastycznym[4]. Ocenia, że autor popełnił błąd, usiłując wtłoczyć zbyt wiele wiadomości w jedną książkę. Krytykuje, że Korewickiemu „nie starczyło inwencji”, a „identyczne wątki powracają co kilka rozdziałów”. Przede wszystkim jednak krytykuje utwór za „bezproblemowość”. Za cenne uważa tylko wartości poznawcze powieści, które autor przekazał „w interesującej, żywej formie”[5].
W opinii Jadwigi Wernerowej, książka była wtórna, dialogi zbyt sztuczne, a temat nadmiernie wówczas eksploatowany. Samo wykorzystanie postaci niedojrzałego bohatera w celu ułatwienia podawania treści informacyjnej również uznano za zabieg zbyt pospolity. Autorka pisze, że „na drugi tom (...) nie starczyło autorowi rozmachu”, a „końcowa część książki rażąco odbija od głównego wątku, stając się zbędnym balastem”[6]. Mimo tych zastrzeżeń formalnych i warsztatowych odbiorcy, czyli młodzież, przyjęli książkę z dużym zainteresowaniem. Intryga okazała się ciekawa, a mnóstwo informacji paleogeologicznych i paleozoologicznych sprawiło, że wzbudziła duże zainteresowanie.
Książka jednak zapisała się w historii polskiej literatury s-f, będąc ostatnią powieścią typu verne’owskiego, zamykając epokę „dużych powieści fantastycznonaukowych dla młodzieży”. Frycie pisze, że tradycyjna konwencja powieści „okazała się nie po przyjęcia w obliczu nowych prądów”, a utwór już w momencie opublikowania był „zjawiskiem anachronicznym na tle twórczości Lema”[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Smuszkiewicz 1982 ↓, s. 218.
- ↑ Smuszkiewicz 1982 ↓, s. 231.
- ↑ Niewiadowski i Smuszkiewicz 1990 ↓, s. 111.
- ↑ a b Frycie 1975 ↓, s. 142.
- ↑ Frycie 1975 ↓, s. 141.
- ↑ Jadwiga Wernerowa. Prawo serii. „Nowe Książki”. 18 (1957), s. 1127–1128, 1957.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Smuszkiewicz: Zaczarowana gra : zarys dziejów polskiej fantastyki naukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1982. ISBN 83-210-0303-6.
- Andrzej Niewiadowski, Antoni Smuszkiewicz: Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, seria: SF – Wydawnictwo Poznańskie. ISBN 83-210-0892-5.
- Proza fantastycznonaukowa. W: Stanisław Frycie: Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1945-1970. Warszawa: Wydaw. Szkolne i Pedagogiczne, 1978.